YORUM | Prof. Dr. OSMAN ŞAHİN
Fethullah Gülen Hocaefendi “Acıyorum” başlıklı bamtelinde kendisini çok ağır bir şekilde eleştirmektedirler:“Bunu göremediğimden dolayı, kendime de acıyorum! Münafığı, mü’min-i hakiki gördüğümden dolayı kendime acıyorum! Yapacakları şeyleri bir firâset ile sezemediğimden dolayı kendime acıyorum!.. ‘Yuf olsun bana!’ diyorum. Onları doğru okuyamadığımdan dolayı kendime acıyorum! Bunca acınacak şeylere sebebiyet vereceklerini baştan sezemediğimden dolayı kendime acıyorum! Acınacak durumdayım!..” Bu yazıda Hocaefendi’nin yaptıkları özeleştirisinin mahiyeti ve ilham ettiği bazı hususlar üzerinde durmak istiyorum.
Öncelikle Üstad Hazretleri’nin Mektubat’ta ele aldıkları şu soru-cevaba bakalım: “Hazret-i Yakub’dan sorulmuş ki: “Ne için Mısır’dan gelen gömleğinin kokusunu işittin de yakınında bulunan Ken’an Kuyusundaki Yusuf’u görmedin?” Cevaben demiş ki: “Bizim halimiz şimşekler gibidir; bazan görünür, bazan saklanır. Bazı vakit olur ki, en yüksek mevkide oturup her tarafı görüyoruz gibi oluruz. Bazı vakitte de ayağımızın üstünü göremiyoruz.”
Peygamberlerde bile (as) durum böyle ise, Hocaefendi gibi peygamber varisi olan zatların da, Allah (cc) istemedikçe hadiseleri önceden sezip, tedbir almaları mümkün olmaz. Sunuhat’ta bahsedilen manevi bir mecliste, Üstad Hazretleri’ne sorulan bir soru ve cevapta da ifade edildiği gibi “Umûmî musibet ekseriyetin hatasının neticesidir.” O halde, Hocaefendi, muhasebesini yaparken niçin kendisine bu kadar yüklenmektedir?
Hocaefendi’nin yaşanan süreçte, müteaddit defa kendisine bakan yönüyle bu tarzda şahsi muhasebesini yaptığına şahit oluyoruz. Büyükler, her zaman başa gelen bela ve musibetlerden öncelikle kendilerini sorumlu tutmuşlar ve hemen Hakk’ın kapısına yönelerek hata ve kusurlarının affını talep etmişler, başa gelen bu felaketlerin def’i için dua dua yalvarmışlardır.
Allah (cc) Kur’an’da kendisini kınayan nefis üzerine yemin etmektedir…
“Sızıntı’dan Çağlayan’a” başlıklı bamtelinde böyle bir muhasebesine daha şahit oluruz: “Bir arkadaşımız, bana diyor ki: “Ben öyle hep meseleyi üzerinize aldığınızdan dolayı çok üzülüyorum. Bu mevzuun tek günahkârı siz değilsiniz!” Ama ben, mevzuun önemli bir günahkârı olarak kendimi görüyorum: “Neden beynimin nöronlarını bütünüyle çalıştırmadım? Neden münafığa “münafık!” diyemedim, o teşhisi koyamadım? Neden zâlimi başta keşfedemedim? Edemedim!.. Hüsn-i zannına binaen bütün arkadaşlarımızın mesailerine âdeta bir kerte vurdurdum!..
