Avrupa Birliği (AB), Çin’in Avrupalı şirketlere kamu ihalelerinde uyguladığı kısıtlamalara misilleme olarak Çinli firmaları büyük ölçekli tıbbi cihaz alımlarından men etti. Brüksel’in bu adımı, 5 milyon avroyu aşan devlet alımlarında Çinli tedarikçilerin devre dışı bırakılmasını öngörüyor.
AB Komisyonu tarafından duyurulan karara göre, yasak kapsamına ameliyat maskelerinden röntgen cihazlarına kadar uzanan geniş bir ürün yelpazesi giriyor. AB içindeki tıbbi cihaz pazarının büyüklüğü 150 milyar avroyu buluyor.
AB’nin ticaretten sorumlu komiseri Maros Sefcovic, “Bu önlemlerle amacımız, AB şirketleri için adil bir rekabet zemini oluşturmaktır” dedi. Sefcovic, Çin ile diyaloğa açık olduklarını ve sorunların çözümünü bu yolla arzuladıklarını da vurguladı.
Ancak Çin yönetimi karara sert tepki verdi. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Guo Jiakun, Brüksel’i çifte standart uygulamakla suçladı. “AB her zaman dünyanın en açık pazarı olduğunu iddia etti, ancak gerçekte giderek korumacılığa yöneliyor” diyen Guo, “Adil rekabet kisvesi altında yapılanlar aslında haksız rekabettir” ifadelerini kullandı.
Avrupa Komisyonu’na göre Çin’de AB menşeli tıbbi cihazların kamu ihalelerinde dışlandığı uzun süredir bilinen bir sorun. Yapılan açıklamada, Çin’deki tıbbi cihaz ihalelerinin yüzde 90’a yakınının Avrupalı şirketleri dışlayıcı ve ayrımcı uygulamalara sahne olduğu belirtildi.
AB, yalnızca Çinli firmaları büyük alımlardan men etmekle kalmadı; Çin’den sağlanan parçaların kullanıldığı tekliflerde de bu katkının yüzde 50’yi aşamayacağı şartını getirdi.
Son üç yılda Brüksel ile Pekin arasında başta elektrikli otomobiller, demiryolu sanayi, güneş panelleri ve rüzgar türbinleri gibi birçok sektörde ticari anlaşmazlıklar yaşandı. Bu karar, transatlantik ilişkilerin de gergin olduğu bir döneme denk geliyor. ABD Başkanı Donald Trump’ın küresel ithalata yönelik ek vergi politikaları, Avrupa dahil birçok bölgeyi etkilemişti.
AB son yıllarda ticaret konusunda daha sert bir çizgi izlemeye başladı. Rekabeti koruma amacıyla çeşitli yasal düzenlemeler hayata geçirilirken, Avrupa şirketlerinin dış pazarlarda karşılaştığı haksız uygulamalara karşı daha kararlı adımlar atılıyor.
Bu çerçevede, Komisyon Nisan 2024’te Çin’deki kamu tıbbi cihaz ihalelerini mercek altına alan bir soruşturma başlatmıştı. Soruşturma, 2022’de kabul edilen ve AB şirketlerinin yurt dışı kamu ihalelerine erişimini artırmayı hedefleyen yeni bir mekanizma çerçevesinde ilk örnek olma özelliği taşıyor.
Bir yıl süren görüşmelere rağmen Çin’in tutumunda bir değişiklik olmaması, Brüksel’in yaptırım kararını hızlandırdı. Komisyon, “Bu tedbir, Çin’i ayrımcı uygulamalara son vermeye teşvik etmeyi ve AB şirketlerine, AB’nin Çinli firmalara sağladığı açıklıkla aynı muameleyi göstermeye yönlendirmeyi amaçlıyor” açıklamasında bulundu.