HABER İNCELEME | YUSUF DERELİ
Gübre fiyatlarına ardı ardına gelen zamlar çiftçinin belini büktü. Çiftçinin en önemli gider kalemlerinden biri olarak gösterilen gübreye, son 1 yılda yüzde 400’ün üzerinde zam geldi. Geçtiğimiz yıl 22 Temmuz’da tonu 1.800 TL olan üre gübrenin fiyatı, geçtiğimiz ay 24 Eylül’de 4 bin 500 TL’ye çıkmıştı. Şu anda 8 bin lira! Geçtiğimiz yıl temmuz ayında tonu 2 bin 415 lira olan DAP gübre, geçtiğimiz ay 6 bin 250 lira çıktı. Şu anda 7 bin 400 liradan satılıyor.
UNUN KİLOSU 12 LİRAYI BULACAK
Çiftçiye verilen gübre desteği yetersiz. Dekar başına gübre maliyeti ürüne göre 300 TL ile 450 TL arasında değişiyor. Ancak çiftçiye doğrudan verilen gübre desteği sadece 16 lira. Yetkililer kapı duvar. Çiftçiler ‘gübresiz’ üretimi ciddi ciddi düşünmeye başladı. Bu da hem rekoltenin hem de kalitenin düşmesi, fiyatların ise artması anlamına geliyor. Bugün 5-6 liradan satılan unun kilosunun, gelecek yıl 9-10 liraya çıkması sürpriz olmayacak.
Döviz kurlarındaki yükseliş durdurulamıyor. Dolar 9,40 TL’ye dayandı. Euro’nun 11 TL’ye çıkmasına ise ramak kaldı.
Kurlardaki yükselme sadece sanayiciyi değil tarım sektörünü de vurdu. Özellikle gübreye birkaç ay içinde ardı ardına gelen zamlar Türkiye çiftçisini kara kara düşündürüyor. Önceleri ‘şaka olsun’ diye söylenen ‘gübresiz tarım’ fikri ciddi ciddi gerçek olacak gibi görünüyor. Zira gübre fiyatları sadece bir yıl içerisinde yüzde 300’ün bile üzerinde zamlandı.
Geçtiğimiz yıl 1.800 TL’den satılan üre gübrenin tonu bugün 8 bin lira. Yarın ne olacağı belirsiz. Yine geçtiğimiz yıl 2 bin 415 lira olan DAP gübresinin tonu bugün 7 bin 400 lira. Geçtiğimiz yıl 1.825 liradan satılan 20.20.0 gübre çeşidinin fiyatı son zamla birlikte 5000 lira oldu.
GÜBRE EN ÖNEMLİ GİDER KALEMLERİNDEN BİRİ
Gübre, tohum ve mazotla birlikte çiftçinin en önemli gider kalemlerinden biri. Ürüne göre değişmekle birlikte toplam giderin yüzde 25’i ile 35’i arasında bir orana sahip. 100 dekar alanda bir çiftçinin gübre maliyeti geçtiğimiz yıl 6 bin lira ile 15 bin lira arasında değişiyordu. Bu yıl bu rakamlar 30 bin ile 45 bin lira arasında.. Hal böyle olunca gübreye gelen zam, çiftçinin belini büktü.
Gazi Üniversitesi emekli öğretim görevlisi Mevlüt Tikence, durumun vahametini anlatmak çin geçtiğimiz hafta yaptığı bir sosyal medya paylaşımında, ““2020 yılı fındıkta gübre maliyetim 8.000 TL idi. 2021 14.000 TL oldu. 2022’de 30.000 TL’ye yaklaşacak gibi gözüküyor. Ağaçların bakımını durdurmaktan başka çare kalmadı.” diyordu.
Bu paylaşımdan sonra gübreye iki zam daha geldi!
1 DEKARA GÜBRE MALİYETİ 450 TL
Ziraat Mühendisi olan tarım yazarı ve aynı zamanda çiftçi Faik Toy, konuyu en fazla gündeme getiren isimlerin başında geliyor. Geçtiğimiz günlerde yaptığı paylaşımda, yetkililere şöyle seslenmişti: “Lütfen uyanın, bu konuya duyarlı olmak zorundasınız. Diyarbakır’da kuru tarımda 1 dekar buğday üretim maliyetinin sadece iki kalemini yazacağım Gübre 450TL + tarla kirası 350TL= 800TL. Bu sadece 2 kalem. Tohum, mazot, ilaç, sigorta, işçilik vs eklemedim.”
