HABER ANALİZ | YUSUF DERELİ
Merkez Bankası’nın heba edilen 128 milyar dolarlık rezervi yine Türkiye’nin en önemli gündemi haline geldi. 128 milyar dolar ne kadar yer kaplar dersiniz? Takriben bin 280 ton ağırlığında! Yani her biri 20 tonluk 64 TIR dolusu 100 dolarlık banknot. 128 palet 100 dolarlık banknot hayal edin… İşte Türkiye’nin aradığı, AKP rejiminin ne yaptığını aylardır açıklayamadığı paranın hacmi ve ağırlığı bu kadar… Vahameti başka bir ifadeyle anlatalım; iki yıl boyunca her gün 1 milyar 428 milyon lirayı ateşe atmış Türkiye!
O parayla yüzlerce okul, fabrika, hastane yapılabilir; EYT’lerin hakları verilebilir, emeklilere, ve pandeminin kahramanı sağlıkçılara binlerce lira ikramiye dağıtılabilirdi. 3600 Ek gösterge de çıkarılabilirdi. Bütçe olmadığı için öğretmen ataması yapılamıyor. 150 bin öğretmen atamasının yıllık maliyeti yaklaşık 2 milyar dolar!
Mudanya ve Kırşehir’de belediyeye ait bilboardlara asılan “128 Milyar Dolar Nerede?” afişleri, başsavcılıkların talimatıyla gece yarısı söküldü. Yetmedi, ‘Saray’ın silueti kullanıldığı için afişlere yönelik ‘Cumhurbaşkanına hakaret’ suçundan resen soruşturma başlatıldı. İnsanların, “Ekonominin sorumlusu benim ben!” diyen AKP’li Recep Tayyip Erdoğan’a Merkez Bankası’nın ‘hiç’ edilen rezervlerini sormasından daha doğal ne olabilir!
Afişlerin kaldırılması ve soruşturma kararına tepki gösteren CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu, Türkiye genelinde bütün belediyelerde ‘128 Milyar Dolar Nerede’ afişleri asılacağını açıkladı. Ardından sosyal medyada açılan #128MilyarDolarNerede etiketi TT oldu. Kısa sürede on binlerce paylaşım yapıldı.
AKP rejiminin, Merkez Bankası’nın kasasını doları tutmak için talan ettiği sır değil. Ancak heba edilen milyarlarca dolara rağmen iki yıl önce 5,70 seviyelerinde olan dolar kuru bugün faizler yüzde 19’a çıkarılmasına rağmen 8,15’e ulaştı. Bu bakımdan Türkiye, faizle kuru aynı anda artırmayı başaran tek ülke olarak iktisat tarihine geçti!
BİR ÖYLE, BİR BÖYLE!
Normalde MB’nin rezerv satışının kayıtlı olması gerekiyor ancak söz konusu dolarların kime, nasıl, hangi şartlarda satıldığı sır gibi saklanıyor. Erdoğan, bir konuşmasında, söz konusu rezervlerin ‘salgınla mücadele’ kapsamında kullanıldığını söylemişti. Ancak bu doğru değil. Zira rezerv satışları 2019 mart ayında başlıyor ve aralık ayına kadar 30 milyar dolarlık satış yapılıyor. Yani pandemiden tam bir yıl önce.
2020’de ise yapılan satış miktarı yaklaşık 90 milyar dolar! Gelecek Partisi Genel Başkan Yardımcısı (eski bankacı) Kerim Rota’ya göre ‘hiç’ edilen miktar tam olarak 126,3 milyar dolar! Erdoğan, daha sonraki konuşmasında da rezervlerin Merkez Bankası’nda durduğunu iddia etti. Ancak MB’nin kayıtlarında böyle bir para yok. Resmi verilere göre rezervler -60 milyar dolara kadar geriledi!
SORU BASİT: HANGİ YÖNTEMLE, NASIL, KAÇA, KİME SATILDI?
İktidarın birkaç temel soruya cevap vermesi gerekiyor; MB’nin rezervi hangi yöntemle eritildi? Satışlar ne zaman ve kimlere yapıldı? Rezervler hangi kurdan satıldı? Ayrıca satış işleminde kimlerin imzası var? MB’nin bu satışları ihaleyle yapması ve bunların kayıtlı olması gerekiyor. Ancak iktidar aylardır bu sorulara cevap veremiyor.
