‘Doğru söylemiyor’ değil ‘yalan söylüyor’

Herkes soz ve davranislariyla karekterini aksettirir.
Merkezdeki bir derecelik farklilik muhitte buyuk sahalara tekabul eder. (Hani bu sozun diger versiyonundaki “sapma” kelimesi dahi olumsuz cagrisimlar yapabilir endisesiylemidir bilmem ama burada…)

Sizin dusunce ve ifadelerinizde eksiye oranla bazi farkliliklar var gibi…

Dogruyu soylemeyen veyahut soyleyemeyen herkes yalanci midir acaba? Bir seyi yanlis bilmek veya yanlis birsey soylemek yalan soylemek midir? Yalancilik midir? Bence yuzeysel bir analiz yapmissiniz. Bir insanin dogruyu soylemedigini soylemek Ile o insani yalancilikla itham etmis olmazsiniz, ama yalan soylediginden yuzde yuz emin olmadikca yalan soyluyor demeniz (ki yalan soylemek bilissel bir farkindaligida gerektirir ve bu yuzden birinin yanlisi soylemesi her zaman yalan soyledigi anlamina gelmez) o insana yeri geldiginde iftira hukmune bile gecebilir. Ayrica dusunsel bir analiz yazisida olsa bir camianin onde gelen bir bireyi olarak sirtiniza yuklenmis misyonu goz onunde bulundurarak vermis oldugunuz mesaji veyahut tavsiye ettiginiz davranis bicimini sadece kendi oznel yaklasinlariniza dayandirmanizi dogru bulmuyorum. Mesela bahsettiginiz iki arkadasiniz sizin vardiginiz sonucta tavsiye ettiginiz sekilde konusmus olsalardi ne degisecekti? Daha curretkar, acik sozlu ama yanlisa daha meyilli olmaktan baska dogru yaptiklari bir sey olacakmiy di? Sizin acik sozlu, her daim kendinden emin, curretkar olmamiz disinda bu tavsiyelerinize dayanak olusturan bir kaynak gormuyorum yazinizda.

Değerli hocam,

İki kişinin arasında geçen, ne olduğu, nasıl olduğu olayı bize neden anlattınız anlamadım. Birşey anlamadık. Ama yazınızdan, arkadaşınızın söylediği, “doğruyu söylemiyor” sözünü baştan doğru kabul ettiğniz anlaşılıyor.
Olayı bilmiyorum, nasıl olduğunu da. Doğru kabul etmek bir karine orası da ayrı.

Ama yeri gelmişken şu başlığı açmalıyız o zaman:

“Gerçek sanılan yalanlar”

Bende sizin gibi muğlak konuşayım.
Etrafımda yerli insanlarda zaman zaman bu muhabbet tarzına yaklaşıyorum mesela. Türkiyeyle ilgili birşeyler anlatıyor, ama ne gitmiş, ne yaşamış, sadece birinden duymuş. Açmasını istiyorum, açamıyor, çünkü bir slogan gibi duyduğu, derinliği ayrıntısı yok.

Doğrusu öyle değil oysa. Ama ne dersen de zihnine öyle kazınmış.

Bazı şeyleri, bazen yakınında olan bile derinlemesine bilmezse yanılabiliyor. Bir olayın, durumun fiziken yakınında olmak dahi yeterli olmayabilir iç yüzünü bilmek için.

Geriye elimizde tek şu kalıyor, getiren fasık değilse getirdiği bilgiyi doğru kabul etmek. Yılların dostuna güven elbette var.

Lakin, anlatımınızda, yılların dostunun yılların dostu hakkında söylediği birşey varsa işte burada durun derim.

İnsanlar, gerçeği eğip bükebiliyorlar, bir amaç için kullanabiliyorlar, araçsallaştırabiliyorlar, tartışma da, zihnindeki gtürmek istediği yerde ya da onu bir done olarak kullanabiliyor bağlamından kopararak vs vs vs.

Münferit olayların genelleştirildiğini hizmetimizde üzülerek görüyorum.

O nedenle, evet biri yalan söylüyor diye düşünülüyorsa, direkt o an yüzüne yalan söylediği söylenmeli. Bakalım gerçekten yalan mı söylüyormuş, değil mi. Belki yalan söylemiyordur o kişi.

Mesela, sayın Kurucan, geçen bir dostum söyledi, samimi bir ortamda, Hocaefendinin etrafında ajanlar var ya hani dedi…

Durdum, abi ne dedin sen şu an bir saniye, kimmiş bunlar, anlamadım, varmıymış hocaefendinin etrafnı saran ajanlar, kim bunlar mesela dedim, ne biliyorsun diye…

Bunu dedim çünkü, ötesini getiremedi, abi deniyor ya hani dedi.

