Hazine’de ‘sigara’ keyfi!

Tiryakiler zehirlendikçe, hazineye para akıyor!

ÖZEL HABER | İLKER DOĞAN

Sigara tiryakileri seçimin hemen sonrasında zam haberiyle güne başladı. En ucuz sigara 7 liraya, en pahalısı ise 15,5 liraya yükseldi. Son gelen zamlar devletin sigaradan aldığı vergileri de tartışmaya açtı. Tütün mamüllerinde vergi oranı yüzde 85’in bile üzerinde. 15 liraya satılan bir sigaranın yaklaşık 12,5 lirası vergiden oluşuyor. Geçtiğimiz yıl tiryakilerin devlete ödediği vergi miktarı 42,7 milyar lira. Son üç yılda devletin kasasına giren para ise 112 milyar 400 milyon lira! Buna rağmen sigara tüketimi son 5 yılda yüzde 23’lerden yüzde 26’lara çıktı. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın verilerine göre geçtiğimiz yıl tüketim yüzde 12 artarak 118,5 milyar adete yükseldi.

31 Mart yerel seçimlerinin ardından zam yağmuru başladı. Seçimden hemen sonra ilk zam yüzde 37’lik bir oranla elektriğin toptan satış fiyatına geldi. Ardından akaryakıt fiyatları arttı. 3 Nisan’da gelen 19 kuruşluk zamla benzinin litre fiyatı 7 liraya dayandı. Ve son zam 6 Nisan’da sigaraya geldi. Son zamlarla birlikte en ucuz sigara 7 liraya çıkarken, en pahalısı 15,5 TL oldu.

20 DAL SİGARADAN 17’Sİ VERGİYE GİDİYOR!

Sigaraya gelen 2 liralık zam, tütün mamüllerindeki ÖTV oranlarını da tartışmaya açtı. Sigarada vergi oranları yüzde 85’in bile üzerinde. Bugün 10 liralık bir paket sigaradan devletin aldığı vergi yaklaşık 8,5 lira. 15 liralık bir sigaranın ise yaklaşık 12,5 lirası vergi kalemlerinden oluşuyor. Bir pakette yer alan 20 dal sigaranın yaklaşık 17 dalı vergilerden oluşuyor.

SİGARA TÜKETİM MİKTARI ARTIYOR

Bütün dünyada sigaradan alınan vergiler caydırıcı olması bakımından yüksek tutuluyor. Türkiye’de de bu oran son yapılan vergi düzenlemeleriyle yüzde 85’leri aşmış durumda. Ancak yüksek vergi oranları bile sigara tiryakilerini engelleyemiyor. 2003 yılında yüzde 32 olan sigara kullanım oranı ‘Dumansız Hava Sahası’ uygulaması ve yasal düzenlemelerle 2012’de yüzde 23’lere kadar geriledi. Ancak tüketin son 5 yılda yeniden tırmanışa geçerek yüzde 26’ya ulaştı.

TİRYAKİLERDEN HAZİNEYE 42,7 MİLYAR LİRA

Geçtiğimiz yılki rakamlara göre Türkiye’de 16 milyondan fazla sigara kullanıcısı günlük ortalama 15 milyon pakete yakın sigara tüketiyor. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yayımladığı 2018 yılı tütün mamulü istatistiklerine göre, geçtiğimiz yıl tüketim yüzde 12 artarak, 118,5 milyar dal olarak kayıtlara geçti. 2016 yılında tütün mamullerinden elde edilen vergi geliri 32,3 milyar TL olarak gerçekleşmişti. Sonraki yıl 37,4 milyar liraya çıkan rakam, geçtiğimiz yıl ise 42,7 milyar TL’ye yükseldi. Gerçekleşme rakamlarına göre tütün mamullerinden elde edilen vergi gelirleri toplam vergi gelirlerinin yaklaşık yüzde 7’sini oluşturuyor.

YÜKSEK VERGİ ‘SARMALIK’ TÜTÜNÜ KÖRÜKLEDİ

Yüksek vergi oranlarının temel amacı özellikle genç neslin erken yaşta sigaraya başlamasının engellenmesi. Ayrıca orta ve düşük gelir gurubunda yer alan insanların sigarayı bırakmaya zorlanması hedefleniyor. Ancak yüksek vergi ve bunun sonucunda oluşan yüksek fiyat sarmalık kıyılmış tütün tüketimi ile sigara kaçakçılığını körüklüyor. Bugün Türkiye’de kaçak kullanım oranının yüzde 15’lerin üzerinde olduğu tahmin ediliyor. Sarma sigara tüketimi kayıt dışı olduğu için oranın nerelere tırmandığını söylemek zor. Ancak 2015 yılında 8.7 milyar olan makaron (içerisine tütün doldurulan filtreli boş sigara) satışının, 2016 yılında yaklaşık 19 milyara çıktığını biliyoruz. Sigara kağıdına tütün sarıp içenler bu oranın dışında.


Üretim çakıldı; sigarayla değil, tütünle mücadele!

Tütün üretimi yüzde 48 azaldı. Türkiye’de tütün üretimi sözleşmeli üretim modeli ile yapılıyor. Ancak 2002 yılından bu yana tarımsal desteklerin de kaldırılması sonrası sektör çok ciddi bir kan kaybı yaşıyor. İktidarın ‘sigarayla mücadele’ kampanyası adeda tütünle mücadeleye dönüştü. AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılında 405 bin olan üretici sayısı geçtiğimiz yıl resmi rakamlara göre 56 bine düştü. Üretim miktarı ise 17 yılda yaklaşık 160 bin tondan 82 bin 500 tona geriledi. Üretim miktarının düşmesinin en büyük nedenlerinden biri girdi maliyetlerinin artması olarak gösteriliyor. Geçtiğimiz yıl tütünün kilogram maliyeti ortalama 15 lira olarak gerçekleşti. Ancak üretici bu ürünü 16 lira 70 kuruştan sattı. Üreticinin gelir asgari geçim seviyesinin bile altında kaldı.

İthalat oranı yüzde 88’a çıktı

Fındık ve üzümden sonra ülkenin en önemli tarımsal ihraç ürünü olan tütün, 2012 yılından itibaren ithalat karşısında üstünlüğünü kaybetti. Tütün ithalatı her yıl düzenli olarak artıyor.

2006 yılında ithalat 253 milyon dolar, ihracat ise 497 milyon dolardı. Resmi rakamlara göre Türkiye’de 2017 yılında yaklaşık 51 bin ton tütün, 352.6 milyon dolar karşılığı ihraç edildi. Ancak buna karşılık tütün ithalatı, 2017 yılında 100 bin tona ulaştı. İthalata ödenen para ise 522,7 milyon dolar olarak kayıtlara geçti. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın geçtiğimiz yılki rakamlarına göre, Türkiye’de üretilen sigaralarda yerli tütün kullanım oranı da yüzde 12’ye kadar düştü. Bugün Türkiye’de tüketilen sigaralarda kullanılan tütünün yaklaşık yüzde 88’i ithal. Bakanlığın verilerine göre, 2018’de sigara üretiminde kullanılan 121 ton tütünün sadece 14,6 tonu yerli tütünden oluştu.

Türkiye'de bu haberi engelsiz paylaşmak için aşağıdaki linki kopyalayınız👇

YORUM YAZIN

Lütfen yorumunuzu yazın
Lütfen isminizi girin