HABER-YORUM | BASRİ DOĞAN, AMSTERDAM
Türkiye ile Hollanda arasındaki diplomatik ve ekonomik ilişkiler 400 yıl öncesine dayanıyor. Tarihi bir not; 1612 yılında Hollanda’yı ilk tanıyan ülke Osmanlı İmparatorluğu idi. 1612’den bu yana sürekli artan ve gelişen ilişkiler son yıllarda dip yaptı. ‘Nereden nereye’ dedirten son gelişme büyükelçilerin geri çağrılması oldu.
2012 yılında 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ü Kraliyet Sarayı’nda ağırlamaya hazırlanan dönemin Hollanda Kraliçesi Beatrix, iki ülke ilişkilerine verdiği değeri göstermek için Amsterdam’ın tarihi Dam meydanındaki taşları dahi değiştirmişti. Hollanda’da 3 gün sürecek ziyaret öncesinde Hollanda’da çok sayıda etkinlik ve açılışlar düzenlemiş, halkların bu etkinliklerde kaynaşması için 5 milyon Euro tanıtım bütçe çıkarmıştı. Kraliçe Betarix’in Kraliyet Sarayı’nda onuruna yemek verdiği Abdullah Gül ise iki ülke ilişkilerini şöyle anlatmıştı: “Türkiye ve Hollanda bugün, tarihi temellere dayanan mükemmel ilişkilere sahip, NATO üyesi iki müttefik ve birbirinin güçlü ekonomik ortağıdır. Hollanda ile Türkiye ilişkilerinin barış ve karşılıklı saygı temelinde 17. yüzyılın başladı. Osmanlı sultanının Hollanda’ya tanıdığı ticaret ve serbest geçiş ayrıcalığı tanıyan tek taraflı “ahitname” imzalandı. İki müttefik ülke ve birbirinin güçlü ekonomik ortağıdır.” Kraliçe Beatrix de Gül’e 2007 yılında Türkiye’ye yaptığı ve Kayseri’ye de gittiği ziyareti sırasında kendisine gösterilen misafirperverlikten dolayı teşekkür etmişti.
AB ile müzakereler Hollanda döneminde başladı
Hollanda, Türkiye’nin Avrupa Birliği üyelik sürecinin geleneksel olarak en büyük destekçilerinden biri idi. AB’nin Türkiye ile üyelik müzakerelerini başlatma kararını, 2004 yılında dönemin Hollanda Başbakanı Jan Peter Balkenende vermişti. 400. yıl dönümü kutlamaları çerçevesinde zengin ortak programların yürütüldüğü, çok sayıda ekonomik, kültürel, eğitim ve akademik alanlarda ortak faaliyetlerin olduğu Türkiye-Hollanda ilişkileri ne oldu da bu hale geldi?
Bakan Kaya krizi
Hollanda’nın Ankara Büyükelçisi Cornelis Van Rij, Ankara tarafından “bir müddet Ankara’ya dönmemesi için” uyarılmıştı.
Geçtiğimiz yılın Mart ayında, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Betül Sayan Kaya, referandum çalışması için Hollanda’ya gideceği açıkladığında Amsterdam’dan, ‘Ülkemiz siyasi faaliyet alanı değildir, bunun için gelmeyin. Bakan Kaya, Hollanda’nın güzelliklerini ziyaret için gelebilir.’ cevabını almıştı. Ancak Bakan Betül Sayan Kaya, ısrarla referandum propagandası için bu ülkeye girmeye çalışınca iki ülke tarihinde bir ilk yaşandı ve Bakan Kaya sınırdışı edildi. Türkiye ile Hollanda arasında diplomatik kriz benzer tavır Dışişleri Mevlüt Çavuşoğlu’na da gösterilince daha da derinleşti.
AKP Genel Başkanı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Hollanda’yı Nazizm ve faşizmle suçlayarak, bu ülkenin büyükelçisinin Türkiye’de artık hoş karşılanamayacağını açıklaması gerilimi iyice tırmandırdı.
Ve Hollanda ‘tamam’ dedi…
Tüm bu yaşananların ardından maslahatgüzar seviyesinde seyreden Hollanda-Türkiye ilişkileri dün yeni bir boyuta taşındı. Hollanda, Ankara Büyükelçisini resmen geri çekti ve Türkiye’nin Lahey’deki Büyükelçisi’ne de “izin vermeme” kararı aldı. Hollanda hükümetinin bu kararı, Lahey’deki Türk Maslahatgüzarına da bildirdi. Hollanda Dışişleri Bakanı Halbe Zijlstra, gelişmeyi Twitter hesabından duyurdu. Zijlstra, Hollanda ve Türkiye, ikili ilişkilerin normalleştirilmesi konusunda bir anlaşmaya varmaya çalıştıklarını ancak Ankara’nın kendilerine yeterli perspektif sunmadığını savundu. Bakanlıktan yapılan resmi açıklamada ise, “Hollanda hükümeti, Mart 2017’den beri Türkiye’de görev yapmasına izin verilmeyen Hollanda’nın Ankara Büyükelçisini resmen geri çekme kararı aldı. Hollanda’nın artık Türkiye’de bir Büyükelçisi olmaması nedeniyle de, Türkiye’nin Hollanda’ya yeni bir Büyükelçi atamasına izin verilmeyecektir. Bu mesaj, Lahey’deki Türk Maslahatgüzarına da resmen iletilmiştir. Bu durum, Türkiye ile yapılan görüşmelere de bir duraklama getirmektedir.” denildi.
İki dost ülke arasında gelinen son nokta bu… İnsan kendine sormadan edemiyor; 400 yıl herşeyin yolunda gittiği bir ülke ile biz ne ara bozuştuk… Neden?
