HABER ANALİZ | İLKER DOĞAN
1999 yılında 16 Ağustos’u 17 Ağustos’a bağlayan gece yaşanan deprem, Türkiye’nin yakın tarihinin en büyük felaketi olarak gösteriliyor. 17 Ağustos’un üzerinden 24 yıl geçti. Resmi verilere göre bile Türkiye’de hala ‘öncelikle dönüştürülmesi gereken’ konut sayısı yaklaşık 7 milyon. Bunlardan 300 bini İstanbul’da bulunuyor. Rejim, ‘kentsel dönüşüm’ yerine ‘rantsal dönüşümü’ tercih ediyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçtiğimiz kasım ayında, “Denetimleri sıkılaştırarak binaları sağlama almalıyız. 5 yılda 1,5 milyon konutun dönüşümünü hedefliyoruz.” demişti. Yılda ortalama 300 bin konutun dönüştürülmesi planlanıyor. Erdoğan’ın hesabına göre hedeften sapma olmazsa Türkiye 20 yıla kadar depreme hazır hale gelecek! Bu arada 22 yılda toplanan deprem vergisi miktarı 72 milyar TL!
Merkez üssü Gölcük olan büyük İstanbul depreminin üzerinden 24 yıl geçti. Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın kırılmasıyla meydana gelen deprem, İstanbul, Bolu, Bursa, Eskişehir, Kocaeli, Sakarya ve Yalova’da can ve mal kaybına neden oldu.
Türkiye’nin kuzey bölgelerden boydan boya geçen Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın batı bölümünde meydana gelen deprem, 17 Ağustos 1999 Salı günü saat 03:01’de başladı ve 45 saniye sürdü.
Depremin merkez üssü İzmit’in Gölcük ilçesi olarak açıklandı. Büyüklüğü de Richter ölçeğine göre ABD Jeolojik Araştırmalar Merkezi (USGS) tarafından 7,6; Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi tarafından ise 7,8 olarak ölçüldü. Bugün genel olarak depremin büyüklüğü, ilk yapılan açıklamalarda duyurulan 7,4 olarak kabul ediliyor.
YAKLAŞIK 19 BİN KİŞİ ÖLDÜ, 6 KİŞİ KAYIP
17 Ağustos Depremi, gerek nüfus yoğunluğu gerekse de ekonomik faaliyet açısından Türkiye’nin en önemli bölgesini etkiledi. Resmi rakamlara göre, depremde 18 bin 373 kişi hayatını kaybetti, 48 bin 901 kişi de yaralandı. 5 bin 840 kişi de kayboldu. Ancak resmi olmayan kaynaklara göre can kaybı 5 bin civarında.
HASAR GÖREN BİNA SAYISI 365 BİN
Depremde hasar gören bina sayısı 365 bin. 112 bin 735 bina yıkıldı, ağır hasar gördü. Orta hasarlı bina sayısı 124 bin 131 olarak açıklandı. Az hasarlı bina ise 128 bin 42 olarak kayıtlara girdi. Can kayıplarının önemli bir bölümü binaların yıkılması ya da ağır hasar almasının sonucuydu.
Deprem Riskinin Araştırılarak Deprem Yönetiminde Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu’nun Temmuz 2010’da yayımladığı raporda, depremde 364 bin 905 konut ve işyerinin yıkıldığı ya da çeşitli düzeylerde hasar gördüğü belirtildi.
5 YILDA HEDEF 1,5 MİLYON
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçtiğimiz yıl kasım ayında yapığı açıklamada, 5 yılda 1,5 milyon konutun dönüşümünü hedeflediklerini söylemişti. Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’un 24 Şubat 2019’da yaptığı açıklamaya göre Türkiye’de yenilenmesi gereken konut sayısı 6,7 milyon! Erdoğan’ın dediği gibi hedeften sapma olmaz ve yılda 300 bin konut yapılırsa Türkiye, yaklaşık 20 yıl sonra depreme hazır hale gelecek!
18 YILDIR NE YAPILDI?
2012 yılında başlatılan Kentsel Dönüşüm Seferberliği kapsamında Şubat 2019’a kadar ise 590 bin konut dönüştürüldü. Yılda ortalama 84 bin 285 konut! Murat Kurum’un açıklamasına göre 2023’e kadar ‘dönüştürülmesi’ hedeflenen konut sayısı 1,5 milyon. 2002 yılında iktidara gelen AKP, planlarında bir aksama olmazsa 37 senede ülkeyi depreme hazırlamış olacak!
Bu arada Türkiye’yi depreme hazırlamak yerine daha fazla rant için daha fazla betona, daha çarpık kentleşmeye göz yumuldu. 1999-2003 yılları arasında Afet Acil Eylem Planı çerçevesinde kentte 496 afet toplanma alanı belirlemişti. Ancak bu toplanma alanlarının sayısının bugün 77’ye düştüğü belirtiliyor. Kimi AVM oldu, kimi otele dönüştü, kiminin üzerinden köprü, yol geçti.
AKP rejimi, Türkiye’yi 20 yılda depreme hazır hale getirmeyi planlıyor. Peki Türkiye’nin o kadar vakti var mı? Deprem bilimcilere göre yok.
