HABER-İNCELEME | HASAN CÜCÜK
Süper Lig 2019-20 sezonu için geri sayım hızla devam ediyor. Yeni sezon 16 Ağustos’ta start alacak. Bir taraftan şampiyonluk hesabı yapan takımlar, diğer taraftan kadrosunu güçlendirip korkulu rüya görmeden sezonu düşme hattının üstünde tamamlamak isteyen takımlar… Futbolda gözden uzakta ise bir kriz var. Bu krizin adı ‘yayıncı kuruluş’ krizi. Süper Lig’in yayın haklarını elinde tutan beIN Sports, sezon öncesi ödemesi gereken avansı kulüplere ödemediği gibi, zarar ettiği gerekçesiyle dolar kurunu 3.80’e sabitlemek istiyor. Kulüpler ise doğal olarak en önemli gelir kaynağından olmamak adına bu teklifi kabul etmiyor.
Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) yetkileri ile Süper Lig ve 1. Lig’in yayın hakkını elinde bulunduran Katar merkezli beIN Sports arasında son 1,5 ayda tam 12 toplantı gerçekleşti. 43 ülkede yayıncılık yapan beIN Sports, kulüplerden yayın ücretinde indirim yapmasını istiyor. Gerekçesi malum; artan döviz kuru. Kulüpler ise buna yanaşmıyor. Gerekçeleri ise basit; en önemli kazanç kaynağı yayın gelirleri ve sözleşme yaptıkları oyunculara ödemeleri güncel döviz kurundan yapıyor olmaları. Son 1.5 ayda 12 kez buluşan TFF ile yayıncı kuruluş arasında ki yapılan görüşmelerde henüz net bir sonuç alınamadı. Önümüzdeki günlerde yeniden bir araya gelecek olan taraflar, yayın geliri konusunda anlaşma sağlayamamalarına rağmen, liglerin ertelenmeyeceğini ve maçların daha önce belirlenen tarihte başlayacağını kararlaştırdılar.
Döviz kurunda son yıllarda görülen aşırı artıştan en fazla etkilenen futbol kulüpleri oldu. Yabancı oyunculara dolar ve Euro üzerinden sözleşme imzalayan kulüpler benzer uygulamayı yerli oyunculara da yaptı. Eskiden sadece yabancı oyuncuların sözleşmesi döviz cinsinden olurdu. Ancak yerli oyuncular, yabancıların kendilerinden birkaç kat fazla ücret almasına isyan etmesiyle tüm sözleşmeler döviz cinsinden olmaya başladı. Dövizde görülen aşırı artıştan dolayı ödeme zorluğu yaşayan kulüplerin bazıları yerli oyuncuların sözleşmesini revize edip, sabit kur üzerinden ödeme yapmaya başladı. Tabi yabancı oyuncular bu uygulamadan muaf tutulup, günce kur üzerinden ücretlerini almaya devam ediyorlar.
TFF, yayın hakları için 21 Kasım 2016 tarihinde Digiturk ile 2017-2018, 2018-2019, 2019-2020, 2020-2021 ve 2021-2022 sezonları için 500 milyon dolar+KDV karşılığında anlaşma imzalamıştı. Yayın gelirlerinin dağıtımı 500 milyon dolarlık pastanın yüzde 4’ü Türkiye Futbol Federasyonu’na, yüzde 14’lük kısım 1. Lig yayını için 1. Lig kulüplerine aktarılıyor. Geri kalan yüzde 82’si ise Süper Lig kulüpleri arasında paylaştırılıyor. Söz konusu bütün ödemelerin yarısı güncel dolar kuru, geri kalan yarısı ise sabit kur üzerine TÜFE güncellemesi şeklinde yapılıyor. Örneğin 2017-2018 yılı için 3.26’ya sabitlenen kur yüksek enflasyonun etkisi ile 2018-2019 sezonunda 3.90’a çıkmıştı.
Dolardaki dalgalanmadan dolayı gelecek yıl yapılacak olan 500 milyon dolarlık ödemenin 250 milyon dolarlık kısmı kur olarak 4.60 lirada sabitlenerek yapılması gerekiyor. Ancak beIN Medya zarar ettiğini belirterek 4.60 liralık kurun yüksek olduğunu ve kurun 3.80’de sabitlenmesi gerektiğini kulüplere bildirdi. TEFE ile TÜFE’nin hesap edilmemesini ve dolar kurunun 3.80’de sabitlenmesi isteyen yayıncı kuruluşu, geçen sezon 700 milyon liradan fazla zarar ettiğini belirtiyor.
beIN SPORTS’un, dolar kurunu 3.80 TL’de sabitlemesi demek kulüplerin kasasına 720 milyon TL daha para girmesi anlamına geliyor. Kur 3.80 TL’ye sabitlenirse kulüplere yıllık 2,6 milyar TL yerine 1,9 milyar ödemiş olacak. Kulüpler ise 720 milyon TL’lik gelirden olmamak için Katarlı şirketi sözleşme şartlarına uymaya davet ediyor.
BeIN medya grubuna ait olan Digiturk tarafından yayın geliri krizine ilişkin Financial Times’a yapılan açıklamada ise anlaşmanın mevcut halinin sürdürülebilir olmadığı vurgusu yapıldı. Şirketten yapılan açıklamada, “Benzeri görülmemiş ekonomik koşullar bütün işleri etkiliyor” ifadesi kullanıldı.
Yayıncı kuruluşun anlaşmayı iptal etmesi durumunda sözleşme gereği ödemesi gereken tutarın 265 milyon doların üzerinde olduğu ifade ediliyor. Sözleşmenin tam detayları bilinmiyor. Bu tutarın 150 milyon dolarının Katar Devlet Garantisi, yaklaşık 115 milyon dolarının da teminat olduğu belirtiliyor. TEFE ile TÜFE’nin hesap edilmemesini ve dolar kurunun 3.80’de sabitlenmesi isteyen yayıncı kuruluşu, geçen sezon 700 milyon liradan fazla zarar ettiğini belirtiyor.
Türkiye’de 2018-19 sezonun yayın gelirleri dağılımı
Galatasaray: 215.9 milyon TL
Beşiktaş: 174 milyon TL
Fenerbahçe: 154.8 milyon TL
Trabzonspor: 135.7 milyon TL
Başakşehir: 134 milyon TL
