HABER ANALİZ | YUSUF DERELİ
“1 yıldan beri emekliyim. 1.500 lira maaş alıyorum. Emekli olunca ablamın yanına sığındım. Kirayı ortak ödüyoruz, öyle geçiniyoruz. Kiramız 2.000 TL. Birileri 2-3 yerden maaş alıyor ama benim maaşım artmıyor. Açım aç… Üç kadın emekli olduk. Onlar da aynı durumda.”
“Bağkur’luyum. 1.800 lira maaşla nasıl geçineyim? Ekonomi iyi diyen yalan söylüyor. Kaç senedir doğalgazım kapalı. Açtıramadım. Kurban kesemiyorum yıllardır. Komşularım et getiriyor, utanıyorum alırken. Pazara gidemiyorum. Kızımın yanına giderken kredi çektim. Dönüşte biletimi damat aldı.”
Yukarıdaki açıklamalar iki ayrı emekliye ait. Sokak röportajlarında anlatıyorlar yaşadıkları zorlukları. Türkiye’deki emeklilerin genel durumu bu. AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 8 Mayıs 2021’de yaptığı, “Bir başka müjdeye daha geliyorum. 645 bin emeklimizin maaşını 1.500 liraya çıkardık.” açıklaması da emeklilerin halini ortaya koyması adına önemli. Tayyip Erdoğan, en düşük emekli maaşının 1.500 TL’ye çıkarılmasını müjde olarak görüyor!
En düşük emekli maaşı geçtiğimiz yıl nisan ayında ilave ödemelerle 1.500 TL’ye çıkarılmıştı. Örneğin maaşı Mart 2020’de 1200 TL olan emekliye ilave 300 TL daha ödendi. Ancak sonraki dönemde yapılan zamlardan faydalanamadı. Çünkü 2000 yılı sonrası SSK emeklilerinin normal emekli aylığı 1.500 TL’yi aşıncaya kadar yeni zam almayacaklar. Bu nedenle iki yıldır zam alamayan emekliler var!
EMEKLİ AÇLIK SINIRININ ALTINDA YAŞIYOR
TÜRK-İŞ’in Temmuz ayı araştırmasına göre, 4 kişilik ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken gıda harcaması tutarını ifade eden ‘açlık sınırı’ 2 bin 903 lira. Birleşik Metal İş Sendikası Araştırma Merkezi’nin raporuna göre ise rakam 2 bin 864 lira. Her iki rapordan da anlaşıldığı üzere emekliye verilen 1500-2000 TL’lik maaşlar açlık sınırının bile çok altında. Yaklaşık 13 milyon emeklinin 9 milyondan fazlası açlık sınırının altında bir maaşla ayakta kalmaya çalışıyor.
2008’DEKİ SÖZDE REFORM EMEKLİ MAAŞLARINI BİÇTİ
Peki emeklilerin maaşları 17 yılda nasıl bu kadar eridi?
Konunun uzmanlarına göre bunun temel sebebi 2008 yılında ‘SGK’nın açıklarının kapatılacağı’ söylenerek hayata geçirilen Sosyal Güvenlik Reformu. Söz konusu reformla emekli maaşlarının hesaplama yöntemi değiştirildi. Maaşlar bir anda yüzde 45-50 oranında geriledi.
Bugün en düşük SSK emeklisi maaşı (2000 yılı öncesi) 1.447 lira. Ek ödemelerle 1500 TL’ye tamamlanıyor. Günlük 5 Euro!
Uzmanlara göre eğer o reform yapılmasa idi bugün en düşük SSK emeklisi maaşı 3 bin lira civarında olacaktı. Aynı şekilde bugün örneğin 1.800 lira maaş alan Bağkur emeklisinin aylığı 3.500 liranın bile üzerindeydi.
Kısaca; AKP rejiminin yaptığı reformla SGK kazanırken, vatandaş kaybetti.
Emekli olduğunda 1.500₺, emekli maaşı alacağını öğrenen kişilerin ilk tepkisi “ama benim babam 2.500₺ alıyor”, “ama annem 3.000₺ alıyor” oluyor! 2008’de maaş hesaplama sistemi değişti Annenizin, babanızın emekli maaşının yarısını bile alamayacaksınız!
— Özgür Erdursun (@ozgurerdursun) August 12, 2021
BABANIZIN MAAŞININ YARISINI BİLE ALAMAYACAKSINIZ!
Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun da bu konuya dikkat çektiği sosyal medya paylaşımında, “Emekli olduğunda 1.500 lira emekli maaşı alacağını öğrenen kişilerin ilk tepkisi ‘ama benim babam 2.500 TL alıyor”, “ama annem 3.000₺ alıyor” oluyor! 2008’de maaş hesaplama sistemi değişti. Annenizin, babanızın emekli maaşının yarısını bile alamayacaksınız!” diyor.
4 BİN TL’DEN 2 BİN TL’YE!
Bir vatandaş tepkisini sosyal medya hesabından gösteriyor: “32 yıl çalışma,7.590 gün prim ve 2.163 TL emekli maaşı.”
Eğer 2008’deki ‘reform’ yapılmamış olsaydı söz konusu vatandaşın emekli maaşı 4 bin liranın bile üzerinde olacaktı!
2010 yılında en düşük emekli maaşının tamamıyla 455 Dolar alabiliyordu emekli. Bugün bu rakam sadece 176 dolar. Dolar bazında emeklinin gelir kaybı tam 2 bin 371 lira!
2015’de 200 bin emeklinin kredi ve kart borcu batağında olduğu açıklanmıştı. Bugün bu rakamın en iyi ihtimalle 2 milyon civarında olduğu tahmin ediliyor. Emekliler Sendikası Genel Başkanı Cengiz Yavuz’un açıklamasına göre ise durum daha da vahim. Yavuz, emeklilerin yüzde 75’i icralık durumda olduğunu söylüyor.
KÜRESEL EMEKLİLİK ENDEKSİNDE TÜRKİYE SONDAN 3. SIRADA!
Avustralya merkezli Melbourne Mercer’in her sene hazırladığı Küresel Emeklilik Endeksi 2020 raporu geçtiğimiz yıl ekim ayında yayımlandı. Türkiye’nin de dahil olduğu 39 ülkenin yer aldığı liste, dünyada emeklilik şartlarının en iyi ve en kötü olduğu ülkeleri inceliyor. Türkiye bu ülkeler arasında sondan üçüncü sırada yer alarak 37. olmuştu. Listenin zirvesinde sırasıyla Hollanda, Danimarka ve İsrail var. En kötü üç ülke ise Türkiye, Arjantin ve Tayland.
