Depresyondayız

HABER-YORUM | SEMİH ARDIÇ

Krizin mahiyeti ve bundan sonraki seyrine dair en isabetli teşhis iktisatçı Mahfi Eğilmez’den geldi.

“Türkiye ekonomisi resesyon halinden depresyona girdi.” diyen Eğilmez, eski Hazine Müsteşarı olarak ilan edilen edilmeyen rakamların teferruatına vakıf birkaç isimden biri.

ŞİMDİLİK RESESYON

Türkiye’de ekonomi halihazırda depresyon safhasına geçmese de iktidarın aymazlığı ile ilan edilen rakamlar yan yana getirildiğinde görünen köy kılavuz istemiyor.

İki gün evvel (http://www.tr724.com/tencerenin-deviremeyecegi-hukumet-yoktur/)

sanayi üretimi, ocak ayına ait bütçe verileri ve işsizlik rakamları üzerinden krizin sebep olduğu tahribatı hülâsa etmiştim.

Depresyon psikiyatriden ödünç bir kavram olarak iktisat teorisinde de makes buldu.

UMUTSUZLUK VE KARAMSARLIK

Klinik depresyonun temel vasfı umutsuzluk ve karamsarlıktır. Hastalarda umutsuzluk ve çaresizlik hissiyatı o kadar ağırdır ki içine düştükleri durumdan hiçbir şekilde kurtulamayacaklarını düşünebilirler. Davranışları reaksiyonerdir.

Bir parantez: Psikiytaride ihtisas yapmış isimler, ekonomik kriz ile psikolojik rahatsızlıklar arasındaki münasebeti bugünün şartlarında kaleme alabilse keşke!

Psikiyatrideki depresyon kavramına benzer ifadeler Adalet ve Kalkınma Partisi’nin(AKP) ranta dayalı iktisadî modelinde dipsiz bir kuyuya düşürülen Türkiye ekonomisi için kullanılabilir.

Umutlar tükendi, değil bir sene sonrası yarından kimse emin değil.

PARAŞÜTÜ AÇILMAMIŞ PARAŞÜTÇÜ

Ekonomik göstergeler bütün grafiklerde paraşütü açılmadan atlayış yapan paraşütçünün halini andırırken, paraşütçü yedek paraşütü açmamakta ısrar ediyor.

Aşağıdan “İpi çek, ipi!” diye haykıranları duyduğu noktadan itibaren de “Geldik nasıl olsa! Ne lüzum var ipi çekmeye!” rahatlığında.

Bütçesi delik deşik. Sanayide, inşaatta ve tarımda tarihin en sert düşüşleri müşahade ediliyor.

Düne kadar AKP’nin işlerin iyi gittiğini ispat etmek için can simidi olarak kullandığı perakende sektöründe (alışveriş merkezleri) satışlar da dipte.

GELİRLER ENFLASYON KADAR ARTMAMIŞ

Vergi gelirleri enflasyonun yüzde 20,3 olduğu bir ayda sadece yüzde 7 artmış. Tahsilat neredeyse durmuş devlette.

Faiz dışı giderlerindeki artış ise yüzde 68. Böyle bir bütçe idaresinden senenin kalan 11 ayında ne beklenir ki!

Ocak ayını Merkez Bankası’nın 38 milyar TL kârı ile kurtarılsa da kalan dönemde böyle bir para gelmeyecek.

O para haddizatında kriz senesinin cilvesi. Düşük fiyata aldığı dövizleri 4 TL ila 6,50 TL arasında satınca haliyle kâr ediliyor. Faizler de aynı şekilde yüzde 8’lerden yüzde 24’e yükseldi.

KİMSEDE GÜVEN KALMADI

Ocak ayı ekonomik güven endeksi geçen sene 105,2 seviyesinde iken 2019’da 78,5’e düşmüş.

Eğilmez’in “depresyon” teşhisi son 6 ayın değil müstakbel 6 ay ve akabindeki ayları işaret ediyor.

Krizden çıkışın zannedildiğinden hayli uzun süreceği manasına geliyor. Resesyon kavramı peşi sıra iki çeyrekte (üçer aylık dönem) daralan ekonomiler için caridir.

“Depresyon” bazen birkaç seneye yayılmış bir çöküştür. Üstelik depresyonda millî gelir (GSYH) küçülmesinin oranı da büyüktür. Depresyonda ekonomik göstergelerin tamamına yakını kırmızı alarm işareti verir.

BAŞKALARINA DA ZARAR VEREBİLİR

Geçen sene bu vakitler heyet raporu ile sabit hastalığın tedavisine başlanabilseydi bugün ne resesyon ne de depresyondan bahsediyor olacaktık.

Kriz artık dahiliye kliniği yoğun bakım ünitesinin tek başına üstesinden gelemeyeceği bir mahiyet kazandı.

Hem kendisine hem de başkalarına zarar verebilecek safhaya geçildi. Herkesin tedbiri elden bırakmaması şart.

Avrupa’da artık Türkiye’nin bir ağırlık olarak diğer ekonomileri de aşağı çektiği konuşuluyor.

Başhekime gelince… Onun işi bu saatten sonra daha zor.

Madem rakamlar fazla rağbet görmüyor depresyon faslını bir deli fıkrası ile kapatayım:

“Akıl hastanesinde koğuşları gezen başhekim, bir hastanın bir şeyler yazdığını görür:

-Kolay gelsin, ne yazıyorsun?

-Mektup yazıyorum efendim.

-Yaaa… Kime yazıyorsun?

-Kendime…

-Peki, ne yazılı mektupta?  

-İlahi doktor bey, deli misiniz siz? Mektubu daha almadım ki… İçinde ne yazdığını nasıl bileyim!

Türkiye'de bu haberi engelsiz paylaşmak için aşağıdaki linki kopyalayınız👇

YORUM YAZIN

Lütfen yorumunuzu yazın
Lütfen isminizi girin