HABER-ANALİZ | SEMİH ARDIÇ
Türkiye’nin 1990’lı senelerin siyasî, iktisadî ve içtimaî iklimine rücu ettiğine dair o kadar çok vak’a var ki!
Hazine’nin anahtarlarını elinde bulunduran damat Berat Albayrak 5 Nisan 1994 kararlarında imzası bulunan Tansu Çiller’in izinden gidiyor.
ÇİLLER FAİZLERİ DÜŞÜRECEĞİNİ ZANNETTİ
Çiller, Hazine’nin yüzde 70’lere kadar yükselen borçlanma maliyetini ihalelerde ucuz numaralar yaparak aşağı çekeceğini zannetmişti.
Taktik icabı Hazine evvela, “Şu tarihte bu kadar borç alacağız.” diyordu. İhale günü yaklaştığında ya ihale iptal ediliyordu ya da ihale tutarı 4’te 1’e indiriliyordu.
Böylece Hazine tarafından bankalara, “Kasa dolu, paraya ihtiyacımız yok.” imasında bulunuluyordu.
İktisat profesörü Tansu Çiller’in başbakanlığında piyasaya çekilen numarayı hiç kimse yutmadı. Faizler ihalelerden sonra daha da yükseldi.
HAZİNE AĞIR HASAR GÖRDÜ
Zire bütçenin vaziyetini en iyi bankacılar biliyordu. Hazine içinden piyasaya fısıldanan malumat tablonun vahametini ele veriyordu.
Siyasetçinin krizi bankacılara yıkma teşebbüsünün akim kalacağı ilk günden belliydi.
Bankacıları “aptal” yerine koymak ve onlara başka bir gezegenden gelmiş bankacılar gibi davranmak ters tepti. Hazine’nin itibarı yerle bir oldu. Faizler tamamen kontrolden çıktı.
Etrafındakilere, “Hepsine diz çöktüreceğim.” diyen devrin Başbakanı Çiller birkaç ay geçmeden diz çökmüş, piyasa ile girdiği inatlaşmanın faturasını ise 5 Nisan kararları ile vatandaş ödemişti.
9-10 GÜNDE NE DEĞİŞTİ?
Damat Berat Albayrak birkaç haftadır Hazine’de işte Çiller’in fiyasko ile neticelenmiş taktikleri ile hareket ediyor.
Yine Hazine ihaleleri iptal edildi. Kalan ihalelerde de satışlar en düşük tutarda yapıldı.
Ekim ayı sonunda yayımlanan iç borçlanma stratejisine göre Hazine, kasım ayında 7 iç borçlanma ihalesi yapacaktı.
3 ihale 12 Kasım’da, 3 ihale 13 Kasım’da, bir ihale de 20 Kasım’da tertip edilecekti.
9 Kasım’da, “2019-2021 Yeni Ekonomi Programında 2018 yılı için alınan tasarruf tedbirleri sayesinde Hazine Finansman ihtiyacı azaltılmıştır.” beyanatı ile ihalelerin iptal edileceğinin ilk işareti verildi.
Ekim sonunda ilan ettiği takvimi iki hafta geçmeden iptal eden Hazine’ye “Petrol mü buldunuz? Ne değişti 9-10 günde.” diye sormazlar mı?
KASADA 6,5 MİLYAR TL KALDI
12 Kasım’da 1 ihaleyi, 13 Kasım’da da 2 ihaleyi iptal edildi. 12 Kasım’da 2 ihalede yine piyasaya sağ gösterip sol vuruldu güya!
Gelen tekliflerin önemli bölümü dışarıda kalacak biçimde cüzi bir az satış yapıldı. En düşük faizli teklifler kabul edildi.
Madalyonun öbür tarafı ise bu manevranın Hazine’ye daha o gün pahalıya mâl olduğunu gösteriyor.
Merkez Bankası’ndaki TL mevduat hesabında 8,2 milyar TL kullanıldı. 1,5 milyar dolar tutarında dövizini de bozduran Hazine 13,9 milyar TL ödeme yaptı piyasaya.
Hazine’nin TL hesabında 6,5 milyar TL bakiye kaldı. Damat Berat’ın son numarasından evvel Hazine’nin 27,6 milyar TL nakiti vardı.
ALMANYA YÜZDE 0,230, TÜRKİYE YÜZDE 17,18 FAİZ ÖDÜYOR
O kadar manevranın akabinde 5 yıllık tahvilin faizi yüzde 17,18. Almanya aynı vadede tahvil için yüzde 0,230 ödüyor. Aradaki 74 kat fark, piyasanın Türkiye ile Almanya’ya bakış farkına işaret ediyor.
Bir başka ifade ile Türkiye, Almanya’dan 74 kat daha fazla faiz mukabili borç alabiliyor.
Diyelim ki kasım ayı böyle geçti. Aralık ne olacak? Bütçe açığı kasım ve aralıkta 80 milyar TL’yi bulacak. Kasadaki nakit azaldı. Bunu bankalar gayet iyi biliyor.
“BU FİLMİN ESKİ VERSİYONUNU SEYRETMİŞTİM”
90’larda farklı bankalarda hazine müdürlüğü yapan Uğur Gürses, “Bu filmin eski bir versiyonunu 1994’te seyretmiştim. Hem de içinde bulunarak. Büyük bedeller ödenmişti.” diyor.
Türkiye ekonomisi Çiller’in boş hayallerine sarılan damat Berat’ın elinde oradan oraya savruluyor.
Piyasanın “yalana” tahammülü olmadığını üç vakte kalmaz öğretirler. Tıpkı dövizde ağustosta verdikleri gibi bir dersi yavaşlatılmış çekimle tekrar tekrar seyrettirirler.
Maalesef olan yine garip gurabaya olacak…