Ben, kendi kendimi sorguluyorum. Çok samimi söylüyorum. Başımı, Rabbime en yakın olunan secde halinde, yere koyduğum zaman, رَبَّنَا لاَ تُؤَاخِذْنَا إِنْ نَسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا، وَلاَ تُعَذِّبْناَ بِذُنُوبِناَ وَلاَ تُعَذِّبْناَ بِذُنُوبِناَ “Ya Rabbenâ! Eğer unuttuk veya kasıtsız olarak yanlış yaptıysak bundan dolayı bizi sorumlu tutma! Bizi günahlarımız sebebiyle azaba uğratma!” diyorum. “Ben ettim ya Rabbî!..” Çok defa içimden, kelam-ı nefsi ile… Hanefi mezhebine göre, meşhur-mütevâtir olmayan şeyler, namazda söylenmez. Ama çok defa, bir yönüyle, kelam-ı nefsiyle dilim onu kıpırdanıyor: “Ben ettim yâ Rabbi, Sen etme!” diyorum. Efendim.. “Benim günahlarımdan, hatalarımdan dolayı o tamamen masum, inanmış, kendini bu işe adamış insanlara çektirme! Kadın, erkek, çoluk, çocuk, zindanlarda, sürgünlerde, ihtifâlarda, yurt içinde gaybubetlerde.. aç, susuz, sefil.. gavurun revâ görmediği şekilde, olmayacak şeylere revâ görülmüş olarak.. o mazlumlar, o mağdurlar, o mehcûrlar, o muhtefîler, o fârrlar (firar edenler)…”
Bu zâtlar, bu yaptıkları muhasebe ile aynı zamanda kendisine tabi olanlara muhasebelerini nasıl yapmaları gerektiğinin yolunu fiili olarak göstermektedirler. Aynı zamanda, insanların yaşanılan hadiselerde “ben nerede yanlış yaptım” deyip kendilerini nasıl sorgulayacaklarının da dersi verilmektedir. Hocaefendi “Havadan nem kapıyor derler. Onlara canım kurban olsun. Ya yağmurun altında ıslanmayanlara ne demeli” sözü ile bizleri hadiseler karşısında duyarlı olmaya ve mesuliyetlerinin şuurunda olarak, kendilerini sorgulayabilen fertler haline gelmeye teşvik etmektedirler.
Şüphesiz ki, meydan gelen hadiselerde hem maddi, hem de manevi olarak, her bir ferdin bazı kusurları, ihmalleri ve hataları olmuştur. Büyüklerin bu kendileriyle yüzleşerek yaptıkları muhasebelerden aldığımız derslerle, bizlerin de “bu işlerde nerelerde nasıl yanlışlar irtikap ettim, ne gibi haksızlıklara yol açtım, maddi-manevi olarak hangi hususlarda yanlışlar yaptım da hadiseleri öngöremedim, gerekli olan tedbirleri alamadım, hangi günahlarımdan dolayı ayağım sürçtü de bu hadiselere sebebiyet verdim…” şeklinde çok ciddi bir muhasebe içerisine girmemiz zarureti bulunmaktadır.
Allah (cc), kendini durmadan kınayan nefse (Nefs-i levvame) çok kıymet vermekte ve bu şekilde nefislerini kınayan insanlar yüzü suyu hürmetine, toplulukları, başlarına gelen belalar ve felaketlerden kurtarmaktadır.
Hocaefendi “Konum haini” başlıklı bamtelinde, kendini kınayarak yerden yere vurmaktadırlar: “Ben, şahsım adına meseleye öyle bakıyorum. Günümün yarısı, kendimi tokatlamak ile geçiyor. kendimi bir “eşek” yerine koyarak, Cenâb-ı Hakk’ın getirdiği konumun hakkını vermediğimden, kendimi konum hâini sayıyorum; konum hâini…” Tabi ki Hocaefendi’nin kendi hakkında kullandığı bu ifadelere estağfirullah diyoruz. Fakat burada, O’nun kendi nefsi ile ne ölçü de yaka paça olup, yerden yere vurduğuna şahit oluyoruz.
Bireyler bazında yapılacak muhasebenin önemi…
Aynı sohbet içerisinde ayet-i kerimeden iktibas edilmiş olan şu önemli ölçüye dikkat çekilmektedir: “En küçük bir musibeti, kendimizden bilmeliyiz; Cenâb-ı Hakk’ın sağanak sağanak başımızdan aşağıya yağdırdığı iyilikleri de O’nun rahmetinin vüs’atine vermeliyiz! Bizi, yerin dibine batırmamasını yine rahmetinin vüs’atine vererek, “Allah Allah! O, bizi bu konuma getirdiği halde hakkını veremedik…” demeliyiz.
Hz. Ömer (ra) gibi, “Kenar-ı Diclede bir kurt kapsa koyunu, gelir de adl-i ilâhi Ömer’den sorar onu!” anlayışına sahip olmak gerekmektedir. Kur’an-i ve Nebevi terbiye gereği, her bir fert başa gelen bela ve musibetlerde her şeyden önce kendini sorgulamalı, “Başa gelen hadiselere benim günahlarım sebebiyet vermiştir” düşüncesine sahip olmalıdırlar. Burada yöneticiler de , yönetilenler de kendilerinin muhasebesini yapmalıdırlar. Suçları ve kusurları sürekli başkalarına aktarmak suretiyle kendimizi işin dışında tutmamak gerekir ki, bu muhasebeler hakkımızda Rahmet-i İlahi’nin tecellisine vesile olsunlar. Aksi takdirde sürekli kusurları başkalarında arayan ve kendilerinde kusur görmeyen insanların eleştirileri ile bir yere varmak, hakiki manada bir ıslah ve tamirin olması ve gerçek problemlerin anlaşılabilmesi mümkün olmayacaktır. Problemler doğru tesbit edilemeyeceği için de mualeceler yanlış olacaktır.