YÖNETİCİLER KAPI DUVAR!
Türkiye’de dekar başına gübre maliyeti güncel fiyatlarla 300-450 lira arasında değişiyor. Peki çiftçiye doğrudan ne kadar gübre desteği veriliyor? 8 ila 16 lira! geçtiğimiz yıl yüzde 100 artmıştı destek miktarı. Artmış hali bu! Yani devlet, çiftçinin kullandığı gübrenin 20’de birini bile ödemiyor.
Geçtiğimiz hafta tarım yazarı Ali Ekber Yıldırım, Hindistan’da çiftçiye verilen gübre desteğiyle ilgili rakamlar vermişti: “Geçen yıl Hindistan‘da DAP gübresinin çuvalı için 500 rupi olan destek Mayıs ayında 1200 rupiye çıkarıldı. Bu hafta da 1650 rupiye çıkarılması bekleniyor. Hindistan’ın çuval başına 1650 rupi olarak yapacağı destek 203 liraya denk geliyor.”
DEKAR BAŞINA DESTEK 250 TL’YE ÇIKMALI
Ziraat mühendisi Faik Toy, çözümü de söylüyor: “Bir torba (50kg) gübre fiyatı ÜRE gübre geçen yıl 90 TL idi, bu yıl 400 TL oldu. DAP gübre geçen yıl 120 TL idi, bu yıl 370 TL oldu. Bana göre 1 torba gübre için çiftçiye 250 TL gübre desteğinin verilmesi kaçınılmaz hale gelmiştir. Aksi taktirde çiftçi batar, gıda (fiyatları) ise kat kat artar.”
ÇİFTÇİNİN ÜÇ SEÇENEĞİ VAR
AKP iktidarı sorunu ısrarla görmezden geliyor. Dolayısıyla çözüm üretmek gibi bir derdi yok. Türkiye çiftçisinin önünde 3 yol var. İlki artan maliyetler nedeniyle kazanamadığı için üretim yapmamak. İkinci seçenek gübre kullanımını azaltmak. Üçüncü seçenek hiç gübre kullanmadan üretim yapmak. Bütün bunlar da üretimin azalması, dolayısıyla fiyatların katlanması anlamına geliyor.
UNUN KİLOSU 10 LİRAYA ÇIKACAK
Faik Toy, bir kilo buğdayın üretim maliyetinin 4 TL’ye ulaştığını anlatıyor. Toy, “Bu şartlarda üretilecek 1 kg buğday maliyeti 4TL’yi geçmiş durumda. Sayın Bakan Bekir Pakdemirli, bu maliyetlerle üretilen buğdayı seneye çiftçinizden kaç TL’ye alacaksınız? Ekmek fiyatı kaç TL olur?” diyor.
Buğdayın üretim maliyetinin 4 TL’yi aşması, bugün marketlerde kilosu 5,5-6 TL olan unun fiyatının gelecek yıl 10-12 liraya çıkması anlamına geliyor. Bugün 2 lira olan ekmek muhtemelen bir yıl sonra 3 liradan, bir paket makarna ise 6 liradan satılacak…
Tabi ki buğday üretilirse!
Türk ciftcisinin yapmasi gereken evvela öküzle tarla sürmeye ve yerli tohuma dönmek. Ikinci olarak mazota, gübreye verecekleri parayi know-how´a vermek. Buna pazarlama usullerini ögrenmek, yeni piyasalar bulmak da dahil. Bu sekilde kendi yagiyla kavrulmayi ögrenen ciftci araci sirketleri aradan cikararak yeni olusumlara zemin hazirlayabilir.
Bunun disinda birlik olmak, kitleler halinde cezaya aldirmadan yerli tohum kullanmak, cevreye zarar veren bir is oldugunda onbinlerle belediye önlerini, parlamento önlerini, saray önlerini kapatmak.
Bu da uzmanlik ve birlik beraberlik duygusu isteyen bir konu.