Sayın Kurucan, diyeceğim şu ki, buradan bakınca siz sadece Amerika da olmayla Hocaefendinin etrafını çevreleyen insanlar arasında sayılabilirsiniz. Nice güzide insannların nasıl zan altında kaldığını siz düşünün. Zan altında bırakmak kolay, zan altında bırakan samimiyetle söyleyedebilirde bunu, ama yanılmadığını nereden bileceğiz.

Yaşanan bir olayda, bir saf yalın gerçek vardır, birde onu çevreleyen anlatımlar. Yalın gerçeği bilen söylemeli, bilmiyorsa onu çevreleyen, tevatürleşen olaylarda kaynaklarını vermeli ki, ana kaynağa ulaşıp aslını öğrenebilelim.

Yoksa hep böyle oluyor, iş artık, “hiçbirşey olmamışsa da kesin birşeyler olmuştur” noktasına geliyor.

Sizin yazınızdan şunu çıkardım mesela,

Bir dostunuz, başka bir dostunun yalan söylediğini söylüyor size nezaketlice. Ve sizde bunu peşinkabulle kabul ediyorsunuz.

Diğeri fasık olmadığına göre, neden sadece o arkadaşınızın dediklerini itimat ediyorsunuz ki, belki iç yüzü öyle değildir.

Bir hastalık seziyorum, o hastalıkta şu.

İnsanlar kendilerine ilk ulaşanın söylediğine inanıyorlar, yahut çok sayıda tekrar edilen şeylere inanıyorlar.

Mesela, size o cümleleri söyleyen dostunuz, o cümleleri söylemeden önce, aleyinde söylediği dostu size ulaşsa ve tam tersi şekilde diğer arkadaşın konuştuklarının doğru olmadığnı söylese, yine de o arkadaşın söylediğine inanır mısınız. Sanmıyorum o kadar derince inanmazsınız.

Birileri, bu hizmetin “normalleriyle” oynuyor bilerek bilmeyerek. Yeni normalde artık, “hiçbirşey olmamışsa da kesin birşey olmuştur” noktasındayız.

Fitne uykudadır, onu uyandırana veyl olsun…..ile……Gerçeği, hakkı tutma kaldırma….arasında kalıp duruyoruz bizlerde böyle.

Fitne desek olmuyor, gerçek desek olmuyor. Çünkü böyle herşey artık muğlak, belirsiz oluyor.

Gazeteciler bile 5n1K yapıyorlar değil mi.

Bu nedenle, yazınızın sonundaki çıkarımlarınıza katılıyorum. Biri biryerde birşey mi dedi, diğeri “hayır, öyle değil böyle” demeli. Lüzumu gereken bir husus ise. Dolayısıyla, o olay öyle mi değil mi öğrenmiş olurduk.

Yıllar önce, dağıtıcı hastalanınca, İstanbulda fahri olarak Zamanı ve Sızıntı dergisini dağıtmıştım bir süreliğine. Yeni adam bulunana kadar. O arada tahsilatlarda yapmıştım.

Bazı bölgelerdeki aboneler, “kadeşim gazetem gelmedi, utanmadan birde para mı istiyorsun, siz böylesiniz parayı alır sonra kaybolursunuz” tarzı cümle de duydum. Sinirle aboneliğini iptal ettirmek isteyen, bana kızanda oldu. Dükkanından kovmaya getirende oldu.

Şunu açıkça anladım ki, bazı abonelerde, “bunlar önce abone yapar, ama getirmezler, parasını da zorla isterler”

Parasını zorla isterler dememin sebebi de, dağıtıcılar prim almak için, zorla para istiyorlarmış, önceki dağıtıcı dağıtmamış olsa da, çünkü gelirinin esas kısmını o oluşturuyor. Abonelere zorlamalar, beni ilgilendirmez, vermelisiniz vs diyende olmuş, dağıtıcılardan.

Dağıtıcıların nasıl olduğunu biliorsunuzdur o dönem, pekte aklı başında birileri yapmazdı o işleri ozaman, değişik tipte umursamaz tipten bir sürü insan.

İçerde hal böyleyken, fatura Zaman gazetesine, sızıntıya daha da ötesi Hizmete çıkıyordu.

“Bunlar böyleler işte”.

Evet, o insanların gözünde tek gördüğü hizmet insanı, “bunlar” dan kasıt dağıtıcıydı ve davranışıydı. Ama kendileri açısından doğruydu.