Tabi ki, nerelerde yanlış yapıldığı ile ilgili çalışmalar yapılmalı, yazılmalı ve çizilmelidir. Aksi takdirde tekrar aynı yanlışların yapılması kaçınılmaz olacaktır. Muhakkak ki, hizmet erlerinin hakkı, hakikatı her yerde uslubunca dillendirmeleri, haksızlıklar karşısında dilsiz şeytan olmamaları, hakkın hatırını her türlü hatırın üstünde tutarak yanlışları dillendirmeleri, çözüm önerileri geliştirmek gibi vasıflara sahip olmayı ifade eden “isyan ahlakına” sahip olmaları çok büyük öneme haizdir.
Ama, eleştiriler sadece içtimai meselelerde olmamalıdır. En az onun kadar, bireye bakan yanlarına, hadiselerin melekut cihetlerine doğru da yapılmalıdır. Hizmette genel manada yapılan yanlışlar bir taraftan ele alınırken, diğer taraftan asıl bu problemlere yol açan hadiselerin perde arkası denilebilecek, melekut ve manevi boyutlarına da inmek gerekmektedir. Aksi takdirde siz ne yaparsanız yapın, aklın ve hikmetin gerektirdiği her türlü projeleri ve tedbirleri hayata geçirin, yine muvaffak olamayacaksınız. Çünkü işin temelinde insan vardır ve dava maddi dünyayı elde etmek davası değildir. Dava, insanları hak ve hakikata, insan-ı kâmil olmaya, başta kendilerimiz olmak üzere irşat etmek davasıdır. Hal böyle olunca her şeyden önce bu işi yapacak olan insanların bu keyfiyete ulaşmaları, bu kıvamı yakalamaları çok daha önemli olmaktadır. Hizmet davası bir şirket-i maneviyedir ve maddeci bir bakış açısıyla ele alınmamalıdır.
Yanlış anlaşılmasın! Burada, deruhte edilecek hizmetin tam olarak eda edilmesi, korunması, verimli olması, denetlenmek suretiyle yanlışların azaltılması vs.. gibi yerine getirilmesi gereken maddi tedbirler ihmal edilsin demiyorum. Muhakkak bunlar olmalıdır. Fakat, öncelikle bireysel planda problemlerin çözümüne yoğunlaşmak gerekmektedir. Bunun için elbette maddi unsurlara da ihtiyaç vardır. Hizmette var olan, Nebevi ve Kur’ani prensibler, bu ihtiyaca zaten cevap verecek mahiyettedir. Günümüzdeki ihtiyaçlara göre, geliştirilen yeni metodların ilavesi ile de zenginleştirilerek bu ihtiyaçları karşılamak mümkündür.
Hocaefendi bu haftaki “Kurbet Yolculuğu, Güzergâh Emniyeti Ve Muâvenet” başlıklı Bamtelinde de bu konuyu ele almaktadırlar.
Kaleminize ve fikrinize sağlık değerli hocam
Değerli Hocam, HE kendisini eleştiriyor diyerek başlamışsınız onun ifadelerini tahlil etmeye. Ancak HE nin bu söylemi İslami açıdan bir tevbe değil, özeleştiri değil bir isyan. Yani ben nasıl böyle bir hata yaptım! isyanı. Evet bu hareket mensupları, cemeatin bu hale gelişinin sebeplerini arıyorlar. Ama HE ve abilerin konuşmaları konuyu hep de halının altına süpürme eğiliminde. Yolun kaderi, tanıyamadık münafıkları, ihanet ettiler vs….Yani konu ya kader bağlamında ya da karşı tarafı itham doğrultusunda ele alınıyor. Kimin itham eidldiği de belli değil. Erdoğan’ı mı, Akar’ı mı, Adil Öksüz’ü mü yoksa başka birilerini mi tanıyamamış. Bunları açık etse insanlar bilir. Bilmece gibi konuşmanın bir anlamı yok ki!
