HABER İNCELEME | YUSUF DERELİ
Ulusal Süt Konseyi, aylardır merakla beklenen soğutulmuş çiğ süt referans fiyatını nihayet açıkladı. Buna göre Ekim 2019’dan bu yana 2 lira 30 kuruş olan çiğ süt litre fiyatı 1 Ocak-30 Nisan 2021 için 2 lira 80 kuruş olarak belirlendi. Fiyattaki artış oranı yaklaşık yüzde 22. Ancak geçtiğimiz yıl ekim ayından bu yana çiğ sütün maliyetindeki artış yaklaşık yüzde 55. Bu arada, daha önce litre başına 40 kuruş olarak açıklanan destekleme primi de 30 kuruşa düşürüldü. Aylardır maliyetin altında fiyatla sütünü satmak zorunda kalan besici için gelecek yıl da zorlu geçecek.
Süt üreticisinin aylardır açıklanmasını beklediği çiğ süt referans fiyatı belli oldu. Aralarında hiç ‘süt’ üreticisi bulunmayan Ulusal Süt Konseyi, 1 Ocak-30 Nisan 2021 tarihleri arasında litre başına çiğ süt referans fiyatını 2 lira 80 kuruş olarak açıkladı. Çiftçiler en az 3,5 TL fiyat açıklanmasını bekliyordu.
Çiğ süt referans fiyatı 15 Ekim 2019’dan bu yana 2 lira 30 kuruş. Söz konusu tarihte Ulusal Süt Konseyi’in verilerine göre sütün litre maliyeti 1 lira 70 kuruş civarındaydı. Özellikle son 8 ayda girdi maliyetlerinin artması sütün maliyetini de artırdı. Bugün yine USK’nin rakamlarına göre bir litre çiğ sütün maliyeti 2 lira 64 kuruş. Sütün maliyeti yaklaşık yüzde 55 artmış ancak fiyata yapılan zam sadece yüzde 22.
REFERANS FİYATI BİLE ALAMIYORLAR
Konseyin belirlediği fiyat sadece ‘tavsiye’ kararı. Çok az sayıda süt üreticisi ürününü o fiyattan verebiliyor. Bir çok kooperatif, konseyin belirlediği fiyatın 20-30 kuruş altında alım yapıyor. Litrelerce sütü saklayacak yeri olmayan besici, sütünü mecburen maliyetin altında vermek zorunda kalıyor.
Türkiye Yem Sanayicileri Birliği’nin rakamlarına göre son 1 yılda çoğu ithal olan yem hammaddelerinde fiyat artışı ortalama yüzde 77. Süt yemindeki artış oranı yüzde 63! Besi yeminde yüzde 60. Yem fiyatlarındaki artış önemli zira süt inekçiliğinde en büyük maliyet kalemi yem giderleri olarak gösteriliyor. Toplam maliyetin yüzde 65’ini oluşturuyor yem masrafları.
MÜJDE DE YALAN OLDU!
Bu arada, süte verilen destekleme primi var. Gıda Komitesi’nin ‘enflasyon artar’ baskısı nedeniyle ekim ayında USK sütün fiyatı artırmamış ancak Ekim, Kasım ve Aralık ayında çiftçilere litre başına 30 kuruş olarak ödenen destek priminin 40 kuruşa çıkarıldığı belirtilmişti. Söz konusu ödeme Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından ödeniyor. Bu toplantıdan kısa bir süre sonra Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Temmuz, Ağustos ve Eylül primlerinin de 40 kuruştan ödeneceğini duyurdu. Dünkü toplantıda işte bu primler de yeniden 30 kuruşa düşürüldü. 2021 yılı Nisan sonuna kadar destekleme primi 30 kuruş olarak ödenecek.
BUNDAN SONRA NE OLACAK?
Öncelikle kısa vadede süt ve süt ürünlerine zam gelecek. Dolayısıyla enflasyon artacak. Orta vadede ise çiğ süt üretim maliyetinin 2 lira 80 kuruşa ulaşması bir kaç ay sürmez. Çiftçi zaten aylardır zararına satıyordu sütünü. USK, açıkladığı 50 kuruşluk zam fiyatıyla çiftçinin kalemini kırmış oldu. Üstelik destekleme primlerini de düşürdü. Gelecek yıl da süt ineklerinin yolu kesimhaneden geçecek gibi görünüyor.
