HABER İNCELEME | İLKER DOĞAN
Toprak Mahsulleri Ofisi, buğdayda taban fiyatı yüzde 29’luk bir artışla ton başına bin 350 lira olarak belirledi. Ancak sadece son bir yılda mazota yüzde 30, gübre fiyatlarına yüzde 90, tarım ilaçlarına ise yüzde 70’e yakın zam geldi. Çiftçiler, artan girdi maliyetleri nedeniyle buğdayın tonunun en azından bin 600 lira olması gerektiğini söylüyor. Aksi halde 19 yılda 20 milyon dekar gerileyen buğday ekim alanı, gelecek yıllarda daha da azalacak. Üretim azalınca, fiyatlar da doğal olarak yükselecek.
Türkiye’de 2000 yılında 92 milyon dekar alanda buğday ekimi yapılıyordu. Bu rakam 2010 yılında 80,6 milyon dekara, 2015’de ise 78,4 milyon dekara geriledi. Bugün ise 72 milyon dekar alanda buğday üretimi yapılıyor. Dünya buğday üretiminde yüzde 3 paya sahip olan Türkiye’de buğday ekim alanındaki azalma 19 yılda 20 milyon dekar olarak kayıtlara geçti.
NÜFUS ARTIYOR, ÜRETİM MİKTARI YERİNDE SAYIYOR
2000 yılında 92 milyon dekar alandan alınan ürün miktarı TÜİK’in verilerine göre 21 milyon tondu. Geçtiğimiz yıl 72 milyon dekardan ise 20 milyon ton buğday hasat edildi. Bu yıl da 20 milyon ton dolayında bir rekolte bekleniyor. Ancak 2000 yılında 63 milyon olan nüfus, bugün 82 milyonu aşmış durumda. Üretim gerilerken, tüketim artıyor. Türkiye’nin yıllık buğday ihtiyacı da tam olarak üretim miktarı olan 20 milyon ton civarında…
1 LİRA 35 KURUŞ ÜRETİCİYE ZARAR ETTİRİR
Toprak Mahsulleri Ofisi’nin buğday taban fiyatı üreticileri tatmin etmedi. Açıklanan rakamın gelecek yıllar için üretimi düşüreceğine kesin gözüyla bakılıyor. Zira kazanamayan çiftçi üretmeyecek!
GİRDİ MALİYETLERİ KATLANDI
Tohum fiyatları geçtiğimiz yıl ortalama 1 lira 50 kuruş civarındaydı. Bu yıl ise 1 lira 80 kuruşa çıktı. 1 dekar alan için en azından 20 kilo tohum gerekiyor. Üreticinin tek girdisi tohum değil! Bir yıl önce 5 lira 10 kuruş olan mazot fiyatı bugün 6 lira 54 kuruş. Dekar başına geçtiğimiz yıl 60 liralık mazot kullanan çiftçi bu yıl yaklaşık 80 lira ödedi. 100 dekarlık tarlada mazot maliyeti neredeyse 2 bin lira arttı. Aynı şekilde üre gübresinin fiyatı yüzde 90, DAP gübresinin fiyatı yüzde 85, tarım ilacı fiyatı da ortalama yüzde 75 seviyelerinde arttı.
MALİYET 65 BİN LİRA, GELİR 75 BİN!
Buğdayın dekar maliyetleri az çok belli. Geçtiğimiz yıl 100 dekar alan için ilaç, gübre ve tohuma ortalama 19 bin lira ödüyordu çiftçi. Bu yıl bu rakam 25 bin lirayı geçti. İlaç, gübre, tohum, mazot, bağkur, sigorta, amortisman, işçilik gibi kalemler dikkate alınarak yapılan hesaplara göre 100 dekarlık alanda bu yıl yapılacak ekimin maliyeti ortalama 65 bin lirayı bulacak. Dekar başına verimi iyi (300 kilo ve üzeri) olursa devlet destekleriyle birlikte toplam geliri ise 75 bin lira civarı.
YILLIK KAZANÇ 10 BİN LİRA!
Hesap ortada; 100 dekarlık bir arazide üretim yapan bir çiftçinin yıllık kazancı en iyi ihtimalle 10 bin lira seviyelerinde! Bu da aylık 830 liraya denk geliyor. Ancak 280-300 kilogram verimi her bölgede almak mümkün değil. Dekar başına 250 kilonun altına ürün alınan yerlerde ise çifti zarar etmeye başlıyor.
Yanlış politikalar üretimi bitiriyor
Ziraat Mühendisleri Odası tarafından hazırlanan ‘2018 yılı Buğday Raporu’nu sektöre ilişkin önemli tespit ve değerlendirmelere yer veriliyordu. “Buğday üretimi bakımından kendine yeterli düzeyde olan Türkiye’de, bazı yıllar olumsuz iklim koşullarına bağlı olarak üretimde ve kalitede yaşanan sorunlardan dolayı talep karşılanamamakta ve ithalat yapılmaktadır.” denilen raporda, şu tespitler yer alıyordu: “Artan nüfusun beslenmesi için buğday ekim alanlarının acilen artırılması gerekmektedir. Buğday alım fiyatları belirlenirken maliyetler göz önünde bulundurulmalıdır. Buğday fiyatlarındaki artış kimyasal gübre ve mazot gibi temel girdi fiyatlarının gerisinde kaldığından, buğday üretimi çiftçiye gelir getirmemektedir. Yüksek girdi maliyetleri nedeniyle kazanç elde edemeyen çiftçi üretimden vazgeçti. Yapılan destekler artırılmalıdır. İthalat söylemleri özellikle ürün hasat sezonlarında piyasaları olumsuz yönde etkilemekte, ürün fiyatlarının düşmesine yol açmakta, çiftçi üretimden soğutmakta hatta üretimden vazgeçmektedir.”
