HABER ANALİZ | YUSUF DERELİ
TÜİK’in açıkladığı Ağustos ayı enflasyon verilerinin ardından gözler Merkez Bankası’nın faiz kararına çevrildi. Zira MB Başkanı Şahap Kavcıoğlu, bugüne kadar yaptığı pek çok açıklamada politika faizinin enflasyonun ‘bir tık üzerinde’ olacağını açıklamıştı. ‘Pozitif reel faiz’ vurgusu neredeyse her açıklamada tekrarlandı. Mevcut politika faizi yüzde 19. Enflasyon ise son TÜİK verilerine göre yüzde 19,25. Türkiye, 1 yıl aradan sonra ‘negatif reel faiz’ bölgesine girmiş durumda.
Normal şartlarda MB’nın 23 Eylül’deki toplantısında politika faizini yüzde 19,25’in üzerine çekmesi gerekiyor. Bu da en azından 50 baz puanlık bir artış demek. Çünkü; (a) insanların bankalarda TL cinsinden tuttukları paraları eridiği için dolarizasyon sürüyor. Yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatı 27 Ağustos haftasında 4 milyar dolar arttı ve 236,2 milyar dolara ulaşarak rekor kırdı. Bunun en büyük sebebi mevduat faizinin reel anlamda ve stopaj sonrası enflasyonun altına düşmesi… (b) MB’nın bugüne kadar yaptığı bütün açıklamalarda faiz oranlarının enflasyonun üzerinde tutulacağı vurgulandı.
Peki 23 Eylül’deki toplantıda MB politika faizini enflasyon oranının üzerine çıkarabilir mi?
Eğip bükmeden söyleyelim; (olağanüstü bir gelişme yaşanmaz ise) MB’nın faiz artırımı kararı alması mümkün değil. Öncelikle Erdoğan buna müsaade etmez. Kavcıoğlu da koltuğundan olmak istemeyecektir! Politika faizi yine sabit tutulacak. Açıklamada ise söz konusu enflasyon verilerinin geçici olduğu, son çeyrekte enflasyon oranlarının düşeceği ve buna dair bazı ‘işaretler’ alındığı, dolayısıyla kısa bir süre için faizleri artırarak ekonomiyi yavaşlatmanın doğru olmadığı ‘ağdalı’ cümlelerle anlatılacak.
ENFLASYON ‘PORSİYONLARI’ BİTİRDİ
Emine Erdoğan, yoksullukla mücadele için ‘porsiyonların küçültülmesi’ gerektiğini söylemişti. Türkiye’de yaşanan enflasyon ortada ‘küçültülecek’ bir porsiyon bile bırakmadı.
TÜİK’in dün açıkladığı verilere göre Ağustos ayı enflasyonu bir önceki aya göre yüzde 1,12 artmış. Bir önceki yılın Aralık ayına göre yani 9 aylık enflasyon ise yüzde 11,65. Yıllık enflasyon ise 19,25.
Bu arada Üretici Fiyat Endeksi de tırmanmaya devam ediyor. ÜFE, Ağustos ayında yüzde 2,77 artmış. Yıllık artış ise yüzde 45,52! Söz konusu oran TÜFE’nin önümüzdeki aylarda da yüksek gelmeye devam edeceğinin garantisi olarak yorumlanıyor.
AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçtiğimiz ay yaptığı açıklamada, ‘ağustos ayından itibaren enflasyonun düşeceğini’ söylemişti. Yine yanıldı!
GIDA ENFLASYONU YÜZDE 29!
TÜİK’in açıkladığı rakamlar tartışmalı. İnsanların hissettiği enflasyon TÜİK’in açıkladığından çok daha fazla. TÜİK’e göre, bir önceki yılın aynı ayına göre artışın yüksek olduğu ana gruplar sırasıyla yüzde 29,00 ile gıda ve alkolsüz içecekler, yüzde 22,91 ile ev eşyası ve yüzde 21,76 ile ulaştırma oldu. Konut artışı ise yüzde 19,30 görülüyor.
Ancak geçtiğimiz yıl 400-450 lira arasında satılan konutların fiyatları bugün 600-650 bin lira! Gerçekte artış oranı yüzde 44! Geçtiğimiz yıl 1.600 olan ev kirası bu yıl ise 2.500 lira.. Artış orayı yüzde 56!
TÜİK’in oranlarıyla gerçek rakamlar arasında en iyi ihtimalle yarı yarıya fark var!