HE nin söyledikleri İslami açıdan bir tevbe değil, dedik. Çünkü malum, tevbe öyle olmaz. Tevbe de önce kimin, nerede, neden hata yaptığı ortaya konur, sonra da mağdurlardan helallik dilenir ve bir daha aynı hataya düşmemek için neler yapıldığı veya yapılması gerektiği beyan edilir. Var mı bunlardan bir şey? Yok. Tamamen sızlanış ve kendini dövdüğünden vs bahsediyor. Bu onun Allah ile olan ilişkisi açısından bir anlam ifade edebilir. Ama mağdur bir insan topluluğu için be nevi serzenişlerin hiçbir anlamı bulunmamaktadır. Ayrıca HE kendisini değil, karşı tarafı(münafık, hain vs) suçlamaktadır. Böyle tevbe mi olur? Karşı taraf seni yanıltmış olabilir. Ama tevbede bunun anlamı yoktur. Önemli olan sizin hatalarınızdır.
Bu hataya nasıl düşülmüştür? İstişare edilmiş midir? Edilmişse kimlerle hangi özelliklerinden dolayı istişare edilmiştir? İstişarede kendisini yanıltanlara ne yapılmıştır? Aynen görevlerinde devam mı, etmektedirler? Hizmetin hedefi neydi? Bu tuzağa niçin düştü? Bundan sonra ne yapılacaktır? Hiç bunlardan eser yok. Kimi ilgilendirir sizin geceleri uyuyamadığınız, kendinizi dövdüğünüz? Gelecek adına bunlar bir hiçtir.
Çünkü aynı hatalı kararlar devam etmektedir. ABD nin başına getirilen adam, şimdiye kadar hangi başarılara ve isabetli kararlara imza atmıştır? HE nin hemşehrisi ve birilerinin adamı olan bir biyoloji öğretmeninin hangi özelliği ile böyle görev münasip görülmüştür? Hem de istişareye rağmen doğrudan HE tarafından atandığı ifade edilmektedir. Yani “eski hamam eski tas”atamalar, kararlar devam ediyorsa dövünmenin manası nedir? Bu durumda cemeati yeni belalar beklemektedir. Zaten yolun kaderidir. Efendimiz de çile çekmiştir. Bu ne tuhaf bir yaklaşımdır? Efendimiz birilerini tanıyamadığı için mi çile çekmiştir? Onun çile çekmesi yeni bir din getirmiş, insanları tamamen değiştirmek istemesinden kaynaklanmıştır. Biz de yeni bir mi telkin ettik. Yolsuzlukları hırsızlıkları 16 aralıkta mı tespit ettik. Herkes Erdoğanın belediye başkanlığında yolsuzluk yaptığını biliyordu. Ona beraat kararı veren adam şu anda Yargıtay başkanı.
Yahu şu HE nin yanında hiç mi aklı başında ona danışmanlık yapacak kimse yoktur. Aynen beddua gibi bu nevi bamtellerinin ne gibi çamlar devirdiği bilinmekte midir?
Ona şöyle bir şey denemez mi: Arkadaşlar! Asıl gayemiz eğitim yolu ile dünya barışına katkı sağlamak idi. Bu arada bazı arkadaşların tavsiyesine uyarak şüphesiz iyiniyetle memleketi bazı şerir güç odaklarının etkisinden kurtarmak amacı ile bazı devlet kadrolarına arkadaşlarımızı yerleştirmek için çaba sarfedilmiştir. Bu çabalar sarfedilirken, benim haberim olmadan, bazı arkadaşlar olur-olmaz yollara tevessül etmişlerdir. Benim haberim olsa kat’iyyen böyle bir şeye izin vermezdim. Maalesef şu anda hizmetimize çamur atmak için bu nevi sersemlikler kullanılmaktadır. Bu arkadaşlar namına hakkı yenen kimselerden ve hizmette mağdur olanlardan özür diliyor helallik talep ediyorum. Bu acı tecrübeden sonra bir daha başka yollara sapmadan sadece eğitim yolu ile dünya barışı, eiğitimi, kültürü ve birlikte yaşamı için çalışacağız. Ne kadar cazip olursa olsun bu hedeften sapmayacağız…”
Bu şekilde yapıcı teklifler yerine ona zalim buna münafık şuna hain diyerek nereye varacağız. Dolayısıyla HE nin ifadelerini tahlil etmek yerine, bu veya benzeri yapıcı fikirleri kendisine ulaştırsanız Hak namına daha güzel bir şey yapmış olursunuz. HE yi övmek veya yermek dini bir görev değil, ama bu hizmeti sahili selamete çıkarıp ayakta tutmak dini bir görevdir. HE ölümlü Allah bakidir. Selalar saygılar.