Peki ya GERÇEK?

İşte o gerçek değildi.

Gazetedeki sorumlu dertlenen arkadaşa anlattığımda, dağıtıcıların dağıtmadığını, bazen çöpe attığını, bir aylığına girerim paramı alır giderim deyip umursamayan, öğlen dağıtan insanların çok olduğunu, ücretin düşük olması nedeniyle işi ciddiyetle yapanın bulunmadığını, elinden geleni yaptığını, gece gündüz bunla uğraştığını ama malesef bunların olduğunu söyledi.

Samimiydi arkadaş.. Nitekim sorun bir süre sonra çözüldü. Merkür Medya vb dağıtım kuruldu ve daha profesyonel yapılmaya başlandı.

Ama o gazetesi, dergisi ulaşmayıpta zorla para istenen insanlardaki imaj ise baki kaldı.

“Bunlar böyledir zaten”

Sayın Kurucan, “birilerinin öyle olması”, tüm hizmeti de zan altında bırakıp, ” bunlar öyleler” e evriliyor.

Gerçeğin yansıttığı doğrular vardır, bazen sadece doğruya yönelmek gerçeği kaçırmamıza sebep verir.

Güzide iki insanın,diğer güzide bir arkadaşı için “doğruyu söylemiyor” diyebildiği bir yerde, o duruma iten sistemin sorgulanması gerekir derim bu nedenle.

Bununla birlikte, gerçeğin bir tane olduğunu, doğrunun da bu gerçeğe bağlı olarak sık sık değiştiğini bilmenizi de ayrıca istirham ederim.

Herkes kendi şartları altında doğruları ortaya koyuyor,

Ama gerçeğe bağlı doğruları unutuyoruz.

Gerçeğe bağlı doğrulara ulaşmak dileğiyle.

Evvela yalanın müeyyidesi ‘yalancısın’ demekle bitmez. Durumun vahametine göre ‘yalancısın’ dersin, durumu kurtarma ihtimaline binaen ‘doğru söylemiyorsun’ dersin. Buna herkes kendisi karar verir. Fakat önemli olan her halukarda yalancı olan insanlara karşı takınmamız gereken genel tavır ne olmalıdır. Hayatımızdan çıkaralım mı, düşkün mü ilan edelim, mahkemeye mi verelim, napalım bu önemli.

Birinin bir başkası hakkında ‘o kişi yalancıdır’ demesini beklemek çok özensizce bir beklenti. Mehmet Celik bey bu beklentinin herkese önerilmesinin sakıncalarını gayet güzel tespit etmiş.

Bence iç muhasebe bu şekilde ucundan-kıyısından, omuzdan toz parçası alır gibi, kravat düzeltir gibi yapılmaz. Ana hatlarıyla söylenebilecek çok şey var. Yalan bir kanser ve hizmet bedeninde başka hastalıklara da sebep veriyor hem de hiç fark ettirmeden.
Mesele benim yalancı arkadaşımı nasıl tanımladığım değil, hizmetin yalancılara uyguladığı müeyyide.

Düsünüyorum… Misal Mahmut Akpinar yazidaki yalanci kisinin arkadasi olsa ve bu arkadas Ahmet Kurucanin arkadasi hakkinda “hakkimda dogru olmayan ifadeler kullaniyormus” dese. Mahmut Akpinar da onu düzeltse ve “Düpedüz iftira etmis, böyle demeliyiz” dese, bizden de aynisini beklese…

Bi de sunu düsünüyorum tabii.. Bu beklentilerle hareket ede ede nezaketi elden biraksak.. Adam ne güzel ben dilimi kirletmek istemiyorum, sen benim ne demek istedigimi anladin diyor. Biz bu güzel hasletten niye vaz gecelim?

Sanirim tekrar etmek zorundayim: Biz bir cemiyet olamiyoruz. Olsak kendi icimizde kendi capinda özgür medya organlarimiz olur, daha seffaf bir havayi solurduk. Böyle iki-üc kisilik gruplar halinde birbirimizi cekistirmezdik.
Not: Mahmut Akpinar bu yoruma misalen kondu. Konuyla bi alakasi yok. Aman haa!

