[Analiz: Semih Ardıç]
Yüksek Seçim Kurulu (YSK), Seçim Kanunu’nu çiğnedi ve ‘mühürsüz pusulalar geçerli’ diyerek referandum neticelerine şaibe bulaştırdı. Cumhuriyet Halk Partisi’nin itirazını reddeden YSK, beyne’l-milel cemiyetlerin şerhlerine göz atma lüzumu bile duymadı. Referandum sandığından çıkan ‘içtimaî bölünmenin eşiğindeyiz’ mesajına rağmen halktan yükselen haklı itirazları kale almayan YSK bilerek ya da bilmeyerek her an şiddete dönüşmeye meyilli sokak hareketlerinin fitilini ateşlemiş oldu. Aynı zamanda yüksek bir mahkeme olan YSK’nın adaletin tecellisine, istifhamların giderilmesine bîgane kalması kutuplaşmadan nemalanan kesimler için bulanmaz bir fırsat olacak.
Reis-i Cumhur Recep Tayyip Erdoğan’nı “Atı alan Üsküdar’ı geçti. 1-0 veya 5-0 farketmez, maçı kazandık mı? Kazandık.” sözleri de gösterdi ki Tek Adam rejiminde herkesin kozlarını paylaşacağı son düzlüğe girildi. YSK, Türkiye Büyük Millet Meclisi, Seçim Kanunu, Barolar Birliği ve medya tamamen şeklen mevcudiyetini devam ettirecek.
OHAL’İN BİTECEĞİNİ NEREDEN ÇIKARDINIZ!
Olağanüstü Hal’i (OHAL) uzatmak için toplanan TBMM’nin akabinde tatile çıkarılması, Terörle Mücadele polislerinin sadece ‘Hayır bitmedi, yeni başlıyoruz’ sloganları atarak demokratik hakkını kullanan insanların evlerine 05.30’da baskın yapması, onlarca kişinin halkı tahrik etmekten gözaltına alınması ‘bunlar iyi günlerimiz’ dedirtecek kadar endişe vericidir. Bugün ‘hayır’ cenahındakileri susturmak için kullanılan devlet sopası yarın Erdoğan’ın bir dediğini iki eden herkesin ensesine inecek.
‘Evet’ adına vaat ettikleri hürriyet, refah ve içtimaî ahenge kendilerinden olmayanları dahil etmemişlerdi. Bu ayrıştırıcı üslup ve icraat, demokrasi ve hukuk devleti kalesinin siviller eliyle yıkılması ile nihayete erecek. Erdoğan’ın tabiri ile öyle veya böyle maçı aldıklarına göre ayak bağı olan her kişi ve müessese etkisiz hale getirilinceye kadar baskıların, hak gaspının şiddeti her geçen gün artarak devam edecek. Türkiye girdiği bu yoldan nasıl dönecek? Halkın sandığa aksettirdiği halde YSK kapısında kaybettiği ‘asli unsur imtiyazını’ ne vakit geri alabileceği şimdilik meçhul.
YÜZDE 51 EVET, SARAY’I TATMİN ETMEDİ
Saray’da 16 Nisan akşamından beri dilden dile dolaşan o rüya ve çehrelere akseden tedirginlik, ‘yüzde 51 evet’e kendilerinin de inanmadığını ele verecek kadar bariz. Siyasetin imkânları içinde bir çıkış yolu bulunması ümidini hep muhafaza etmeliyiz. İktidar sokağın sesine hal-i hazırda kulak vermeyebilir. Amma velakin bunun bedelini sıradaki seçimlerde öder. Milletvekilliği ve başkanlık için kurulacak iki ayrı sandıktan AKP’nin yüzünü güldürecek netice çıkması Türkiye’deki asayiş ve emniyet atmosferinin daha fazla bozulup bozulmamasına bağlı.
İki sene boyunca seçmen tercihinde en az içtimaî iklim kadar tesirli olacak diğer hususa gelince… Erdoğan ve AKP’nin aşması gereken en ciddi engel iktisadî buhrandır. AKP kurmayları krize dâir ikazların aksine hareket ettikçe kendi seçmenini bile kaybettiklerini 16 Nisan’da bizzat müşahede etti.