128 MİLYAR DOLAR: 1.280 TON PARA!
Rakam 128 milyar dolar! Bir çırpıda söyleniyor. Peki bu kadar parayla Türkiye’de neler yapılabilirdi? Bu soruya cevap vermeden önce 128 milyar doların ne kadar yer tutacağına dair bilgi verelim.
128 milyar dolar, tamamı 100’lük banknotlar halinde düşünüldüğünde yaklaşık bin 280 ton ağırlığında oluyor. Her birine 20 tondan 64 TIR dolusu 100’lük banknotlar halinde deste deste dolar düşünün. İşte doları tutmak için birilerine ‘peşkeş’ çekildiği ileri sürülen ve Türkiye’nin aradığı paranın miktarı bu kadar!!! İki yıl boyunca her gün 1 milyar 428 milyon lira buhar olmuş! Yani her gün 505 bin 486 asgari ücreti yakmışız!
HER BİR HANEYE 68 BİN LİRA VERİLEBİLİRDİ
Türkiye’de yaklaşık 20 milyon konut var. 128 milyar doları bugünkü (8,15) kurdan hesaplarsanız yaklaşık olarak 1 trilyon 43 milyar 200 milyon liraya denk geliyor. Hane başına düşen para 52 bin 160 lira! Yani o para duruyor olsa idi, hane başına 52 bin 160 lira dağıtılabilirdi!
Türkiye’deki sağlık çalışanı sayısı 1,2 milyon civarında. Söz konusu paranın sadece 10 milyar dolarıyla sağlık çalışanlarının her birine 12 ay boyunca her ay fazladan 5 bin 600 lira ikramiye ödemesi yapılabilirdi.
1000’DEN FAZLA TAM DONANIMLI HASTANE
100 yataklı bir hastanenin maliyeti ortalama 500 milyon lira olarak hesaplanıyor. Velev ki 1 milyar lira olsun; 128 milyar dolarla 1.043 adet 100 yataklı tam donanımlı hastane inşa edilebilirdi.
Rejime göre erken emekliliğin bütçeye yıllık maliyeti en az 100 milyar lira. Sosyal güvenlik uzmanlarına göre ise rakam 25 milyar civarında. Biz EYT’lilerin yıllık maliyetinin 50 milyar lira olduğunu farz edelim; iki yılda heba edilen MB’nın rezervinin 20’da biri kadar yani!
BİNLERCE FABRİKA KURULABİLİRDİ
10 milyon işsize, 36 ay boyunca her ay 2 bin 895 lira destek verilebilirdi. Kayıtlı yaklaşık 2 milyon esnafın her birine 521 bin TL destek sağlanabilirdi. Her biri 100 milyon TL maliyetli 10 bin 430 fabrika kurulabilir ve bu fabrikalarda on binlerce insan istihdam edilebilirdi. O paranın sadece 10 milyar doları ile sefalet içinde yaşayan 12 milyon emeklinin her birine tam 6 bin 666 TL ikramiye verilebilirdi.
ATANMAYAN ÖĞRETMENLER ATANABİLİRDİ!
Bütçede para olmadığı gerekçesiyle yıllardır doğru dürüst öğretmen ataması yapılamıyor. Atama bekleyen öğretmen sayısı 500 bine dayandı. MEB’in ihtiyacı ise 140 bin civarında. 150 bin öğretmen ataması yapılsa yıllık maliyeti yaklaşık 15 milyar TL. Yani 2 milyar dolar! 128 milyar dolarla 40 derslikli 52 bin 480 okul yaptırılabilirdi.
104 YAVUZ SULTAN SELİM KÖPRÜSÜ!
Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nün resmi maliyeti 3,5 milyar dolar ancak kur bazlı maliyeti yaklaşık 10 milyar lira. 128 milyar dolarla tam 104 Yavuz Sultan Selim Köprüsü inşa edilebilirdi. Otoyollarıyla birlikte 18 adet Osman Gazi Köprüsü yapmak da mümkündü.
TAM KAPANMANIN MALİYETİ 25 MİLYAR DOLAR
Vaka sayılarının rekor kırması üzerine Türkiye yine tam kapanmayı konuşmaya başladı. Ekonomik gerekçelerle bugüne kadar hiç kapanmadı ülke. Kısmi kapanma ise derde derman olmadı. Uzmanlara göre 1 aylık tam kapanmanın maliyeti 25 milyar dolar civarında. Yani 128 milyar dolarla Türkiye 5 ay tamamen kapanabilirdi!