HABER İNCELEME | YUSUF DERELİ
AKP rejimi işsizlik ve enflasyon gibi temel sorunları çözmek yerine, rakamlarla oynayarak ‘algıyı’ yönetmeye devam ediyor. Bu arada ekonomi alanındaki devasa ve acilen çözülmesi gereken sorunlar katlanarak artıyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) eylül dönemine ilişkin işsizlik rakamlarını dün açıkladı. TÜİK’in tartışmaları artık inandırıcılığı kalmayan rakamlarına göre Türkiye’de işsizlik oranı, eylülde geçen yılın aynı ayına göre 1,1 puan azalarak yüzde 12,7 oldu. Son bir yılda binlerce işyeri kepenk kapattı ancak TÜİK’e göre söz konusu dönemde işsiz sayısı da 550 bin kişi azalarak 4 milyon 16 bin kişiye geriledi. İktisatçılar da ekonomistler de şaşkın. İşgücü sayısının arttığı, istihdam oran ve sayısının azaldığı dönemde işsizliğin de nasıl azaldığını hiç kimse çözemiyor. TÜİK’e göre hem istihdam azalıyor hem de işsizlik!
GENİŞ TANIMLI İŞSİZ SAYISI 10 MİLYONA YAKLAŞTI
DİSK-AR da dün işsizlik verilerini yayınladı. Buna göre tablo hiç de iç açıcı değil. Geniş tanımlı işsiz sayısı 9,5 milyona yükseldi. Geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 26,4 olarak gerçekleşti. Covid-19 etkisiyle revize edilmiş geniş tanımlı işsiz sayısı ve iş kaybı Eylül 2020’de 10 milyona yaklaştı!
Ekonomistlerin ortak görüşüne göre Türkiye’nin en önemli sorunu enflasyon ve yüksek orandaki işsizlik. Fiyat istikrarsızlığı yani enflasyon sorunların tepesinde yer alıyor. TL özellikle son 2 yıldır inanılmaz bir hızla değer kaybediyor. Geçtiğimiz yıl 100 lira ödediğiniz bir alışveriş sepeti için bugün 135-140 liranın üzerinde bir ücret ödemeniz gerekiyor. Uzmanlara göre gerçek enflasyon yüzde 35’in bile üzerinde.
İşsizlik ise her geçen gün artıyor. Özellikle pandemi sonrası binlerce işyeri kapandı. İşten çıkarmaların artması üzerine iktidar ‘işten çıkarmaları yasakladı’. Ancak kriz iktidarın düşündüğünden çok daha büyük ve derin. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre bile, son 5 yılda geçim sıkıntısı yüzünden intihar edenlerin sayısı 1.370! İnsanlar evlerine ekmek götüremediği için sokak ortasında kendini yakmaya başladı.
TÜİK GÖRMÜYOR, DUYMUYOR, YAZMIYOR!
Durum vahim ancak TÜİK’in verilerine bakarsanız ortada hiçbir sorun olmadığını anlıyorsunuz. Geçtiğimiz günlerde enflasyon verilerini açıklayan TÜİK’e göre TÜFE yıllık sadece 14,3. TÜİK, geçtiğimiz yıl 100 lira ödenen bir alışveriş sepetine bu yıl 114 lira ödenerek alındığını iddia ediyor. Un, şeker, çay, yağ, yumurta, süt gibi temel gıda maddelerinin yüzde 50 ile 75 arasında zamlandığı bir dönemde enflasyonun yüzde 14’lerde çıkması mümkün mü? TÜİK, yıllık enflasyonu yüzde 14 açıkladığı gün Doç. Dr. Aysel Gündoğdu’nun geçim sepetine göre ise oran yüzde 27’ydi…
İSTİHDAM AZALIRKEN, İŞSİZLİK DE AZALIYOR!
TÜİK dün de eylül ayına ilişkin işsizlik verilerini açıkladı. Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2020 yılı Eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 550 bin kişi azalarak 4 milyon 16 bin kişi oldu. İşsizlik oranı 1,1 puanlık azalış ile %12,7 seviyesinde gerçekleşti. Yani TÜİK’e göre binlerce işyerinin kapandığı dönemde işsizlik de azalmış!
İNSANLAR UMUDUNU KAYBEDİYOR
Bu arada TÜİK, istihdam edilenlerin sayısını da açıklıyor. Buna göre 2020 yılı Eylül döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre istihdam edilenlerin sayısı 733 bin kişi azalarak 27 milyon 707 bin kişi olmuş. İstihdam oranı da düşmüş; yüzde 44,1 oldu. Normal bir ülkede, istihdam edilenlerin sayısı azaldığında, işsizlerin sayısı artır. Ancak TÜİK, istihdam sayısının düştüğünü ancak aynı dönemde işsizlik rakamlarının da azaldığını öne sürüyor. Bu arada ‘ümidini kaybedenlerin’ sayısı ise 1 milyon 402 bine yükselmiş.
DİSK: İŞSİZ SAYISI 10 MİLYONA YAKLAŞTI
DİSK-AR da dün işsizlik verilerini açıkladı. Eylül 2020 verileri salgının en yoğun geçtiği nisan ve mayıs aylarından sonra kısmi bir gerilemenin görüldüğü ve ekonominin açıldığı dönemi yansıtıyor. Ancak istihdam ve işsizlikteki vahim tablo sürüyor. Raporda, “Nisan 2020’den bu yana uygulanan işten çıkarma yasağı nedeniyle TÜİK’in dar tanımlı/standart işsizlik verileri işgücü piyasalarındaki gerçek tabloyu yansıtmıyor. TÜİK’in verileri perdelenmiş verilerdir.” deniliyor. Buna göre geniş tanımlı işsiz sayısı 9,5 milyon kişi. İş aramayıp çalışmaya hazır işsizlerin sayısı 4 milyon 136 bin. İşbaşında olanların sayısı 1 milyon 188 bin azaldı.
DİSK-AR, ILO’nun yöntemini esas alarak Covid-19’un yarattığı gerçek istihdam kaybını ve işsizliği hesapladı. Covid-19 etkisiyle revize edilmiş geniş tanımlı işsiz sayısı ve iş kaybı Eylül 2020’de 10 milyona yaklaştı! Revize edilmiş geniş tanımlı işsizlik ve iş kaybı yüzde 27,6 olarak hesaplandı.
