ÖZEL HABER | İLKER DOĞAN
Makro Ekonomist ve Finans Tarihçisi Russell Napier’e göre seçimlerden sonra, Türk Lirası çok ciddi değer kaybedecek. Ünlü ekonomist, “Türkiye’nin iflası başladı” diyor. Haksız da sayılmaz. Zira ülkenin içinden geçtiği ekonomik kriz gittikçe daha da derinleşerek, içinden çıkılmaz hale geliyor. Ekonomide önü alınamayan daralma, işsizlik maaşı alanların sayısını da tırmandırdı. İŞKUR verilerine göre işsizlik maaşı alan kişi sayısı son 6 ayda yüzde 53 artarak, bu yılın ocak ayında 654 bini geçti. Ancak sorun şu ki, kasada para kalmadığı için artık işsizlik maaşları bile ödenemez hale geldi.
Türkiye’de yaşanan ekonomik kriz her geçen gün artan bir hızla kendini hissettiriyor. Ekonomideki daralmanın en büyük göstergelerinden biri de işsizlik oranındaki artış. İŞKUR, Şubat 2019 verilerini kısa bir süre resmi internet sitesinde tuttuktan sonra kaldırmıştı. Mart, Nisan ve Mayıs verileri ise hiç açıklanmadı. Son açıklanan TÜİK şubat verilerine göre, işsizlik oranı geçen yılın aynı dönemine göre 4,1 artarak yüzde 14,7 seviyesinde gerçekleşti. Söz konusu dönemde işsiz sayısı 1 milyon 376 bin kişilik artışla 4 milyon 730 bin kişi olarak kayıtlara geçti. TÜİK’in açıkladığı rakamlar ‘dar tanımlı işsizlik’ olarak tanımlanıyor. ‘Geniş tanımlı işsizlik’ rakamlarına göre ise işsiz sayısı 6,5 milyonun bile üzerinde…
İŞSİZLİK MAAŞI ALANLARIN SAYISI ARTTI
İşsiz sayısının katlanarak artması ‘işsizlik ödeneği’ alanların sayısının da doğal olarak artmasına neden oldu. Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) Ocak ayında açıkladığı verilerine göre işsizlik maaşı alan kişi sayısı son 6 ayda yüzde 53 artmıştı. Buna göre, Ocak 2019’da yaklaşık 654 bin kişi işsizlik maaşı aldı. Söz konusu rakam 2018 yılı Ağustos ayında 427 bindi.
24 HAZİRAN’DAN SONRA PATLAMA YAŞANDI!
Bu arada, 24 Haziran 2018 seçimlerinin ardından işsizlik maaşı alanların sayısında artış yaşanması dikkat çekti. 2018 yılı başında 438 bin 701 kişi işsizlik maaşı alıyordu. İŞKUR’un kayıtlarına göre bu sayı geçtiğimiz yıl mayıs ayında 412 bine kadar geriledi. Ancak seçimden sonra tırmanmaya başlayan işsizlik maaşı alan kişi sayısı, son 6 ayda fırladı.
PTT: MAAŞLARI ÖDEYEMEYİZ, PARA YOK!
İktidar temsilcileri her ne kadar ‘ekonomik kriz yokmuş’ gibi davransa da gerçek hiç de öyle değil. Öyle ki, artık işsiz kalanların çok az bir bölümüne verilen işsizlik maaşı bile ‘kasada para olmadığı’ gerekçesiyle ödenemez hale geldi. Özellikle son aylarda kendisine bağlanan maaşı almak için PTT’nin yolunu tutanlar elleri boş dönüyor. Maaşlar yattığı anda PTT’ye gidip paranızı alabilirseniz ne mutlu, zira bir gün sonra ‘Para bitti’ sözüyle muhatap oluyorsunuz…
İŞKUR SUSKUN, SGK AÇIKLAMA YAPMIYOR!