AKIL HOCALARINA GÖRE BELİRSİZLİK AZALMADI, ARTTI
Pazartesi ve Salı günleri dünyadaki büyük yatırımcılarının akıl hocaları Morgan Stanley, Moody’s ve IMF ciddi ikazlarda bulundu. Referandum münakaşasının arasında dikkatten kaçmış olabilir. Ben yeniden hatırlatayım ki isabetli ikazlar hiç olmazsa bugünden sonrası için yol gösterici olabilsin.
Partili cumhurbaşkanlığının kabul edilmesi zannedildiği gibi sis ve dumanı dağıtmadı. Moody’s Türkiye raporunda sözü eğip bükmeden söylemiş: “Kutuplaşmış seçimler, türbülanslı jeopolitik gelişmeler, süren belirsizlikler ve geniş dış finansman ihtiyacı, Türkiye’nin şoklara karşı kırılganlığının kredibilite üzerinde baskı yapmaya devam ettiğini gösteriyor.” Bir başka ifadeyle AKP Hükûmeti bir yandan iç siyaset, diğer taraftan jeopolitik risklere (Suriye’yi kastediyor) bağlı güvenlik endişeleriyle karşı karşıya.
OHAL’İN UZATILMASI YATIRIMCIYI ÜRKÜTECEK
Referandumdan az farkla ‘evet’ çıkmasının kredibilite üzerinde baskı oluşturduğuna dikkat çeken Moody’s, siyasî iklimin Türkiye’nin büyüme oranını düşürebileceğini vurguladı. Raporda OHAL’in üçüncü kez 3 ay daha uzatılmasıyla oluşan gergin siyasî atmosferin iş ve tüketici güvenini zedeleyeceği, yatırım ve tüketimin azalacağı da belirtiliyor. Moody’s’e göre hükûmet ekonomiyi düzlüğe çıkarmak yerine müteakip seçimleri kazanabilmek için para saçmaya devam edecek ve 2018 sonunda kamu borçlarının millî gelire oranı yüzde 30 ile rekor kıracak.
IMF de 2017’de yüzde 3, 2018’de yüzde 3,3 büyümesi beklenen Gelişen Avrupa piyasalarının göreceli olarak öne çıkmasına rağmen Türkiye’yi toparlanmanın dışında tuttu. Türkiye için 2017 büyüme tahminini yüzde 2,9’dan 2,5’e indiren IMF, siyasî belirsizlik, güvenlik endişeleri ve TL’nin değer kaybından kaynaklanan döviz borcundaki artışa dikkat çekti. Enlasyon tahminini de yüzde 8’den yüzde 10,1’e, işsizlik tahminini ise yüzde 11’den yüzde 11.5’e yükseltti.
PİYASANIN 6 KIRMIZI ÇİZGİSİ
Morgan Stanley referandum sonrasında yatırımcıların şu 6 gelişmeye odaklanacağını bildirdi:
1) Yeni anayasa çerçevesinde yapılacak değişiklikler,
2) OHAL’in 19 Nisan sonrasında devam edip etmeyeceği,
3) Yeni seçimlerin zamanlaması konusunda siyasetçilerden gelecek sinyaller,
4) Bakanlar Kurulu’nda önümüzdeki haftalarda yapılması olası değişiklikler,
5) Türkiye’nin AB üyelik safahatına dair gelişmeler,
6) Parasal ve malî cephede politika reaksiyonlarında değişiklikler.
Morgan Stanley de referandum sonrasında TL’de görülen nisbi değerlenmenin daha öteye gitmesini beklemediği gibi Dolar/TL paritesinin 2017’yi 4 seviyesinde tamamlayacağı minvalindeki görüşünü muhafaza ediyor. Onlar raporu yazarken OHAL’in uzatıldığı resmiyet kazanmamıştı. Artık o maddelerden birinin karşısına eksi (–) çekecekler. Zira hükûmet yatırımcılara verdiği sözü tutmadı, OHAL’i uzattı. AB maddesi de iğneli fıçı misali…
İkazları kale alıp istifade etmek de ‘Gezicilerin ağa babaları yeniden sahneye çıktı’ nevinden hezeyanlarla hepsini çöpe atmak da hükûmete kalmış. Bakalım el mi yaman, bey mi yaman!
