HABER-ANALİZ | YUSUF DERELİ
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası ve Katar Merkez Bankası arasında 17 Ağustos 2018’de imzalanan swap anlaşması değiştirildi. Swap anlaşmasının tutarı 5 milyar ABD doları karşılığı Türk lirası ve Katar riyalinden 15 milyar ABD doları karşılığı Türk lirası ve Katar riyaline yükseltildi. Bu hamleyle Türk lirasına istikrar kazandırarak kur dalgalanmasının önlenmesi ve azalan döviz rezervinin desteklenmesi umuluyor. Yenilenen swap limitine göre 15 milyar Dolar karşılığı TL verilip Katar Riyali alınacak. İktidara yakın medyaya göre, Türkiye’nin İngiltere ve Japonya ile swap görüşmeleri de sürüyor. Katar’la yapılan anlaşmanın revize edilmesi ve İngiltere-Japonya bazlı haberler doların yönünü de aşağıya çevirdi. İki hafta önce 7.27 TL’yi gören dolar dün 6.78’e kadar geriledi. Peki Katar’la yapılan swap anlaşması çare olur mu?
İNGİLTERE, JAPONYA DERKEN KATAR!
Türkiye’nin 2021 yılı Şubat ayına kadar ödemesi gereken 168,9 milyar dolar borcu var. Bunun da 121.6 milyar doları özel sektöre, 47.3 milyar doları kamuya ait. Acilen para bulması lazım. 4 ülke ile görüşülüyordu. Bunlar Japonya, İngiltere, Katar ve Çin. Katar’la görüşmelerde limit 5 milyar Dolar’dan 15 milyar dolara çıkarıldı. Katar’la swap anlaşması ilk olarak 2018 yılında 3 milyar dolar kapasiteyle yapılmış, bu miktar geçen yıl ise 5 milyar dolara yükseltilmişti. İktidar medyasının iddiasına göre İngiltere ve Japonya da takasa sıcak bakıyor. Her iki ülke ile de 10’ar milyar dolarlık SWAP anlaşması gündemde.
BU YAZIYI YOUTUBE’TA İZLEYEBİLİRSİNİZ ⤵️
KATAR RİYALİ İLE NE YAPACAĞIZ?
ABD, İngiltere, Japonya derken swap anlaşması Katar’la yapıldı! Yenilenen swap limitine göre 15 milyar Dolar karşılığı TL verilip Katar Riyali (1,87 TL) alınacak. Yani güncel kurla 100 milyar TL civarında bir para verilip, Katar’dan yaklaşık 56 milyar Riyal alınacak. Vadesi geldiğinde de (ki bu açıklanmadı) riyali faiziyle birlikte iade edeceğiz. Peki emanet alınan bu parayla ne yapılacak? Bir kısım ekonomistlere göre Katar’dan alınacak 56 milyar Riyal ile yine takas yoluyla dolar alınacak! Kısaca itibarı sıfırlanan TL’yle takasa giremeyen Türkiye, Katar Riyali vererek dolar alacak!
REZERVLER MAKYAJLANIYOR!
Ancak alınan emanet parayla dolar alınmayacağını söyleyenler de var. Eski Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz bunlardan biri. Yılmaz, 10 milyar dolarlık ilave emanet paranın ihtiyacı karşılamaktan uzak olduğunu anlatıyor. Katar’dan gelecek 10 milyar dolar karşılığı Katar Riyali’ne dokunulmayacağını ve bu paranın sadece görüntüde rezervi yüksek göstermeye yarayacağını söyleyen Yılmaz, “Katar ve Türkiye’nin dolar ihtiyacı için aldıkları TL ve riyalleri Londra’da satmaları gerekir ancak bu durumda TL ve riyalin değeri düşer ve iki ülke de bunu istemez.” diyor.
Ekonomist Uğur Gürses de tıpkı Yılmaz gibi düşünüyor: “”Ben sana 5 milyar dolar karşılığı Katar Riyali vereyim, sen bana 5 milyar dolar karşılığı TL ver; bunlar da karşılıklı açtığımız hesaplarda dursun, döviz rezervimiz artmış görünsün” anlaşması. Merkez bankaları “kozmetik işlere” girişmişse doğru işlerden uzaklaşıyor demektir…”
GEÇİCİ BİR RAHATLAMA OLUR
Ekonomistlere göre Katar’la yapılan swap anlaşması kurun bir miktar düşmesine neden olacak ki zaten 7 TL seviyelerinden 6.78’e kadar geriledi. Tabi bu gerilemede İngiltere ve Japonya ile görüşmelerin sürdüğü haberleri de etkili oldu. Ancak söz konusu miktar ihtiyacı karşılamaktan uzak. Türkiye’nin uzun vadeli ve en az 50-60 milyar dolara ihtiyacı var.
Dolar dün 6.80’lere kadar geriledi ancak İngiltere ve Japonya ile swap anlaşması bir kaç gün içerisinde imzalanmazsa 7 liraya tırmanması sadece bir kaç hafta sürer. Daha da kötüsü, eğer Türkiye yeniden hukuka dönmez, yargı bağımsızlığını teminat altına almaz, güçler ayrılığını tesis etmez ve üretim politikasını değiştirmezse aynı sıkıntılar 1 yıl sonra yine yaşanır.
