Türkiye’nin ‘en büyük bankalarından bazılarının’ Kanal İstanbul’un finansmanına sıcak bakmadığı ileri sürüldü. İngiltere merkezli Reuters haber ajansı, Haziran ayında ilk adımları atılması planlanan Kanal İstanbul projesinin finansman süreciyle ilgili bir haber yayınladı. Haberde, ‘Türkiye’nin en büyük bankalarından bazıları’ diye tanımladığı bankalardan dört yetkilinin görüşlerine yer verdi.
İsimlerini vermeden konuşan üst düzey banka yetkililerine göre, söz konusu bankalar hem çevresel kaygılar hem de yatırım riskleri sebebiyle Kanal İstanbul’u finanse etmeye sıcak bakmıyor. Habere göre, bu yetkililerden ikisi, ‘Türkiye’nin en büyük altı bankasının imzaladığı küresel sürdürülebilirlik anlaşmasının Kanal İstanbul’u finanse etmesinin önünde engel olduğunu’ ifade etti.
Bir üst düzey banka yetkilisi de, “Kanal İstanbul’un finanse edilmesinde yer alabileceğimizi sanmıyorum. Bazı çevresel sorunları tetikleyebilir.” dedi.
Garanti Bankası, İş Bankası ve Yapı Kredi dahil Türkiye’den altı banka, Birleşmiş Milletler (BM) destekli ‘Sorumlu Bankacılık İlkeleri’ mutabakatının imzacısı konumunda. Bu mutabakat, bankaların insanlara ve gezegene zarar vermemesi için bir çerçeve sunuyor ve imzacıların buna uyması gerekiyor.
22 Eylül 2019’da New York’taki genel merkezinde BM’nin açıkladığı anlaşmaya aynı yılın Kasım ayında bu üç bankanın yanı sıra Kalkınma Yatırım Bankası, Şekerbank ve Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB) da imza attığını duyurmuştu.
BÖYLE BİR PROJEYE KREDİ VERMEK İSTEMEYİZ
Reuters’a konuşan bir başka üst düzey banka yetkilisi de BM destekli anlaşmayı hatırlatarak, “Böyle bir projeye çevresel sorunları sebebiyle kesinlikle kredi vermek istemeyiz.” ifadelerini kullandı.
Haberde hükümetin Haziran ayında Kanal İstanbul’un üzerinden geçecek olan ilk köprünün yapımına başlayacağını duyurduğu hatırlatılıyor. Aynı zamanda kanalın Karadeniz’le Marmara’yı yaklaşık 45 kilometrelik bir su yoluyla bağlayacağı; bu yolun da şehrin batısındaki nemli arazi, tarım arazileri ve köylerden geçeceği belirtiliyor.
2019’da yayımlanan bir hükümet raporuna göre o dönem kanalın maliyeti o dönem için 13 milyar dolar olarak duyurulmuştu. Ancak konunun uzmanlarına göre söz konusu rakam 30 milyar dolar civarında olacak.
RUSYA’DA MONTRÖ BYPASS EDİLECEK ENDİŞESİ
Rusya’nın da, donanma filosunun bulunduğu Karadeniz’e ikinci bir yol açılmış olacağı için güvenlik kaygılarıyla projeye sıcak yaklaşmadığı, haberde ifade ediliyor. Moskova, projeyle birlikte Karadeniz’e savaş gemilerinin geçişiyle ilgili kuralları belirleyen Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin dışında kalacağından endişeli.
YABANCI YATIRIMCIYA İHTİYAÇ DUYULACAK
Aynı zamanda Türkiye’deki bankaların kredi ya da fon verme konusundaki çekinceleri sebebiyle; projenin yapılması için devlet gelirlerine ya da yabancı yatırımcıya ihtiyaç duyulacağı belirtiliyor.
Reuters’ın haberine göre Hazine ve Maliye Bakanlığı yorum yapmaktan kaçındı. Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ise ajansın sorusuna, kısa bir zamanda ihaleler ve teklifler açıldığında ‘projenin birçok kredi veren kuruluşu ve yatırımcıyı çekeceğini’ söyleyerek cevap verdi.
BANKALAR AÇIKLAMA YAPMAYA KORKUYOR
Özel sektörün kısa vadeli dış borçlarının 150 milyar doları bulduğu ve Türkiye’nin döviz kaynaklarının tükenme riskiyle karşı karşıya olduğu belirtilen haberde, 2018’deki kur krizinin Kanal İstanbul projesinin de ertelenmesine yol açtığı; koronavirüs salgını sonrası ekonominin yeniden toparlanmaya başlamasıyla hükümetin geçen ay kalkınma planlarını yeniden gündeme getirerek onayladığı ifade ediliyor. Garanti Bankası, İş Bankası, Halkbank, Ziraat Bankası ve Yapı Kredi bankaları da ajansın sorularına henüz yanıt vermedi. Denizbank, Vakıfbank ve Akbank ise yorum yapmayacağını bildirdi.
HİÇ BİR TÜRK BANKASI BÖYLE BİR RİSKİ ALMAZ
Eski bir üst düzey banka yetkilisi ise “İster kamu bankası ister özel olsun, hiçbir Türk bankası böyle bir riski alamaz.”
Bir başka banka yetkilisi ise muhalefet partilerinin de projeye karşı çıktığını, proje devam ederken AKP’nin ya da Erdoğan’ın seçimi kaybetmesi halinde inşaatın da yarım kalacağını belirtiyor: “Proje inanılmaz derecede büyük. Hem itibar hem de krediyle ilgili riskler barındırıyor. Aynı zamanda hükümetin gözde projesi gibi duruyor.”
