Çin’in SinoVac aşısının faz III çalışmalarında aralarında Türkiye’nin de bulunduğu üç farklı ülkede üç farklı sonuca ulaşıldı. Sonuçlar birbirine yakın bile değil. Sağlık Bakanlığı aşının ara analiz sonucunu geçtiğimiz hafta duyurmuş ve etkililik oranı yüzde 91.25 olarak açıklamıştı. Türkiye’nin ardından Brezilya kendi faz-3 çalışmalarının sonucunu açıkladı. Etkililik oranını yüzde 78 olarak duyurdu. Son olarak Endonezya etkililik oranın yüzde 65.3 olduğunu bildirdi.
Peki aynı ilacın üç farklı ülkede birbirinden çok farklı üç sonuç vermesi normal mi? Bu farklılığın sebebi ne olabilir? Konunun uzmanlarına göre araştırma sonuçlarını tam olarak görmeden bir öngörüde bulunmak mümkün değil. Ayrıca aşıların uygulandığı kitlenin yaş grubu ve yoğunluğu da ‘etkililik’ oranında belirleyici olabilir. Küçük gruplarda büyük sapmalar olması da normal. Halk TV konuyla ilgili üç bilim adamından görüş aldı. İşte o görüşlerden bazı bölümler.
DEĞERLENDİRME İÇİN ELİMİZDE VERİ OLMALI
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Covid-19 İzleme Grubu Üyesi Kayıhan Pala: “Değerlendirebilmek için bizim bu çalışmaların raporlarına ulaşmamız lazım. Bu raporlarda da ortalama oran dışında, bizim güven aralığı dediğimiz, yüzde 95 güven aralığının alt sınırlarını görmemiz lazım yaş gruplarına göre. Ama maalesef üç çalışmada da henüz bunlar elimizde yok. Dolayısıyla böyle bir kafa karıştırıcı sonucun açıklanması gerçekten sıkıntılı oldu. SinoVac şirketinin kendisi henüz herhangi bir veri açıklamış değil. Sağlık Bakanlığı bu süreci iyi yönetemedi. Çünkü ileri yaş gruplarında da etkili olduğunu bildiğimiz; örneğin BionTech, Moderna, Oxford gibi aşılar var ve bunlar Türkiye’ye getirilemedi. Biz boşuna tartışıyoruz, ileri yaşta etkili mi değil mi diğerleri diye. Bunlar kanıtlanmış. Az gelişmiş ülkelerden bile bu aşıları elde etmiş uygulayanlar var.”
TÜRKİYE’DE YÜZDE 80’İN ALTINA DÜŞMEZ
İstanbul Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ve Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz: “Bir kere Endonezya’da hasta sayısı çok az bildiğim kadarıyla. Ne kadarından analiz yaptıklarını bilmiyoruz. Brezilya’da ise yine rakamları açıklamadılar. Tüm sonuçları açıklamadan bir karşılaştırma yapmak çok zor. Bu farkta; ülkesel, bölgesel farklılıklar etken olabilir. Mesela Brezilya’da 60 yaş üstü de var, bizde 60 yaş üstü yoktu. Endonezya’dakinin hiçbir detayını bilmiyoruz, açıklanmadı. Bizdeki çalışmanın içerisinde yer aldığım için biliyorum, biz 18-59 yaş arasını yaptık. Çalışmamızın güvenlik aralığı da iyi çıktığı için yüzde 80’in altına düşeceği tahmin edilmiyor açıkçası. Tüm veriler olmadan bir şey söylemek gerçekten zor. Karşılaştırma yapabilmek için tüm sonuçları, hangi hasta gruplarında yaptıklarını görmemiz gerekir.”
KÜÇÜK SAYILARDA BU KADAR SAPMA NORMAL
Moleküler Biyoloji ve Genetik Uzmanı Doç. Dr. Çağhan Kızıl: “Analiz yapılan kişi sayısı düşük olduğunda bu oran değişebiliyor. Birincisi bu aşının detaylı bilimsel verisi yok. Kaç kişiye yapıldı Endonezya ve Brezilya’da bilmiyoruz. Dolayısıyla bu veriler elimizde olduğunda bir analiz yapılabilir. Küçük sayılarla uğraşırken böyle sapmalar normal. Tabii bu biraz da faz çalışmalarının özenini de gösteriyor. Büyük ihtimalle farklı farklı şekillerde yapılmış. Büyük ihtimalle sayılar yüksek değil bu üç ülkede de. Çünkü yüzde 13, neredeyse yüzde 30 gibi farklar var bu üç ülke arasında. Aşının toplamda gerçekten bilimsel veriler ortaya konulup, istatistiki analizler yapılırsa oran yüzde 68-65 bile çıksa o aşı Dünya Sağlık Örgütü’ne göre kabul edilebilir bir aşı. Ama halen orada değiliz çünkü verilere sahip değiliz. Bir an önce bu verilerin açıklanması ve bilim insanlarının da değerlendirmesi gerekiyor. Diğer tüm aşılarda bu verilere sahibiz.”
yüzde 13 eksikle 4 üncü devletten açıklama bekliyoruz