İnsan Hakları İzleme örgütü (HRW) Genel Direktörü Kenneth Roth, Foreign Affairs için kaleme aldığı yazıda, zombi demokrasiler ile nasıl mücadele edilmesi gerektiğini anlattı. Batılı demokrasilerin yeni bir söylem geliştirmesi gerektiğini söyleyen Roth, otokratları en hassas yerlerinden vurmak gerektiğini vurguluyor.
Roth’a göre, Rusya, Venezuela, Nikaragua, Mısır, Belarus, Uganda, Macaristan ve Türkiye zombi demokrasilere dönüşmüş vaziyette.
Kontrollü demokrasilerden zombi demokrasilere
Geçtiğimiz son 10 yılda kontrollü demokrasi diyebileceğimiz otoriter rejimler zombi demokrasilere dönüştü ve dönüşmeye devam ediyor. İktidarda kalabilmek için muhalefeti ve sivil toplumu baskı altına alan, medyayı kısıtlayan ve devlet kurumlarını manipüle eden otoriter rejimler, halkların itirazları ve insan hakları savunucularının yeni metotlar geliştirmesi ile birlikte zombi demokrasilere evriliyor.
Zombi demokrasiler, dışarıdan bakıldığında demokrasinin formlarını taşıyor ancak özünde demokrasi adına hiçbir şey bulunmuyor. Otoriter rejimlerde olduğu gibi seçimler yapılmaya devam edilirken, artık farklı olarak bu seçimlerin adil ve serbest ortamda yapılması için efor bile sarf edilmiyor. Bu anlamda, zombi demokrasilerde seçime dayalı siyasal rejim adeta bir yasayan ölü haline geliyor.
Yazısında pek çok ülkenin zombi demokrasiye dönüşümünü inceleyen Kenneth Roth, bu dönüşüme ana örnek olarak Rusya’yı veriyor. Putin rejimi muhalefeti, medyayı ve sivil toplumu kontrol altına alarak gücünü sürdürmeyi başarırken, Alexei Navalny’nin farklı metotlar ile mücadelesi, rejimi metotlarını değiştirmeye itti. Navalny, devletin kontrol kanallarından kaçmayı başararak, Putin’in yolsuzluklarını belgeseller halinde Youtube üzerinden yayınladı ve bu belgeseller milyonlarca kez izlendi.
2013’te Moskova belediye başkanlığı seçimlerinde %23 oy almayı başaran Navalny, sonraki süreçte yerel seçimlerde akıllı oy dediğimiz bir strateji geliştirdi. Navalny, Birleşik Rusya Partisi’nin siyasal sistem üzerindeki gücünü kırmak için, muhalif seçmenleri, sözde muhalefet bile olsa, diğer adaylara oy vermeleri için çağrıda bulundu. Sonrasında ise, Putin tarafından vatan haini ilan edildi, zehirlendi, ölmeyince de cezaevine gönderildi. Bağımsız medya kuruluşları ve sivil toplum örgütleri yabancı ülke ajanı ilan edildi.
Yazısında Türkiye’ye de değinen Roth, HDP’nin seçimlerde halktan daha fazla destek alarak kendi gücünü sarsması ihtimaline karşı, HDP üzerine saldırılarını artırdı ve hukuki olmayan bir biçimde Selahattin Demirtaş’ı tutuklattırdı, cezaevinden çıkışını da hukuki aykırı bir biçimde engellemeye devam ediyor. Aynı zamanda, 2023 seçimleri öncesinde Erdoğan ve Bahçeli ikilisi iktidarlarının devamını sağlayabilmek için, diğer partilere danışmadan, seçimler ve siyasal partiler kanununu değiştirmeye hazırlanıyor.
Otokratların zayıf noktası : Yolsuzluklar
Kenneth Roth, zombi demokrasilere dönüşmüş ülkelerde farklı bir mücadele yöntemi izlemek gerektiğini vurguluyor. Zombi demokrasiler ile mücadele etmek için, kontrollü demokrasiler ile mücadele edilirken kullanılan basın özgürlüğü, seçimlerin adilliği, demokratik değerler gibi standart çağrılar yerine daha bütünsel bir yaklaşım sergilemek gerekiyor.
Demokratik ülkelerin zombi demokrasilerin liderlerini en çok acıtacak yerden vurmaları gerekiyor : rejimlerini sürdürmeyi sağlayan yolsuzlukların ve satın alınan görevlilerin açığa çıkarılması ve yayınlanması. Çünkü, zombi demokrasilerin liderleri artık manipüle olmuş bir halka bile güvenemeyecek durumda. Bu yüzden, iş adamlarına, siyasetçilere, gazetecilere ve generallere kamu fonlarından ciddi paralar akıtılıyor. Rejimin devamı da bu insanların satın alınmasıyla sağlanıyor.
İşte tam da bu yüzden demokratik ülkelerin liderleri, mümkün olan her ortamda zombi demokrasilerin liderlerinin kendi ve etrafındakilerin çıkarları için çalıştıklarını ve halklarını gittikçe fakirliğe ittiklerini dile getirmeleri gerekiyor. insan haklarından bahsetmek, ülkelerdeki durumdan ‘kaygılanmak’ maalesef herhangi bir sonuç getirmiyor. Roth, Biden’ın Putin karşısında Cenevre’de bu şansı kaçırdığını vurgularken, Küba hükümetine karşı takındığı tutumun doğru olduğunu söylüyor. Biden, Küba liderlerini kendileri zenginleşirken, pandemiden ve yıllardır süren ekonomik zorluklardan acı çeken halkı düşünmemekle suçlamıştı.
Kenneth Roth’a göre, zombi demokrasilerle baş etmenin en önemli yolu, yolsuzlukları açıkça ortaya çıkarıp, hizmet ettiklerini iddia ettikleri halklarının ihtiyaçlarına karşı duyarsız olduklarını göstermektir.
