Kaptan pilot kamikaze dalışı yapacak

Haziranda yeni bir ağustos krizi

HABER-YORUM | SEMİH ARDIÇ

“Yatırımcıların akıl hocası” Moody’s, Türkiye’nin kredi notunu indirdiği 17 Ağustos 2018 tarihinin üzerinden bir sene bile geçmeden yine notumuzu düşürdü.

17 Ağustos’tan evvel 10 Mart 2018’de notumuzun indiği dikkate alındığında 15 ay içinde 3’üncü defa kırık not aldık.

ZOR GÜNLERDEN ZOR GÜN BEĞENİN

14 Haziran 2019’da not indirimine gerekçe olarak sıralanan maddeler Türkiye’yi zor günlerin beklediğini gösteriyor.

Hükûmet sözcülerine kalsa Moody’s ve aldığı karar yok hükmündeydi, notumuzun düşürülmesinin ekonomiye hiç tesiri olmayacaktı.

Türkiye dünyayı kıskandırmaya devam edecekti. Hatta yerli ve millî kredi derecelendirme (reyting) şirketi bile kuracaktık.

Oysa sert bir fırtınaya maruz kalmıştık. Evvela kur şoku, akabinde ağır bir iktisadî kriz sularına sürükledi o fırtına bizi.

DOLAR BİR ANDA FIRLAMIŞTI

Geçen sene 17 Ağustos’ta notumuz indirildiğinde Amerikan Doları 4,73 Türk Lirası (TL) civarında idi. Dolar bir ay içinde 7 TL’ye kadar tırmandı.

Doları zirveden aşağı çekmek için Merkez Bankası (TCMB) haftalık repo faizini yüzde 8’den yüzde 24’e kadar yükseltti. İnmiş hali 5,90 TL.

O kadar bedel ödendiği halde TL yüzde 26 eridi. Tüketici enflasyonu (TÜFE) yüzde 27’ye, üretici enflasyonu (ÜFE) yüzde 40’a kadar tırmandı.

Ağustos başında Amerika, 15 Temmuz 2016 darbe teşebbüsü bahanesiyle tutuklanmış pastör Andrew Brunson için “derhal tahliye edin” muhtırası vermişti.

Moody’s’in şubat ayında yaptığı değerlendirmedeki tabloya göre Türkiye’nin kredi notu bir basamak daha düştü. Türkiye artık Surinam, Kosta Rika ve Arnavutluk ile aynı.

BRUNSON KRİZİNDE YAPILAN VAHİM HATA

Ne o muhtıra ne de Moody’s’in notu indirirken yaptığı ikaz kale alınmıştı. Müzakere ile çözülecek bir kriz manasız inatlaşma ile top yekûn memleketi kasıp kavuracak bir iktisadî krize dönüştürüldü.

“Kimse bize böyle emir veremez. Ben burada olduğum sürece (Brunson) dışarı çıkamayacak.” diyen Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) lideri Recep Tayyip Erdoğan’ın meşhur ve ibretlik U dönüşlerinden birine daha şahit olunmuştu.

Brunson 14 Ekim’de kendisini bekleyen özel bir jetle Amerika’ya uçmuştu.

İki aylık içi boş hamasetten geriye balyozla iPhone kıran ya da oyuncak iPhone’u ayağının altında ezen ülkücülerin sahne aldığı çadır tiyatrosu kaldı.

HONDURAS VE SURİNAM İLE AYNI LİGDE

Aylardan haziran ve Moody’s Türkiye’nin kredi notunu Ba3’ten B1’e düşürdü. Müteakip değerlendirmeye kadar kanaatin “negatif” olduğunun altını çizdi.

Artık Kosta Rika, Ürdün, Arnavutluk, Surinam, Karadağ ve Honduras ile aynı ligdeyiz. AKP eseri ile ne kadar iftihar etse azdır!

Moody’s’in not indirimi kadar kararın sebepleri de endişe verici.

Şu tespit çok çarpıcı: “Not indirimi ödemeler dengesi krizinin artmaya devam etmesini yansıtıyor. Türkiye uzun süreli ekonomik ve finansal oynaklık dönemine karşı kırılgan olmaya devam ediyor.”

