‘YEP’, bir haftada ‘ÇÖP’ oldu!

HABER İNCELEME | YUSUF DERELİ  

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın 29 Eylül’de açıkladığı ‘Yeni Ekonomik Program’ sadece bir haftada çöp oldu! Döviz kuru yükselişini dün yeni rekorlarla sürdürdü. Güne 7,88 seviyelerinde başlayan Dolar, öğle saatlerinde 7,94’ü aştı. Euro ise 9,29’la başladığı gün 9,36’yı aştı. YEP’te 2022 yılı için öngörülen Dolar kuru hedefi 7,88 olarak açıklanmıştı. 2022 hedefi çoktan aşıldı. Merkez Bankası faizleri acilen artırarak, piyasaya ‘bağımsız’ olduğunu göstermezse 2023 için 8,02 olan Dolar/TL hedefine birkaç hafta içerisinde ulaşılması bekleniyor.

Tek sorun döviz kurlarının yükselmesi, TL’nin yılbaşından bu yana Dolar karşısında yüzde 33, 15 Temmuz’dan bugüne yüzde 73 değer kaybetmesi de değil. Bütçe açığı da devasa boyutlara ulaştı. Ocak – Ekim 2020 Hazine nakit açığı 140,7 milyar TL’ye çıktı. Geçtiğimiz yıl aynı dönemde açık 89,6 milyar TL olarak açıklanmıştı. Açık neredeyse ikiye katlandı. Rakamın ne kadar büyük olduğunu göstermek için 2013 yılı bütçe açığına bakalım; 18,4 milyar TL. Bütçedeki açık, 7 yılda açık neredeyse 10 kat arttı! Zira TÜİK’in açıkladığı rakamların aksine, ‘çok yüksek’ enflasyon nedeniyle devletin gelirleri ‘reel’ olarak azalırken, giderleri arttı.

AKP rejiminin yönettiği Türkiye’nin ekonomisi tepetaklak olmuş durumda. Daha geçtiğimiz hafta Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak tarafından süslü cümlelerle açıklanan Yeni Ekonomi Programı 1 haftada alay konusu oldu. Programda gelecek 3 yıl için açıklanan öngörüler tamamen hayaliydi ve nitekim 1 hafta sonra Dolar 3 yıl sonrası için öngörülen seviyeye dayandı. İktidar, TL’nin değer kaybını durduramıyor. Sene başından bu yana Dolar karşısında TL’nin değer kaybı yüzde 33! İktidarın ‘Allah’ın bir lütfu’ olarak gördüğü 15 Temmuz’dan bu yana ise TL yüzde 73 değer kaybetmiş durumda. Dün güne 7.88 ile başlayan Dolar öğle saatlerinde 7,95’i aştı. Aynı şekilde sabah saatlerinde 7,29 civarında seyreden Euro ise 9,36’yı gördü. 

FAİZLER ACİLEN ARTIRILMALI 

Merkez Bankası (MB) geçtiğimiz haftalarda politika faizini yüzde 2 artırarak yüzde 10,25’e çıkarmıştı. Ardından BDDK’nın swap ve aktif rasyosu hamleleri geldi. Kısa süreli ve önemsiz düşüşlerin ardından Dolar ve Euro kaldığı yerden devam etti. Peki faizlerin artırılmasına rağmen Dolar/Euro neden düşmüyor? Çünkü faizler hala ‘negatif’. İnsanlar TÜİK’in açıkladığı yüzde 11,75’lik enflasyon oranının zerre kadar inandırıcı olmadığını, gerçek enflasyonun yüzde 30’ların bile üzerinde olduğunu yaşayarak görüyor. Dolayısıyla rejim kuru dizginlemek istiyorsa acilen ve ciddi biçimde faizleri artırmalı. MB, her ne kadar inanmak zor olsa da ‘bağımsız’ olduğunu gösterecek hamleler yapmak zorunda.  

REZERVLERDEKİ ERİME KIRILGANLIĞI ARTIRDI

AKP rejimi tamamen içine kapanmış durumda. Sayıştay raporları günlerdir çarşaf çarşaf yayınlanıyor. Yolsuzluk, haksız kazanç, yağma almış başını gitmiş. Şeffaflık yok. Sayıştay raporlarının yayınlanması RTÜK’ü rahatsız ediyor ve kurum söz konusu raporu yayınlayan televizyonları ‘tehdit’ edebiliyor. Rejim bütün komşularıyla kavgalı. Risk primi (CDS) 600 puan seviyelerinde. Venezuela ve Arjantin’le yarışıyoruz! Hiç kimse kredi vermek istemiyor. MB rezervleri 1,5 yılda 120 milyar Dolar eridi. Swaplar hariç net rezerv eksi 40 milyar civarında! Rezervlerdeki hızlı erime ekonomideki kırılganlığı da artırdı. Tablo vahametin de ötesinde!  

BÜTÇE AÇIĞI DEVASA BOYUTLARA GELDİ

Bir de bütçe açığı sorunu var. Bütçe giderlerinin bütçe gelirlerinden fazla olması durumu bütçe açığı olarak tanımlanıyor. Türkiye’nin giderleri her yıl katlanarak artarken, gelirleri ise azalıyor. Ocak-Ekim 2020 Hazine nakit açığı 140,7 milyar TL’ye çıktı. Geçtiğimiz yıl aynı dönemde açık 89,6 milyar TL olarak açıklanmıştı. Merkezi yönetim bütçesi, MB’den alınan 46 milyar TL’lik ‘ihtiyat akçesine’ rağmen 2019’da 123,7 milyar TL açık vermişti. 2020 yılında bütçe açığı tahminini 138,9 milyar TL olarak açıklanmıştı. Dolayısıyla ilk 9 ayda söz konusu tahmini bütçe açığı aşılmış oldu. Yıl sonunda rakamın 190 milyar TL’yi aşması bekleniyor.  

7 YILDA BÜTÇE AÇIĞI 10 KAT ARTTI

Rakamın ne kadar devasa olduğunu görmek için geçmiş yıllara bakmakta fayda var. 2018 yılında bütçe açığı 72,6 milyar TL’ydi. Bir önceki yıl ise rakam 47,4 milyar TL olarak açıklanmıştı. 2013 yılında bütçe açığı 18,4 milyar TL’ye kadar geriledi. Kısaca sadece 7 yılda bütçe açığı yaklaşık 10 kat arttı! Söz konusu bütçe açığının oluşmasında pandeminin de etkisi var. Ancak tek neden salgın değil. Bütçe açığındaki bu devasa artış aynı zamanda TÜİK’in açıklanan enflasyon oranlarının gerçekle uzaktan yakından ilgisi olmadığının ispatı aslında. Zira paranın reel değeri düştükçe, devletin geliri de azalıyor.