Özbekistan’da keşfedilen dinozor fosilinin, bilinen büyük Tyrannosaurus türünden de önce yaşadığı ve ondan daha büyük bir yırtıcı olduğu anlaşıldı. Yeni tür, Ulughbegsaurus (oo-LOOG-bek-SAV-rus olarak telaffuz ediliyor), bölgede yaşayan 15. yüzyıl astronomu ve matematikçi Uluğ Bey’den adını alıyor.
Yeni tür Özbekistan’daki kayalarda bulunan kemik parçaları aracılığıyla keşfedilmişti. Yaklaşık 90 milyon yıl önce, Kretase dönemi ve kıtalar birbirinden ayrılmaya başladığı sırada yaşayan apeks yırtıcı türün özellikleri yakın zamana kadar tanımlanamamıştı.
Euronews’in haberine göre, bu keşfin, Tyrannosaurusların binlerce yıl boyunca Asya ve Kuzey Amerika’yı nasıl ele geçirdiğine ve yönettiğine dair yapbozun başka bir parçasını tamamlayabileceği düşünülüyor.
Keşif Royal Society Open Science dergisinde duyuruldu. Calgary Üniversitesi’nde dinozor paleobiyoloji doçenti olan Darla Zelenitsky, köpekbalığı benzeri dişlere sahip büyük, etçil dinozorlar olan yeni bir carcharodontosaur türü tanımlamak için Kanada, Japonya ve Özbekistan’da kazılar yapan araştırmacılardan biri. Zelenitsky dinozora ilişkin şunları söylüyor:
1 ton ağırlığında 7,5 metre uzunluğunda
“Bu etobur, büyük bir kafa, kısa ön ayaklar ve keskin pençelerle iki ayak üzerinde yürüyordu. Ama benzerlikler bu kadar. Bir Ulughbegsaurus, yaklaşık 1 ton ağırlığında ve burundan kuyruğa 7,5 metreden fazla uzunluğa sahip.
Aynı dönemde yaşayan küçük Tyrannosaurusların, bu hayvanın vücut kütlesinin beşte biri olacağını açıklayan Zelenitsky, “O zamanlar ekosistemin en büyük etçil avcısı oymuş” diyor.
Ulughbegsaurusların yok olmasına neyin sebep olduğu bilinmemekle birlikte, ekosistemden kaybolmaları, tyrannosaurların daha da büyümesine ve baskın yırtıcı rolüne dönüşmesine yardımcı olmuş olabilir diye düşünülüyor. Zelenitsky şöyle devam ediyor:
“Neden 90 milyon yıl önce soyunun tükendiğini bilmiyoruz … veya tyrannosaurların daha sonra Kretase’de tyrannosaurus rex gibi gördüğümüz apeks yırtıcılar haline mi geldiği bunu da tam olarak bilmiyoruz. Dinozor fosil kaydının bu penceresi oldukça bulanık… fosiller için çok az bilinen bir zaman pencereniz olduğunda, her zaman boşlukları doldurmaya çalışıyorsunuz ve bu, doldurabildiğimiz bir boşluk daha, çünkü bu, köpekbalığı dişli dinozorlardan birinin en son ortaya çıkışı.”
İlk parçalar 80’lerde bulundu ama ne olduğu anlaşılamadı
Yeni tür, kısmen, 1980’lerde Kızılkum Çölü’ndeki Bissekty kaya oluşumunda bir Rus paleontolog tarafından bulunan kemik parçaları ve dişlerle ilk kez ortaya çıktı.
Özbekistan’ın devlet jeoloji müzesinde, gazetenin baş yazarı Kohei Tanaka’nın bölgede bir üst çene bulduğu ve orada daha önce bulunmayan bir tür yırtıcıya ait olduğunu anladığı zamana kadar saklandı.
Zelenitsky, “Biraz şaşırdım çünkü… bu formasyona ait fosiller iyi çalışılmış” diyor ve keşfin o döneme ait daha fazla yorum yapma imkanı sağlayacağını umuyor.
