ERSAN AY | TR724 HABER MERKEZİ
Dünya her geçen gün demokrasiden biraz daha uzaklaşıyor. Otoriter ve hibrit rejimlerin güç kazanmasının yanı sıra birçok demokratik ülke de pandemi döneminde uyguladıkları politikalarla demokrasiden uzaklaşıyorlar. Türkiye, demokrasinin en çok gerilediği ülkeler arasında yer alıyor.
İsveç Merkezli hükümetler arası bir kuruluş olan Uluslararası Demokrasi ve Seçim Yardımı Enstitüsü (Uluslararası IDEA) 22 Kasım Pazartesi günü “Küresel Demokrasi Durumu Raporu 2021- Pandemi Çağında Dayanıklılık Oluşturma” isimli çalışmayı yayınladı. Raporda pandemi dönemindeki kriz yönetimi için yürütülen demokratik olmayan politikaların birçok demokratik ülkede giderek daha çok benimsendiği, hukukun üstünlüğünün zedelenmekte olduğu, ifade özgürlüklerinin kısıtlandığı belirtildi. Otokratik rejimlerin ise toplumları baskılamada iyice küstahlaşarak güç kazandıkları ve dünyayı daha otoriter bir hale getirdikleri gözlemlendi. Avrupa Birliği Uluslararası Ortaklıklar Komiseri ve eski Finlandiya Ekonomi Bakanı Jutta Urpilainen, raporun bir uyandırma çağrısı değil bir alarm zili olduğunu söyledi. “Otoriterlik dünyanın her köşesinde ilerliyor. En savunmasızları koruyan, medeniyetin temel direkleri olan evrensel değerler tehdit altında” diyen Urpilainen demokrasi için küresel eyleme ihtiyaç olduğunu vurguladı.
📺 We are LIVE! @Int_IDEA‘s #GlobalStateofDemocracy shows that the world is becoming more authoritarian but #DemocracyIsResilient. Join us for more #GSoDF2021 findings and policy recommendations to #RenewDemocracy.https://t.co/qV29db0fKl
— International IDEA (@Int_IDEA) November 22, 2021
ABD İlk Kez Gerileyen Demokratik Ülkeler Listesinde
Raporda dünya nüfusunun üçte ikisinden fazlasının otokratik rejimlerde yada geriye giden demokrasilerde yaşadığı vurgulanırken ABD’nin yanı sıra Avrupa Birliği üyesi olan Macaristan, Polonya ve Slovenya’da da demokrasilerin güç kaybettiği belirtildi. ABD’de seçim süresince yaşanan dezenformasyon ve bilgi kirliliğine dikkat çekildi, bozulmanın 2019 yılı itibariyle görünür bir hal aldığının altı çizildi. Başkanlık seçimi sonrası eski başkan Donald Trump’ın seçim sonuçlarının meşruiyetini sorgulaması ve sonrasında yaşanan olayların ABD için tarihi bir dönüm noktası olduğu söylendi. Son 10 yılda demokratik gerilemenin yaşandığı ülkelerin sayısının 2 katına çıkmasını endişe verici olduğu ifade edildi. Global düzeyde demokrasiden uzaklaşan ülkelerin demokratikleşen ülkelerden sayıca daha fazla olduğu bildirildi.
Covid Etkisi
Pandeminin otoriterleşme eğilimini daha da artırdığı belirtilirken ağustos ayı itibariyle ülkelerin yüzde 64’ünün pandemiyi durdurmak için yasalara aykırı ya da demokratik olmayan politikalar uyguladığı açıklandı. Raporu hazırlayan Uluslararası IDEA kuruluşunun Genel Sekreteri Kevin Casas-Zamora, “Salgın tarafından ortaya çıkarılan siyasi kusurlar ve sosyal fay hatları, daha fazla insanı, vatandaşların endişelerine nadiren kalıcı çözümler sunan popülist ve otoriter liderlere yöneltecek” dedi. Covid salgınının demokrasinin zaten tehlikede olduğu Macaristan ve Polonya gibi ülkelerde bir bahane olarak kullanılıp otoriterleşmeye yol açtığı ifade edildi. Uluslararası IDEA Avrupa Başkanı Sam Van Der Staak, “Pandemi, Batı Avrupa’daki yüksek performanslı demokrasiler ile Orta ve Doğu Avrupa’daki daha zayıf emsaller arasındaki önceden var olan çatlağı genişletti” dedi. Çin gibi demokratik olmayan süper güçlerden gelen büyük dış baskıyla beraber bu bölünmenin Avrupa’daki birliğe meydan okumaya devam edeceğini belirten Van Der Staak fakat bu durumun daha fazla entegrasyon ve işbirliği için fırsatlar da oluşturabileceğini çünkü Avrupa’nın demokrasinin temel kurucu güç olarak değerini anlamaya zorlanacağını söyledi.
Genel Sekreter Casas-Zamora, hazırladıkları raporun ana mesajının demokrasilerin cesur olması, kendini yenilemesi ve canlandırması gerektiği olduğunu açıkladı. Raporda birçok baskıcı rejimde yaşanan demokrasi yanlısı hareket ve protestolardan övgüyle bahsedilirken tüm dünyada sivil aktivizmin dikkate değer bir gücü olduğu vurgulandı.
Türkiye Son Yıllarda Demokrasinin En Çok Yara Aldığı Ülkelerden
Raporda Türkiye’den Rusya, Belarus ve Azerbaycan ile birlikte Avrupa’nın demokratik olmayan ülkeleri olarak bahsedildi. Bu ülkelerde zaten baskıcı uygulamaların çok yaygın olduğu, pandemiyle beraber durumun daha da kötüleştiği belirtildi. Türkiye raporda ayrıca Nikaragua, Sırbistan, Polonya ve Brezilya ile beraber son 10 yılda demokrasinin en çok gerilediği ülkeler kategorisinde de kendisine yer buldu. Rapora göre 2020’de dünyada 98 demokrasi, 47 otoriter rejim var. Türkiye ve Rusya’nın dahil edildiği hibrit rejim grubundaki ülke sayısı ise 20.