YUSUF DERELİ | HABER İNCELEME
Öyle anlar oluyor ki, insan gerçekten ne diyeceğini, ne yazacağını, ne düşüneceğini bilemiyor. AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dün akşam katıldığı TRT ortak yayınında izlerken tam olarak böyle düşündüm.
Özellikle ekonomi konusundaki açıklamaları dikkat çekiciydi. Politika faizini yüzde 9’a düşürdüklerini ve daha da düşüreceklerini anlattı. Erdoğan, “Faiz ve enflasyon doğru orantılıdır. Faiz sebep, enflasyon neticedir. Buna inanmayanlar olabilir. Ben böyle inanıyorum. Benim alanım ekonomi, neticesi de ortada.” dedi.
Erdoğan’ın ‘uydurduğu’ yeni Türkiye ekonomi modelinin neticesi nedir peki?
Rakamlarla anlatalım…
Merkez Bankası 2018’de enflasyondaki yükselişi önlemek için politika faizini artırmıştı. Sonuç da alındı; 1 yıl içinde enflasyon tek haneye indi. Cari açık bile fazla verdi. Ancak, “Nas var.” diyen Erdoğan, geçtiğimiz yıl ‘yeni bir şey’ denedi!
Enflasyonu durdurmak için bütün dünya merkez bankalarının aksine ‘politika faizinin’ düşürülmesi talimatını verdi.
ENFLASYON PATLADI, DIŞ TİCARET AÇIĞI REKOR KIRDI
Eylül ayında başlayan ‘indirim’ rallisi 2022 yılının Aralık ayına kadar kadar devam etti. Politika faizi yüzde 19’dan yüzde 9’a çekildi. Erdoğan’ın yukarıda aktarılan tezine göre politika faizi düşürülünce enflasyon da düşecek, cari fazla verilecek, dış ticaret açığı azalacaktı. Ancak öyle olmadı.
Enflasyon yüzde 19,25’ten yüzde 85’lere fırladı. Ardından baz etkisi ve TÜİK marifetiyle yüzde 64,27’ye düşürüldü.
Dış ticaret açığı kapanmadı! Tam aksine 2022 yılının tamamında dış ticaret açığı yüzde 137 artarak 46,2 milyar dolardan, 109,5 milyar dolara yükseldi. Yıllık bazda rekor açık kaydedildi.
CARİ AÇIK 45 MİLYAR DOLARI GEÇECEK!
Peki cari açık azaldı mı, hayır! O da arttı. 2021 yılında cari açık 14 milyar 882 milyar dolar olarak kayda geçti. Geçtiğimiz yıl ocak-kasım dönemi itibariyle cari açık 41 milyar 814 milyon dolara ulaştı. Kasım sonu itibariyle yıllık cari açık da 44 milyar 988 milyon dolar oldu.
Politika faizinin indirilmeye başlamasıyla dolar yükseli. Bunun üzerine 2021 yılı aralık ayında Kur Korumalı Mevduat icat edildi. Doları baskılamak amacıyla çıkarılan KKM için 1 yılda sadece Hazine’den ödenen faiz 91,6 milyar lira. Merkez Bankası’ndan ne kadar ödendiği açıklanmıyor. Döviz mevduatından KKM’ye geçen şirketlere sağlanan vergi avantajı nedeniyle vazgeçilen kurumlar vergisi tutarının ise 15 milyar TL civarında olduğu tahmin ediliyor. Kaba bir hesapla KKM nedeniyle zaten parası olanlara ödenen destek/faiz miktarı 170 milyar dolar civarında.
DOLAR 18,80; TÜRK LİRASI MUM GİBİ ERİDİ
Politika faizi indirimlerinin henüz başlamadığı Eylül 2021’de dolar kuru 8 lira 30 kuruş civarındaydı. Enflasyon ise yüzde 19,25’ti. Bugün dolar kuru 18,81, enflasyon yüzde 64,27! Dolar yükselmesin diye icad edilen KKM için ödenen ‘faiz’ miktarı ise en az 170 milyar TL!
Bu arada muhalefete göre dövizi baskılamak için rejim 2022’de de ‘arka kapıdan’ dolar satmaya devam etti. MB’nın brüt rezervi şu anda 128 milyar dolar civarında. Net rezervi önceki hafta itibariyle 26,6 milyar dolar. SWAP hariç net döviz rezervi ise eksi 44 milyar dolar olarak hesaplanıyor.
2022 yılı Ocak ayının başında Dolar kuru 13 lira 40 kuruş seviyelerindeydi. Bugün 18 lira 81 kuruş. Dolar kuru TL karşısında sadece 1 yılda yüzde 39,3 değer kazandı. TL’nin değer kaybı yüzde 28,2!
KİŞİ BAŞINA MİLLİ GELİR 25 BİN DOLAR OLACAKTI; YALAN OLDU!
AKP’nin 2023’te kişi başına milli gelir hedefi 25 bin dolardı. 2021 yılında kişi başına GSYH cari fiyatlarla 85 bin 672 TL, ABD doları cinsinden 9 bin 539 olarak gerçekleşti. 2021 yılı ortalama dolar kuru 8,98 TL idi. 2022’de hedef 9 bin 947 dolardı. Ancak bu çok mümkün gözükmüyor. Elimizdeki verilerle geçtiğimiz yıl için 8 bin dolar bile başarı sayılabilir.
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, geçtiğimiz hafta AA’ya yaptığı açıklamada, “2023 yılında da kişi başına gelirimizin inşallah daha da yükselerek 12 bin doların üzerine çıkacağını öngörüyoruz.” dedi.
Velev ki Nebati’nin hedefinin tutturulduğunu varsayalım; 2023 yılı için açıklanan 25 bin dolarlık hedefe ne oldu?
6 MİLYON HANE YARDIMA MUHTAÇ HALE GELDİ
Geçtiğimiz yıla göre yüzde 100 artırılan asgari ücret bile daha işçinin eline geçmeden ‘açlık sınırının’ altına düştü. Enflasyonun altında ezilen insanlar, et, süt, bakliyat, şeker, çay, peynir, yumurta, un gibi en temel gıda ihtiyaçlarını bile karşılayamıyor. Barınma sorunu tırmanıyor, ev kiraları ödenemez hale geldi.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Derya Yanık’ın geçtiğimiz yıl nisan ayında yaptığı açıklamaya göre 6 milyon hane (ortalama 4 kişiden 24 milyon insan) sosyal yardımlarla ayakta duruyor.
Kısaca özetlemek gerekirse; Erdoğan’ın ‘yeni Türkiye ekonomi modeli’nin neticesi, korkunç bir yoksullaşma ve derinleşen bir ekonomik kriz!
