Paralel Hazine (Türkiye Varlık Fonu-TVF), güya tıkanan kredi kanallarını açacak. Büyüme yüzde 1,5 yukarı çıkacak. Bütün dertlere deva olacak TVF. Kulağa hoş gelen sözlerin ayağı maalesef yere basmıyor. Fona devredilen şirketlerden Türk Telekom kendi kredisini bile ödemekten aciz iken böyle bir kapının açılması mümkün mü?
TTnet ve Avea’nın da sahibi olan Türk Telekom’da (TT) malî kriz büyüyor. Eylül 2016’dan bu yana 290 milyon dolar kredi taksitini ödeyemeyen TT, seneyi 724 milyon lira zararla kapatınca yeni kredi bulma imkânını kaybetti. TT’de hisselerin ekseriyetini (yüzde 55) elinde tutan Saudi Telecom/OTAŞ’ın alacaklı bankalara takdim ettiği ödeme planı reddedildi.
BANKALAR KREDİ VERMEDİ, ‘BORCUNU ÖDE’ TEBLİGATI YAPTI
Plan kabul edilseydi bankalardan alınacak 160 milyon dolar OTAŞ’a aktarılacak, Saudi Telecom da buradan hisse alacaktı. Amma velâkin bankalar şirketin bilançosundaki yüksek zarar ve dolar borcu yüzünden artan finansman maliyetini riskli buldu. Bu yüzden de yeni kredi vermekten imtina ettiler. Kredi için gittiği bankalardan eli boş dönen Saudi Telecom’a en kısa sürede 184 milyon liralık ödeme yapmak mecburiyetinde olduğu da tebliğ edildi.
4,75 milyar dolar tutarındaki kredide Garanti Bankası ile Akbank’ın yanı sıra Deutsche Bank ve Citi Grup gibi yabancı bankalar tahsilâtın gecikmesi halinde mukavelede yer aldığı şekilde TT hisselerini rehin alabilir. Alacaklılar arasında en fazla risk 1,6 milyar dolar kredi kullandıran Akbank’ın üzerinde.
Doların artması TT’nin sahibi Saudi Oger için tuz biber oldu. Grup, merkezi Suudi Arabistan’da ve faaliyette bulunduğu diğer memleketlerde dar boğaza girmişti. Suudi Arabistan’da inşaat sektöründeki şirketi için iflas bayrağı çekerek, bir kurtarma planını devreye almak zorunda kaldı. İşçilere 700 milyon dolar borcu olan şirketin tedarikçilerine de milyarlarca dolarlık borcu var. Saudi Oger borçları çevirmekte zorlanınca, Ürdün merkezli Arab Bank’taki yüzde 21’lik hissesini satışa çıkardı. Buradan gelen para şirkete kısa süre nefes aldırsa da Telekom’un yarasına merhem olmadı.
DOLAR ARTINCA BORÇ KATLANDI
Bankalar kredi musluğunu kapattı. Zira dövizdeki artışla katlanan borç, TT için yapılmış hesapları çöpe attırdı. Kredinin kullanıldığı tarihte 1,8560 lira olan dolar dün itibarıyla 3,6050 liraya yükseldi. Mayıs 2013’te 8,5 milyar liraya tekabül eden kredi borcu kur farkı dolayısıyla 17,1 milyar liraya yükseldi. Doların son 3 senede alıştıra alıştıra yükselmesinin şirketleri ne hale getirdiğini görmek için sadece Türk Telekom’un başına gelenlere bakmak kâfi. Şirketin borçlarından kasadaki nakdinin çıkarılması durumunda açığı 13 milyar lirayı buluyor. Dönen varlıkları ise 9 milyar TL civarında. Kısacası bu terazi bu sıkleti çekmiyor.
Türk Telekom da nakit krizi yetmezmiş gibi bir de Hazine şirketten alacaklı çıktı. 2G ve 3G hizmetleri mukabili Hazine’ye ödemesi icap eden tutar 184,1 milyon lira eksik yatırılmış. Bu para da ödenecek.
Türk Hava Yolları ve Turkcell’de olduğu gibi Türk Telekom’un yönetim kurulu da hükümet, dolayısıyla Saray’ın hâkimiyetinde. Abdullah Tivnikli, Fahri Kasırga, İbrahim Eren ve Yiğit Bulut gibi isimlerin dolar üzerinden aldıkları huzur hakları da arttı tabii. Bankalar kredisini tahsil edememiş, hisselere rehin konulacakmış, Hazine alacağının peşine düşmüş kimin umurunda! Düne kadar kâr rekoru kıran, bankaların kredi vermek için kapısını aşındırdığı bu şirketlerin bilançoları ‘irtifa kaybediyoruz’ mesajı verse de alacaklılardan gayri bu mesajı kale alan yok.
TÜRK TELEKOM’A BU İMTİYAZ NİYE?
Alacaklı bankalar baskıdan korktukları için hakları olan hisselere rehin koyma işlemini bile yapamıyor. Muhatap girift irtibatları ile bilinen TT olmasaydı bankalar ne yapardı? Değil 290 milyon dolar, 29 bin dolar borcu olan herhangi bir holding, KOBİ ya da esnafın ensesinde boza pişirirlerdi. BDDK’nın buradaki tavrı calib-i dikkat. Bankaların, Telekom’un ödeyemediği borcu ‘takipteki alacaklar’a atmasına müsaade edilmiyor.
Binaenaleyh Bankacılık Kanunu su kadar berrak. Bankanın alacağı aynı zamanda amme alacağıdır. Borç ödenmediğine göre rehin konulan hisseler satışa çıkarılır. Elde edilen gelirle kredi tahsil edilir. TT, fişlemelerde ‘dost şirket’ kategorisinde geçtiği için himaye ediliyor olmalı. Aksi takdirde bankaların kanunu delmesini teşvik edecek kadar kantarın topuzu kaçırılmazdı. Dolar dağının kasayı delik deşik ettiği Telekom batarken BDDK, yolcuları keman resitali veriyor.
Varlık Fonu’na devredilen şirketlerden biri olan Türk Telekom’un perişan hali de gösteriyor ki Türkiye her sahada iflas ediyor. Telekom kendine bile kredi bulamazken bu şirketin kefaletine itibar edip Türkiye’ye hangi yabancı banka kredi verir?
Kelin ilacı olsa evvela kendi başına sürerdi…