İlk defa Ahmet Kurucan hocadan böyle bir yazı okuyorum. Entellektüel seviyesine yakıştıramadım.
Yalan ve doğru. Çocukluğumuzda yalan söylememe, hep doğruları söyle diye öğretilir. Ama biraz daha büyüdükçe dünyanın ve hayatın bu kadar basit olmadığını anlarız.
Her doğru her yerde söylenmez diye bir söz var. Yalan da her zaman kötü değildir. Kontekst önemli, niyet önemli.
Hasta doktora “Nasıl görünüyorum?” diye sorsa doktor ona gerçeği söyleyeceğim diye “Berbat görünüyorsun, artık iyileşmen zor” demez. Bunu böyle söylemesi yalana girmez. Veya biri bize “Nasılsın?” diye sorduğunda kendimizi kötü hissetsek de “Iyiyim” deriz. Bir kadın kocasına “Nasil görünüyorum?” diye sorduğunda koca “Kıyafet tercihlerin yakışmamış, ayrıca ilerleyen yıllar sende iz bırakmadan geçmemiş” dese sonucu düşünebiliyor musunuz? Bazı araştırmalara göre insanlar günde 200´e kadar varan yalan söylermiş.
Diğer taraftan her doğru da doğru olmuyor. Bazılarından duymuştum. Adam iş vaktinde yemeğe veya başka bir özel ise gidiyor. Çıkmışken bir de camiye uğruyor. “Neredeydin?” diye sorma ihtimaline karşı. O da “Camiye uğradım” diyor. Bu söz bir bakıma doğru, camiye uğranılmış. Ama başka bir açıdan yalanın ta kendisi.
Dolayısı ile, bazen yalan söylemek veya gerçeği söylememek doğru olabilir. Bazen de doğrunun kendisi adam kandırmaya yönelik olup yalanın ta kendisi olabilir.

Hocam,
Belli ki bu yazinin bir hedefi var! Bu biraz sifreli ve adrese teslim bir yazi gibi. Eger bu tezim dogruysa sizler de sucladiginiz seyi yapmis olmuyor musunuz? Yani, acikca kimse bu kisi, ona hitaben : “sen soylesin, boylesin; niye yalan konusuyorsun?” demeli degil misiniz? Eger yaniliyorsam, gecen haftaki toz pembe havadan sonra bu kara bulutlar ne is diye meraklandim dogrusu! Hani baska bir topluluk ve baska ahlaki bir altyapi olsa, asiri doz sonrasi yazarimiz ciddi bir cokuntu yasiyor bu hafta derdim, ama ihtimali yok. Sadece gece-gunduz gibi zit bir halet-i ruhiye sergilediginize dikkat cekmek istedim; tesbihte hata olmaz!

Vardir bir hayir. Bir sonraki yazida aciklarsiniz umid ediyorum.

Dogru! Yalan!
Kime gore, neye gore?
Kim karar veriyor? Herseyi zamana gore, isine, hosuna geldigince yorumlama heveslisi olanlara sormali. Belki ‘yalancilikla’ suclanan kendine gore bir yorumcu, fetvaci (bkz H. Karaman) bulmus ona gore konusuyordur🤔

Hafife aldiginiz, zamani gecmis, eski pusku dediginiz imani, ahlaki kurallar, prensipler Ezeli bir Yaratici tarafindan, sonsuz bir ilimle bize gore 14 asir, O’na gore ise zamandan berî bir sekilde ortaya konmus ve O’nun muradi cercevesinde ilmek ilmek dokunmus. Kitaba, sunnete saygi icinde, kili kirk yararcasina konusan, yazan nice alimler, muctehidler nerde, bir hafta bulutlar ustu, bir hafta hafakanlar basan bir uslupta yazi yazan âlim(!) nerde? Sonra da bunlari yazinca bazilarina birseyler oluyor; zalim kesiliyorlar.

Hizmetimizin en büyük hatalarindan biri de „girisken“ denerek agzi laf yapanlarin ve cahil cesareti olanlarin önünü acmakti. Amac tabii belli: Bu tipler iyi himmet topluyorlar!

Sonuc söyle oldu. Bu adamlar

acul bir sekilde dini literatüre vakif oldular ve bu yüzden ayet hadis ezberiyle farkli fikirleri susturdular

yöneticilik vasiflari olmadigi icin mecbur otoriter takildilar, aksi takdirde birilerinin foyalarini ortaya cikarmasi an meselesiydi.

Ve tabii konumlarini korumaliydilar- Burda da iste yalan onlari kurtarmis oldu. Himmetlerde mistik yalanlar, istisarelerde istatistik yalanlar yillarca sürdü.

Bu yalanlarin bugünlere gelmemizde cok önemli rolü oldugunu düsünüyorum. Bu soruna nester burmak icin bize emsaller lazim. Hani böyle yalan konustugun icin öyle bir ceza yiyeceksin ki toplumun icine cikamayacaksin.

Yoksa yalanciya yalanci diyelim falan bunlar top döndürmeceden baska bi sey degil.