HABER ANALİZ | HASAN CÜCÜK
Katar 2022’de son 16 turu maçlarıyla futbol heyecanı hız kesmeden devam ediyor. 32 takımla başlayan kupa serüvenine 16 ülke grup aşamasında veda etti. Almanya, Rusya 2018’de olduğu gibi Katar’da da hüsranın adı oldu. Panzerler, grupta boğulurken yalnız değildi. Rusya’da üçüncü olan Belçika ve Euro 2020’de yarı final oynayan Danimarka, Almanya’ya eve dönüş yolunda eşlik ettiler. Grubunda ilk iki sırayı alan ülkelerin adını yazdırdığı son 16 turunda ise ilginç bir durum vardı. İlk kez tüm kıtalardan ülkeler adını son 16 turuna yazdırmayı başardı.
’32 ülke bir kupa’ sloganıyla Katar’ın ev sahipliğinde 20 Kasım’da başlayan 22. Dünya Kupası’nın favorileri adına aşina olduğumuz ülkelerdi. Dünya Kupası, sürpriz şampiyona prim vermeyen bir turnuvaydı. Geçmişte sahibini bulmuş 21 kupanın tek sürpriz ülkesi, belki iki kez kazanan Uruguay olabilir. 1930’daki ilk turnuvaya ev sahipliği yapan Uruguay kupayı da kazanmıştı. Uruguay’ın 1950’de hem de mutlak favori Brezilya’yı evinde yenip kupaya uzanması, 1930 başarısının tesadüfi olmadığının ispatıydı. 1930-50 arasında düzenlenen 4 turnuvanın ikisini Uruguay, ikisini İtalya kazandı. Buraya bir parantez açıp, 1942 ve 46’da 2. Dünya Savaşı’ndan dolayı turnuvanın yapılmadığı notunu düşelim.
Dünya Kupası’nı bugüne kadar sadece Avrupa ve Güney Amerika’dan ülkeler kazandı. Güney Amerika’dan Brezilya, Arjantin ve Uruguay, Avrupa’dan Almanya, İtalya, Fransa, İspanya ve İngiltere kupayı havaya kaldıran ülkeler oldu. 2002 yılına kadar, kupa sadece Amerika ve Avrupa ülkeleri arasında el değiştirmekle kalmadı, turnuvaya hep bu kıtadan ülkeler ev sahipliği yaptı. Kupa ilk kez 2002’de Asya’ya, 2010’da ise Afrika’ya açıldı. Ancak kazananlarda değişen bir şey olmadı. Asya ve Afrika ev sahipliği sevincine kupa mutluluğunu ekleyemedi. Asya’da Brezilya, Afrika’da İspanya mutlu sona ulaştı.
Katar’la kupa ikinci kez Asya’ya açılırken, son 16 turuna ilk kez tüm kıtalardan ülkeler kalmayı başardı. Rusya 2018’e baktığımızda karşımıza Avrupa ağırlıklı bir tablo çıkıyordu. 16 takımın 10’u Avrupa’dan, biri Asya’dan, 4’ü Güney Amerika ve biri Kuzey Amerika’dandı. Katar’a baktığımızda son 16 turunda 6 kıtadan ülke görmek mümkün oldu. Elbette sayısal ağırlık yine Avrupa’nındı. 16 ülkenin bu kez yarısı Avrupa’dan olurken, Afrika’yı Senegal ve Fas, Asya’yı Japonya ve Güney Kore, Okyanusya’yı Avustralya, Kuzey Amerika’yı ABD, Güney Amerika’yı Brezilya ve Arjantin temsil etti. Son 16 turunda halkadan ilk düşen kıtalar Okyanusya ve Kuzey Amerika oldu. Avustralya ve ABD’nin kupa serüveni son 16 turuyla noktalanmış oldu. Her ne kadar güçlü rakiplerle eşleşmiş olsalar da Asya ve Afrika ülkelerinin kupa kazanma hayali devam ediyor.
Son 16 turunda karşımıza çıkan manzara futbolun giderek globalleştiğini gösteriyor. Artık favoriler eskisi gibi rahat değiller. Japonya’nın İspanya ve Almanya’yı, Fas’ın Hırvatistan ve Belçika’yı geride bırakıp grup lideri olması tesadüfle açıklanamaz. Keza, Avustralya’nın Fransa’nın ardından grupta favori gösterilen Danimarka’yı geride bırakıp, adını son 16 turuna yazdırması da sıradan bir başarı değil. Yine Tunus’un Danimarka ile berabere kalıp, Fransa’yı yenmesi de öyle. Dünyanın en popüler spor dalına ülkeler ciddi yatırım yapıyor. Tecrübeli hocalarla yola çıkıp, iyi tesisler inşa eden ülkeler giderek futbolun devleri ile başa baş mücadele etmeye başladı.
Dünyanın en fazla nüfusa sahip 15 ülkesine baktığımızda 6’sının Dünya Kupası’nda hiç temsil edilmediğini görüyoruz. 213 milyon nüfuslu Brezilya 22 kupada mücadele eden tek ülke olurken, 1,4 milyarlık Çin sadece bir kez turnuvada boy gösterdi. Keza, Çin’le hemen hemen aynı nüfusa sahip Hindistan için kupaya katılmak hala uzak bir ihtimal olmaya devam ediyor. Hindistan’la birlikte en fazla nüfusa sahip 15 ülke arasında bulunan Pakistan, Bangladeş, Etiyopya, Filipinler ve Vietnam Dünya Kupası biletini alamayan ülkeler.
2026’da sahibini bulacak 23. Dünya Kupası’na üç ülke ev sahipliği yapacak. İlk kez üç ülkenin birlikte ev sahipliğini yapacağı turnuvada, ülke sayısı 32’den 48’e yükselecek. ABD, Kanada ve Meksika ortaklığındaki turnuvada adını ilk kez turnuvaya yazdıran ülkeleri görmek mümkün olacak. 2026 Dünya Kupası’nda katılacak takımların sayısının artması ile kontenjanlar şöyle şekillenecek: Avrupa (UEFA) 13 yerine 16 takımla, Afrika (CAF) 5 yerine 9 takımla, Asya (AFC) 4 yerine 8 takımla, Kuzey, Orta Amerika ve Karayipler (CONCACAF) 3 yerine 6 takımla, Güney Amerika (CONMEBOL) 4 yerine 6 takımla turnuvaya katılacak. Okyanusya için de 1 takımın turnuvaya katılım hakkı olacak.