Bu arada TÜİK verilerine göre 4.7 milyon işsiz var. Ancak İŞKUR’un yönettiği İşsizlik Sigortası Fonu şubat ayında işsizlerin sadece yaklaşık yüzde 14’üne maaş ödedi. İŞKUR, aylardır işsizlik maaşı alanların sayısını açıklamıyor. SGK’nın sitesinde ise 2019 yılına ait tek bir veri bile yok. Rakamlar kamuoyundan gizleniyor. Dolayısıyla iktidar temsilcilerinin 2,5 milyon istihdam sözünün ne durumda olduğunu da bilemiyoruz…
Mahfi Eğilmez: Vergi artışlarına hazır olun
İktisatçı Mahfi Eğilmez, Ocak – Mayıs Hazine nakit açığının 66,7 milyar TL olduğunu söyledi. Eğilmez, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “Aynı dönemde faiz dışı nakit dengesi 22,2 milyar TL açık verdi. Bu olumsuz gidiş seçimden sonra büyük olasılıkla vergi artışlarına yol açacak.” ifadelerini kullandı. Eğilmez’in paylaşımına bir başka ekonomi yazarı Ozan Bingöl cevap verdi. Bingöl’ün linkini paylaştığı yazının başlığı “Nur topu gibi yeni vergilere ve acı receteye hazırlıklı olun.” Bingöl, söz konusu yazıda, bütçedeki devasa açığı kapatmak için yeni vergilerin yolda olduğunu belirtiyordu.
İşsizlik maaşını kimler alabilir?
Öncelikle başvurunuzu işten ayrıldıktan sonra en geç 30 gün içerisinde en yakın İŞKUR’a yapmanız gerekiyor. Elektronik ortamda www.iskur.gov.tr adresinden de başvuru yapabiliyorsunuz. İşten ayrıldıktan sonra 30 gün içinde yapılmayan başvurular, geçersiz kabul ediliyor. İkinci olarak çalışanın kendi iradesi dışında işten çıkmış olması gerekiyor. Kendi isteğiyle işten ayrılanlar, istifa edenler maaş alamıyor. Ayrıca maaş için başvuru yapacak kişi, son iş yerinde iş akdinin feshinden önce minimum 120 gün çalışılmış olmalı. Son olarak çalışanın son 3 yıl içinde en az 600 günlük işsizlik sigortası primi ödenmiş olması gerekiyor. 599 gün bile olsa maaş bağlanmıyor!
İşsizlik ödeneği ne kadar sürüyor?
İşsizlik maaşı bağlananların tamamına 10 ay maaş verilmiyor. Burada son 3 yılda ödenen sigorta pirimi gün sayısına bakılıyor. Buna göre, iş akdinin feshinden önceki son 3 yıl içinde 600 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 6 ay maaş bağlanıyor. Prim gün sayısı 900’ü geçmişse 8 ay, 1.080 günden fazla prim ödenmişse 10 ay maaş ödemesi yapılıyor.
İşsizlik maaşı nasıl hesaplanıyor?
İşsizlik ödeneğinin miktarı, sigortalının son 4 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanıyor. 4 aylık brüt kazanç üzerinden hesaplanan günlük ortalama kazancın yüzde 40’ı işsizlik ödeneği olarak belirleniyor. Kaç gün ödenek alınacaksa o kadar günle çarpıldıktan sonra aylık olarak işçinin hesabına yatırılır. Özetle, çalışan ortalama brüt ücretinin yüzde 40’ı kadar işsizlik maaşı alabiliyor. Bu arada son 4 ayda çalıştığınız yerdeki brüt ücretiniz ne kadar yüksek olursa olsun, alacağınız işsizlik sigortası asgari ücretin yüzde 80’inden fazla olamıyor!
Asgari ücretle çalışanlara 1.015 lira!
Bir örnekle anlatalım; son 4 ay asgari ücretle çalıştığınızı varsayalım. Brüt ücretiniz 2 bin 558 lira. Bu rakamı yüzde 40’la çarpıyorsunuz. 2.558*0,40= 1.023 lira… Bu tutarın yaklaşık 7-8 lirası damga vergisi kesintisi olarak kesiliyor. Alacağınız maaş 1.015 liraya düşüyor. Aynı hesabı 3 bin TL brüt ücret alanlar üzerinden yaptığınızda ise yaklaşık alacağı işsizlik maaşı 1.190 lira seviyelerinde oluyor.
