HABER-YORUM| SEMİH ARDIÇ
ABD piyasalarında 2 Şubat’ta başlayan satış dalgası devam ediyor. Hisse senetlerinin alınıp satıldığı endekslerde günlük kayıplar yüzde 3’ü aşarken, satış baskısı New York Borsası ile sınırlı kalmıyor. Almanya’da Frankfurt Borsası’nda DAX Endeksi bugün yüzde 2.67 kayıpla kapandı.
Satış paniği günden güne artıyor ve bütün borsaların rengi kırmızıya dönüyor. Hal böyle iken Türkiye’nin bu kadar sakin görüntüsü büyük fotoğrafla pek bağdaşmıyor. Bu sakin halin çok uzun soluklu olacağına ihtimal vermiyorum.
Türkiye’de kamu şu anda nakit darboğazında. Hazine’nin nakit açığı had safhada, döviz rezevleri son bir senede artmadı, azaldı. Enflasyon ve işsizlik çift hanede. Dövize hücum olursa bedava çorbacı ve çiğ köftecilerin işi çok zor.
YABANCILAR DÖVİZ ALMAYA BAŞLADI
Suni hareketlerle ve algoritma oyunları ile BIST Endeksi yukarıda tutunmuş gibi gösterilse de dünyanın sarsıldığı son bir haftada 7 bin puan eridi Borsa İstanbul.
Yabancılar döviz kurlarında biraz gevşeme bekledi, olmayınca maliyeti göze aldılar ve TL’den çıkıp yavaş yavaş dolar almaya başladılar. O yüzden yabancıların çıktığı anlaşıldığında mal küçük yatırımcının elinde patlıyor ve Borsa zaten çökmüş oluyor.
Bunun ilk işaretleri 9 Şubat Cuma günü verilebilir. Esrarengiz bavullarla gelen paraları Ankara’dan gelen talimatlarla piyasaya süren Londra’daki Hintli Herif’in merkez üssü New York olan piyasa depremine ne kadar direnebileceğini hep beraber müşahade edeceğiz.
Dünya ne ile meşgul Türkiye piyasası nasıl görünüyor. Şu cümleler bile Türkiye’de ne kadar irrasyonel bir piyasa olduğunu göstermeye yeter de artar.
SURİYE’DE BÜYÜK BİR SAVAŞ ÇIKAR MI?
Piyasalar ciddi bir testten geçiyor ve bu dönem uzun da sürebilir. Suriye mahreçli siyasî risklerin bölgeyi içine alan bir savaşa dönüşme ihtimali bugün düne nazaran daha yakın.
ABD Başkanı Donald Trump’un iç siyasetteki zorlukları aşmak için Suriye’de daha agresif bir siyaseti tercih etmesi bütün hesapları alt üst edebilir. ABD, Rusya, İran ve Türkiye’nin sahada nasıl hareket edeceğini kimse tahmin edemiyor. Odada kuyruklar birbirine değiyor. Farklı orduların askerleri her an karşı karşıya gelebilir.
Piyasa depreminde bu ihtimalin de payı olduğu konuşuluyor. O yüzden iktisadî ve malî cenah, temel veriler kadar Suriye’de olup bitene de dikkat kesildi.
KİMSE BU ŞOKU BEKLEMİYORDU
Esasında Japonya, Çin, İngiltere ve Almanya gibi büyük piyasaları da etkisi altına alan satış dalgasını kimse beklemiyordu. Zira New York Borsası’nda endeksler 26 Ocak 2018’de tarihi zirveyi gördüğünde yatırımcılar aynı coşkunun şubat ayında devam edeceği hissine kapılmıştı.
Oysa depremin ilk 6 gününde 4,2 trilyon dolar buharlaştı. O da şimdilik… Eğilim devam ederse zarar katlanacak. Evdeki hesap borsaya uymadı.
2 Şubat’ta açıklanan ABD istihdam verisi ekonominin çok zinde olduğunu teyit ettiği gibi Merkez Bankası’na (Fed) ‘mart ayında faiz artırmazsan enflasyon kontrolden çıkabilir’ mesajını da verdi. Fed’in fiyat artışlarının yüzde 2’yi geçme ihtimaline karşı hazırlıklı olduğu sır değil.
FED’İN YENİ BAŞKANI DA MUSLUĞU KISACAK
Fed’in çiçeği burnunda başkanı Jerome Powell’in ilk senesinde para musluğunu kısmakta mütereddit davranacağına kendilerini ikna etmeye çalışan yatırımcılar bir haftadır acı hakikatle yüzleşiyor.
5 Şubat’ta giderek daha derinlerde hissedilen depremin devamı bugün geldi. Birkaç günlük teneffüsten sonra artçılar kaldığı yerden fiyatları aşağı çekmeye devam ediyor.
5 Şubat’ta yüzde 5 civarında düşen Dow Jones Sanayi Endeksi’ndeki kayıp bugün Türkiye saati ile 02.00’de yüzde 4.15’i buldu. S&P 500 Endeksi de yüzde 3.75 gerilerken, Nasdaq yüzde 3.90 düştü. New York Borsası’nın zirveyi gördüğü 26 Ocak 2018 tarihinden bu yana toplam düşüş yüzde 10’a yaklaştı.
Piyasadaki tedirginliği gösteren VIX Endeksi yüzde 20.66 artarak 34 seviyesine geldi. VIX, Ocak ayında 16 civarında seyretmişti. Pazartesi günü 37’yi aşmıştı.
DOLAR YENİDEN 3.80 TL’NİN ÜZERİNDE
Asya ve Pasifik piyasalarında 1 ABD Doları 3.8240 TL’den işlem görüyor. Euro ise 4.6970 TL’ye çıktı. Hazine’nin iki yıllık tahvil için ödediği faiz yeniden yüzde 13’ü aştı. Yarın Borsa İstanbul açıldığında satış baskısı çok net görülecektir.
ABD Merkez Bankası’nın (Fed) yatırımcıların beklediğinin aksine 4 defa faiz artırabileceği ihtimalinin kuvvetlenmesi dünyada dolar likiditesinin daralacağını gösteriyor. ‘Alıcılı’ boğa piyasasının sona erdiğini ve ‘satış ağırlıklı’ ayı piyasasına geçilirken arada çok yatırımcı zayi olacak.
Amerikan piyasalarında artçı şoklar sürdükçe likidite krizine cari açık ve bütçe açıkları ile yakalanan Ağustos böceklerinin ödünç buğday bulması hikâyedeki kadar kolay olmayacaktır.
Türkiye’den sermaye çıkışları hızlanabilir.
Çıkışın hızını ve tutarını tamamen okyanus ötesinden gelecek haberler belirleyecek.
