ENSAR NUR | TR724 STRAZBURG
Strazburg’da bulunan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) 2023 yılı basın konferansını bugün gerçekleştirdi. AİHM tarihinin ilk kadın başkanı olan Siofra O’Leary 2022 yılı verilerini paylaştı ve gazetecilerin sorularını cevapladı. Başkan, Mahkeme önünde ByLock’tan kaynaklı 10 binden fazla başvuru olduğuna dikkat çekti.
2022 yılı sonu itibariyle Mahkeme’nin önünde karara bağlanmayı bekleyen başvuru sayısı önceki yıla göre artış gösterdi. 2021 yılı sonunda bekleyen dava sayısı 70 bin 150 iken, bu yılın sonunda Mahkeme önünde bekleyen başvuru sayısı 74 bin 650.
Türkiye, başvuru sayısında zirveyi Rusya’dan devraldı
Mahkeme önünde bir karar bekleyen davaların yüzde 74’ü 5 ülkeyi ilgilendiriyor. Rusya Federasyonu’nun Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne taraf statüsünün sona ermesiyle birlikte Türkiye AİHM’in önündeki en problemli ülke konumuna yükselmiş oldu. Mahkeme 16 Eylül 2022 itibariyle Rusya’dan başvuru almıyor.
Türkiye 20 bin 100 başvuru ile listenin başında. Türkiye’den gelen başvurular AİHM önündeki tüm davaların yüzde 27’sini oluşturuyor.
Türkiye’yi, görülmeyi bekleyen 16 bin 750 başvuruyla Rusya Federasyonu, 10 bin 400 başvuruyla Ukrayna, 4 bin 800 başvuruyla Romanya ve 3 bin 550 başvuruyla İtalya takip ediyor.
Türkiye’den gelen başvuruların yarısı Bylock mahkumiyetlerinden kaynaklı
AİHM Başkanı, Türkiye’den gelen ve mahkeme önünde bekleyen 20 bin 100 başvurunun yaklaşık yüzde 95’inin 2016 sonrasında yapılan başvurular olduğunu söyledi. Mahkeme önünde Türkiye’den gelen başvurulardaki artışın direkt olarak darbe girişimi sonrası yaşanan süreçle ilgili olduğunu vurguladı.
Türkiye’den gelen başvuruların Rusya’dan gelen başvurulardan farklı olduğunu söyleyen O’Leary, “Rusya’ya karşı yapılan 16 bin başvurudan 11 bini tekrar eden ihlalleri ilgilendiriyor. Ancak Türkiye’den gelen 17 binden fazla bekleyen başvuru görülmesi için dairelere yönlendirildi. Bu başvurulardan 10 binden fazlası darbe sonrası ByLock gerekçesiyle mahkum edilen kişilerin başvurularıyla ilgili. Bu konu bildiğiniz gibi geçen hafta Büyük Daire’de görülen Yalçınkaya duruşmasının da konusuydu. Dolayısıyla, oransal olarak Mahkeme önünde bekleyen başvuruların büyük bir kısmı direkt olarak darbe girişimine bağlı” dedi.
2022’de Türkiye’den 80 başvuru karara bağlandı
AİHM 2022 yılında Türkiye’den gelen 80 başvuruyu karara bağladı. 73 başvuruda en az bir ihlal bulan Mahkeme, 5 davada ihlal olmadığına karar verdi.
Türkiye, en çok özgürlük ve güvenlik hakkının (27 kez), mülkiyetin korunması hakkının (20 kez) ve adil yargılanma hakkının (16 kez) ihlalinden mahkum edildi. Mahkeme, 8 başvuruda da ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine kanaat getirdi.
AİHM, online başvuru almak için çalışmalar yapacak
Mahkeme Grefyesi Marialena Tsirli, önümüzdeki yıllarda AİHM’e online başvuru yapılabilmesi için çalışmaların başlayacağını söyledi. Mahkeme’nin IT departmanının konuyu yakında gündeme alacağını belirten Tsirli, böyle bir platform kurmanın kompleksliğine dikkat çekti.
Grefye, ihtiyati tedbir taleplerini ilgilendiren Rule 39 kapsamında alınan online başvuruların güzel bir test olduğunun altını çizerek, “2024 yılında online bir platform kurulması hakkında size umarım daha çok detay verebilirim” dedi.
Başkan kaynak yetersizliğinden yakındı
Kasım ayında Başkanlık görevini Robert Spano’dan devralan İrlanda hakimi O’Leary, mahkemeye çok fazla başvuru geldiğini ve bu davaları hızlı ve düzgün bir şekilde ele alabilmek için çok daha fazla hukukçuya ihtiyaç duyduklarını söyledi. Ancak Mahkemenin bütçesinin oldukça sınırlı olduğunu dile getiren O’Leary, “bütçemiz 74 milyon Euro. Bu sınırlı kaynakla bu kadar başvuruyla baş etmek zor oluyor” dedi. Başkan, Mahkemeye “gönüllü finansal katkıları” artırmak için üye ülkelerin yetkilileriyle görüştüğünü ve bu konuyu sürekli olarak gündemde tuttuğunu ifade etti.
