Avrupa Komisyonu, göçmenlerin geri dönüşlerini hızlandırmak ve iltica başvurularını daha hızlı sonuçlandırmak amacıyla 7 ülkeyi kapsayan bir “güvenli ülkeler” listesi yayımladı. Komisyon’un bugün duyurduğu öneriye göre Kosova, Bangladeş, Kolombiya, Mısır, Hindistan, Fas ve Tunus artık AB düzeyinde “güvenli ülke” olarak değerlendirilecek.
Bugün açıklanan adım, 2026’da yürürlüğe girecek olan Göç ve İltica Paktı’nın bazı hükümlerinin öne çekilmesi kapsamında atıldı. Avrupa Komisyonu, söz konusu ülkelerden gelen iltica başvurularının hızlandırılmış veya sınır prosedürleri kapsamında değerlendirilmesini öngörüyor. Bu uygulamayla, başvuruların reddedilme olasılığının yüksek olduğu durumlarda süreçlerin daha kısa sürede tamamlanması hedefleniyor.
Avrupa Birliği’nin sınır koruma ajansı Frontex’in verilerine göre, düzensiz göçte düşüş eğilimi sürüyor. 2024 yılında tespit edilen düzensiz sınır geçişleri, bir önceki yıla göre yüzde 38 azalarak 239 bine geriledi. 2025’in ilk çeyreğinde de bu eğilim devam etti. Bir önceki yılın ilk çeyreğine göre Avrupa’ya ulşan göçmenlerin sayısı yaklaşık yüzde 30 oranında azaldı.
Ancak, başvuruların azalmış olması AB ülkelerinde göçmen karşıtı söylemlerin yükselmesini engellemedi. İtalya, Danimarka ve Hollanda gibi ülkelerin öncülüğünde Ekim 2024’te toplanan AB liderleri, geri gönderme işlemlerinin artırılması ve hızlandırılması için yasal düzenleme çağrısında bulunmuştu.
Komisyon’un sunduğu pakette, halihazırda bazı AB ülkelerinde ulusal düzeyde var olan “güvenli ülke” listelerinin birlik düzeyinde uyumlu hale getirilmesi amaçlanıyor. Fransa’nın listesinde Sırbistan, Moğolistan ve Yeşil Burun Adaları gibi ülkeler yer alıyor. AB düzeyinde oluşturulan yeni liste, bu uygulamaları destekleyici bir zemin oluşturacak.
Ancak insan hakları örgütleri, bu adımı sert bir dille eleştirdi. EuroMed Rights yaptığı açıklamada, “Bu ülkelerde belgelenmiş insan hakları ihlalleri ve yurttaşlar ile göçmenler için sınırlı koruma imkanları var. Bu ülkeleri ‘güvenli’ olarak etiketlemek yanıltıcı ve tehlikelidir,” ifadelerine yer verdi.
İltica prosedürlerinde hız kazanmak isteyen Komisyon, “güvenli ülke” tanımını AB aday ülkelerini de kapsayacak şekilde genişletmeyi önerdi. Ancak, savaş ve şiddet gibi özel durumlar bu ülkelerin listeden çıkarılmasına neden olabilecek. Örneğin, Ukrayna’nın mevcut durumu bu kapsamda istisna olarak değerlendiriliyor.
Avrupa Komisyonu Göçten Sorumlu Üyesi Magnus Brunner, “Birçok üye devlet iltica başvurularında ciddi bir birikmiş dosya yüküyle karşı karşıya. Şimdi atabileceğimiz her adım, süreci hızlandırmak açısından hayati,” dedi.
Ancak başvuruların hızlandırılması, başvuruların reddi anlamına gelmeyecek. Komisyon, her bir başvurunun bireysel değerlendirme ilkesine bağlı kalınarak ele alınacağını vurguladı.
İltica sürecinin hızlandırılmasının bir diğer arka planında ise düşük geri gönderme oranları var. AB verilerine göre, geri gönderilmesine karar verilen kişilerin yalnızca yüzde 20’sinden azı ülkelerine gönderilebiliyor.
Geçtiğimiz ay Komisyon, üye ülkelerin AB dışındaki bölgelerde göçmen geri gönderme merkezleri kurabilmesini öngören yeni bir sistemin önünü açmıştı. İtalya İçişleri Bakanı Matteo Piantedosi, bu son adımı “İtalya hükümeti için bir zafer” olarak nitelendirdi.
Yeni listenin yürürlüğe girmesi için Avrupa Parlamentosu ve üye devletlerin onayı gerekiyor. Komisyon, ileride bu listeyi gözden geçirip güncelleyebileceğini de belirtiyor.