Devamında şu tespitler var: “Türkiye’nin döviz rezervlerinde düşüş TCMB’nin uzun süredir devam ettiği kurda serbest dalgalanmaya izin verme politikasına ters görünüyor ve bankanın şeffaflığıyla bağımsızlığına gölge düşürüyor.”

İSTANBUL’DA SEÇİMİN İPTAL EDİLMESİ DE RAPORDA

Moody’s risk dengesinin aşağı yönlü olduğunu ve yakın vadede daha fazla dengesizlik oluşturacak faktörler olduğunu vurguladı.

İlaveten 31 Mart Mahalli İdareler Genel Seçimi’nin İstanbul Büyükşehir ayağının iptal edilmesi ve seçimin tekrarının sebep olduğu belirsizliğe dikkat çekildi.

Moody’s’e göre Türk Lirası’nda (TL) daha fazla düşüş olacak ve döviz rezervleri daha da azalacak.

Geçen sene Brunson krizinde yatırımcıyı ikaz eden Moody’s, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile Türkiye arasındaki S-400 krizinde de benzer ikazda bulundu.

AMERİKA MÜEYYİDE KARARI ALIRSA NOT DAHA DA DÜŞECEK

“ABD Kongresi’nin değerlendirmeye alacağı muhtemel müeyyideler (Hasımlarla Müeyyideler İle Mücadele Kanunu / CAATSA), Türkiye ekonomisi ve malî sistemi üzerinde baskı oluşturuyor.” diyen Moody’s, Türkiye’nin mali gücünün belirgin biçimde kötüleşebileceği ihtimalini dikkatten uzak tutmadığını kaydetti.

Bu da gösteriyor ki S-400 krizinde okyanus ötesinden gelecek müeyyide kararları yeni not indirimine sebep olabilir.

Son indirim son bir senede yapılan hataların birikimli faturası olarak masaya konuldu.

Kredi notu inince düşebileceğimiz en dip noktaya düşmüş olacağız. O ligde de Papua Yeni Gine, Nikaragua, Kamboçya, Ruanda, Arjantin ve Sri Lanka top koşturuyor.

2012’DE YAKALANAN FIRSAT HEBA EDİLDİ

Yatırımcıların akıl hocalarından biri olan Fitch, 5 Kasım 2012’de Türkiye’yi “yatırım yapılabilir ekonomi” ligine terfi ettirmişti. O not artışı AKP’nin 10 senelik demokrasi ve hukuk mücadelesinin semeresiydi.

Moody’s ve Standard & Poor’s aynı yoldan giderek peş peşe karnemize yıldızlı pekiyi vermişti. O gün yıldızı parlayan Türkiye, Erdoğan’ın tek adamlık ihtirasının bedelini kısa sürede ödedi. 2016’da “yatırım yapılabilir” notunu kaybettik.

Üç senede heba edildi o fırsat. Oysa not yüksek kalsa Türkiye’ye daha fazla yabancı sermaye gelecek ve işsizlik azalacaktı.

KAPTAN PİLOT KAMİKAZE DALIŞI YAPACAK

Son üç senedir de serbest düşüşteyiz. Notlar inerken borçlanma maliyetleri arttı, TL dolara mukabil yüzde 100’den fazla eridi.

Gelire kıyasla hızla artan borçluluk şirketler ve şahıslar kadar Hazine adına da en mühim risk unsuru haline geldi.

Borsa İstanbul’da (BİST) hisseleri alınıp satılan 500 civarında şirketin piyasa kıymeti yüzde 40’tan fazla eridi.

Moody’s’in verdiği not bütün yatırımcılar için esastır. 14 Haziran 2019 tarihli indirim kararı başka not indirimlerinin işaretidir.

Erdoğan başkanlığının ilk senesi geride kalırken üzerinden bir sene geçmeden Türkiye’yi yeni bir ağustos krizinin eşiğine getirdi.

Fırlatma koltuğunda oturanlar ya da sırtında paraşüt taşıyanlar kendini talihli sayabilir. Vakit kaybetmeden uçağı terk etmeye baksınlar.

Kaptan pilot ve yardımcı pilot kamikaze dalışına geçti.

Türkiye'de bu haberi engelsiz paylaşmak için aşağıdaki linki kopyalayınız👇

YORUM YAZIN

Lütfen yorumunuzu yazın
Lütfen isminizi girin