Enflasyon Araştırma Grubu:
ENAGrup Tüketici Fiyat Endeksi (E-TÜFE), Ağustos ayında %4.06 arttı.
Ocak-Ağustos 2021 dönemi enflasyon oranı ise %30.39 olarak gerçekleşti.https://t.co/8XFsmjW6eI
— ENAG (@ENAGRUP) September 3, 2021
ENAGRUP: 9 AYLIK ENFLASYON YÜZDE 30,39!
Burada bağımsız Enflasyon Araştırma Grubu imdadımıza yetişiyor. ENAGrup da dün Ağustos ayına ilişkin daha gerçekçi olan verilerini açıkladı. Buna göre TÜFE Ağustos ayında yüzde 4.06 arttı. Ocak-Ağustos 2021 dönemi enflasyon oranı ise yüzde 30.39 olarak gerçekleşti.(Geçtiğimiz ay bu oran yüzde 25,14 olarak açıklanmıştı.)
ENAGrup’un verilerine bakınca, yıllık enflasyonun yüzde 40’in bile üzerinde olduğu rahatlıkla söylenebilir. Bu, 1 yıl önceki 100 TL’nizin değerinin bugün 60 TL’ye kadar düşmüş olması demek.
Aylık şarküteri alış verişinde geçen ay aldığım aynı ürünleri aldım.
Geçen ay 364 lira şimdi 427 lira ödedim.
Bir dahaki ay ne olacağı ise belirsiz.
Enflasyon için halka yalan söyleyen #TÜİK değil,onlara emreden akıllardır.
— orhan aydın (@orhanaydin6) September 4, 2021
ORHAN AYDIN’IN ‘ENFLASYON’ SEPETİ
Tiyatro oyuncusu Orhan Aydın, sosyal medya hesabından bir paylaşım yaptı. Şöyle diyor: “Aylık şarküteri alış verişinde geçen ay aldığım aynı ürünleri aldım. Geçen ay 364 lira şimdi 427 lira ödedim. Bir dahaki ay ne olacağı ise belirsiz. Enflasyon için halka yalan söyleyen TÜİK değil, onlara emreden akıllardır.”
Orhan Aydın’ın neler aldığını, alışveriş sepetinde ne olduğunu bilmiyoruz. Ancak paylaşımına göre Aydın’ın ‘sepetinin’ aylık enflasyon oranı yüzde 17!
AVRUPA’DA YILLIK ENFLASYON YÜZDE 3!
Enflasyon konusunda da ‘yanılan’ Erdoğan, dünkü konuşmasında ‘enflasyonun sadece Türkiye’nin değil, bütün dünyanın sorunu’ olduğunu söyledi. Erdoğan yine gerçeğin küçük bir bölümünü dile getirirken, önemli bir bölümünü saklıyor.
Avrupa’da yıllık enflasyon yüzde 3! Bizim ligimizde yer alan ‘Gelişmekte Olan Ülkelerde bile enflasyon 4,99. Bizde ise yıllık enflasyon TÜİK’in rakamlarına göre bile yüzde 19,25; ki bu oranın doğru olmadığı, rakamın çok daha yüksek olduğu konusunda önemli ‘deliller’ var.
Her enflasyon aynı değil.
Pandemi kaynaklı enflasyon dünyada yüzde 2 civarında bir fiyat artışı getirdi. Bizde pandemi başında yüzde 12 olan enflasyon bugün yüzde 19’u geçti.— Selva Demiralp (@SelvaDemiralp) September 3, 2021
PROF. DEMİRALP: ENFLASYON KATILAŞIYOR!
Pandemi bütün dünyada enflasyon rakamlarını değiştirdi, bu doğru. Ancak pandemi kaynaklı enflasyon dünyada yüzde 3 civarında bir fiyat artışı getirdi. Prof. Dr. Selva Demiralp, bu konuyla ilgili çok önemli bir noktaya dikkat çekiyor: “Bizde pandemi başında yüzde 12 olan enflasyon bugün yüzde 19’u geçti. Dünyada enflasyon beklentileri ‘bağımsız merkez bankaları nedeniyle’ hedeften sapmazken bizde artan enflasyon beklentiyi de bozuyor. Enflasyon katılaşıyor. O nedenle dünyada enflasyon geçici bir durum olarak görülüyor. Kalıcı olmaya başlarsa da faiz artırımında bağımsız hareket eden merkez bankalarının bunu düşüreceği konusunda endişe yok. Bizde ise enflasyon yükselirken bunu düşürecek Merkez Bankası duruşu bulunmuyor.”