HABER İNCELEME | İLKER DOĞAN
Geçtiğimiz yıl Temmuz ayında Hazine ve Maliye Bakanlığı koltuğuna oturan Damat Berat Albayrak, resmi rakamlara göre Türkiye’nin ekonomisini sadece bir yıl içinde çökertti. Enflasyon yüzde 12’lerden 20’lere çıktı. Türk Lirası dolar karşısında yüzde 35 değer kaybetti. İşsizlik tarihi rekor kırdı. İstihdam azaldı, sanayi üretimi dip yaptı, Merkez Bankası’nın döviz rezervleri eridi. Yapılacağı konuşulan kabine değişikliğinde ilk sırada onun adı geçiyor. Gelen haberlere göre koltuğu Naci Ağbal’a bırakacak. Berat Albayrak’ın ‘başarısızlık’ hikayesi aslında ‘Cumhurbaşkanlığı başkanlık sistemi’nin de bir özeti yorumları yapılmaya başlandı.
Onun için AKP’nin gizli genel başkanı diyorlar. 25, 26 ve 27. dönemde AKP milletvekili olarak Meclis’e girdi damat Berat Albayrak. En büyük meziyeti, AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın damadı olması! 64 ve 65. hükümetlerde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı olarak görev yaptı. 9 Temmuz 2018’de ise Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin ilk Hazine ve Maliye Bakanı oldu. Ve ne olduysa ondan sonra oldu…!!!
ŞİVELİ ‘DOLAR’ AÇIKLAMASI ÇARE OLMADI!
Berat Albayrak Hazine ve Maliye bakanlığı koltuğuna oturduğunda dolar 4,50 seviyelerindeydi. Aynı yılın ağustos ayında 6,90’ı gördü. Yıl sonunda 5,30’lara kadar geriledi. Damat Albayrak, şiveli konuşmasıyla dolar alanları hedef aldığı konuşmayı yaptığı 19 Mart 2019 tarihinde dolar 5,45 seviyelerindeydi. O konuşmanın üzerinden 1 hafta geçmeden 5,65’i gördü. Bugün 5,80 bandında. TL’nin dolar karşısındaki değer kaybı bir yılda yüzde 35!
İŞSİZLİK ZİRVEYE ÇIKTI
Damat Albayrak döneminde işsizlik de tavan yaptı. TÜİK’in verilerine göre, Temmuz 2018’de işsiz sayısı 3 milyon 531 bindi. Türkiye genelinde işsizlik oranını ise yüzde 10,8 olarak açıklandı. 2017’ye göre işsiz sayısı 88 bin kişi artmıştı. Genç nüfusta işsizlik oranı yüzde 19,9 olarak kayıtlara geçti. Peki bugün durum nedir? İşsizlik oranı, ocak ayında geçen yılın aynı ayına göre 3,9 puan artarak yüzde 14,7’ye yükseldi. Söz konusu dönemde işsiz sayısı 1 milyon 259 bin kişilik artışla 4 milyon 668 bin kişi olarak kayıtlara geçti. Genç işsizlik oranı 6,8 puan yükselerek yüzde 26,7 oldu.
İSTİHDAM AZALDI
İstihdam edilenlerin sayısı 2018 yılı Temmuz döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 507 bin kişi artarak 29 milyon 265 bin kişi, istihdam oranı ise 0,2 puanlık artış ile yüzde 48,2 olarak kayıtlara geçti. Damat geldikten sonra bu sayı da dibi gördü! İstihdam edilenlerin sayısı, ocakta geçen yılın aynı dönemine göre 872 bin kişi azalarak 27 milyon 157 bin kişi, istihdam oranı ise 1,9 puanlık azalışla yüzde 44,5’e geriledi.
AKARYAKIT FİYATLARI UÇTU
Erdoğan, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nı damadına teslim ettiğinde benzinin litre fiyatı 6,20, mazotun litre fiyatı ise 5,65 TL idi. Bir yılda benzin ve motorine ardı ardına zam geldi. Bugün benzinin litresi 6.80’e dayandı. Mazotun litre fiyatı ise seçimden hemen sonra gelen 23 kuruşluk zamla 6,50’ye çıktı.
DÖVİZ REZERVLERİ ERİDİ!
TCMB net uluslararası rezervleri geçtiğimiz yıl 26 Ocak’ta 34 milyar 247 milyon dolar olarak açıklandı. Ancak Damat hazinenin anahtarını aldıktan sonra bu rezerv de eridi! Merkez Bankası net döviz rezervi 2019 Mart sonunda 19.49 milyar dolara geriledi. Söz konusu rakam, son yılların en düşük net döviz rezervi olarak açıklandı. Ancak bir ay sonra döviz rezervinin 28,4 milyar dolara yükseldiği belirtildi. Bu arada, Türkiye’nin önümüzdeki 12 ay içinde vadesi gelecek 118 milyar dolar civarında döviz borcu ödemesi var. Ekonominin yavaşlaması durumunda -ki neredeyse durma noktasına geldi- Merkez Bankası’nın bu rezervleri tampon olarak kullanması gerekecek.
ENFLASYON TAVAN YAPTI
Damat, ekonominin başına geldiğinde enflasyon oranı resmi rakamlara göre yüzde 12 seviyelerindeydi. Ancak kötü yönetim ve plansız üretim özellikle gıda fiyatlarının kanatlanmasına neden oldu. Bugün resmi verilere göre enflasyon oranı yüzde 19 seviyelerinde. Ancak ünlü ekonomi profesörü Steve Hanke, Türkiye’de gerçek enflasyonun yüzde 43 olduğunu savunuyor: “(Cumhurbaşkanı Tayyip) Erdoğan hükümeti yıllık yüzde 20 enflasyon oranıyla sizi kandırmasın, TÜİK ölçümlemeleri güvenilir değil.”
SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ ÇAKILDI
Ocak 2018’de resmi rakamlara göre sanayi üretimi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 12 artmıştı. Temmuz’da Berat Albayrak ekonominin başına geçti. Sanayi üretimi de çakıldı. Toplam sanayi üretimi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 7,3 azaldı.
KAPASİTE KULLANIM ORANI FIRLADI!
Kapasite kullanım oranı damat göreve gelmeden bir kaç ay önce yüzde 97’yi aşmıştı. Bu oran, Ağustos 2008’den sonraki en yüksek orandı. Neredeyse sanayide çalışmayan makina yoktu! Daha bir kaç gün önce açıklanan rakamlara göre bugün kapasite kullanım oranı ise yüzde 77,1 olarak gerçekleşti.
