Brüksel merkezli Solidarity With Others Derneği 5-11 Eylül tarihleri arasında Türkiye’deki temel insan hakları sorunları ve hak ihlallerine yönelik raporunu kamuoyuyla paylaştı. Bir haftalık sürede Gülen Hareketi bağlantılı 43 gözaltı, barışçıl protestolar nedeniyle 23 gözaltı, ifade ve basın özgürlüğünü kullanmaktan 4 gözaltı, 4 mahkûmiyet, sansürlenen 120 haber, 2 köşe yazısı, bildirilen 3 işkence vakası rapora yansıdı.
KEYFİ GÖZALTI VE TUTUKLAMALAR
15 Temmuz’dan sonra başlatılan cadı avını sürdüren savcılar hafta boyunca en az 43 kişi hakkında Gülen Hareketi’yle irtibatlı oldukları gerekçesiyle gözaltı kararı verdi.
6 Eylül: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Türkiye’de 2016 yılında yaşanan başarısız darbe girişiminin ardından 230 hâkim ve savcının tutuklanmasının hukuksuz olduğuna karar verdi ve bu kapsamda başvuran her bir başvurucuya 5.000 Euro tazminat ödenmesine hükmetti.
7 Eylül: Adli Tıp Kurumu, 83 yaşındaki hasta mahkûm Mehmet Emin Özkan’a ilişkin raporunda, Özkan’ın videolarda görülen yürüme zorluğunun “abartılı” olduğunu iddia etti. Özkan, kalp rahatsızlıkları, tansiyon, kemik erimesi ve hafıza kaybı gibi sağlık sorunlarıyla karşı karşıya.
9 Eylül: Demans teşhisi konmasına rağmen cezaevinde tutulan Kürt siyasetçi Aysel Tuğluk’un, durumunun kötüleşmesi nedeniyle hastaneye kaldırıldığı duyuruldu.
9 Eylül: Gaziantep’teki bir cezaevinde tutulan Şemsettin Kargılı isimli bir hasta mahkûmun, ağır engelli olduğu hastane raporlarında tespit edilmesine rağmen tahliye edilmediği duyuruldu.
9 Eylül: Özgürlük için Hukukçular Derneği, yılın ilk sekiz ayında en az 50 hasta mahkûmun hayatını kaybettiğini açıkladı.
9 Eylül: Van Cezaevi’nde tutulan 80 yaşındaki hasta mahkûm Makbule Özer, cezaevinde dört ay geçirmesinin ardından serbest bırakıldı.
10 Eylül: Gülen Hareketi’yle bağlantılı olduğu suçlanan ve yedi aylık hamile olan Eda Nur Akkaya isimli bir kadının Yunanistan sınırında geri itilmesinin ardından Türkiye tarafında tutuklandığı duyuruldu. Türkiye’nin ceza infaz yasaları, hamile kadınların suçlu bulundukları takdirde dahi cezalarının ertelenmesini öngörüyor.
ZORLA KAYBEDİLMELER
Hafta boyunca, 2016-2018 yılları arasındaki olağanüstü hal döneminde görevinden ihraç edilen ve 6 Ağustos 2019 tarihinde ortadan kaybolduğu ihbar edilen eski kamu çalışanı Yusuf Bilge Tunç’tan bir haber alınamadı. Tunç’un ortadan kaybolması 2016 yılından bu yana yaşanan ve Türk hükümetinin dahil olduğuna dair güçlü bulgular içeren bir dizi zorla kaybedilme vakasının son örneklerinden biri oldu.
TOPLANTI VE ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ
6 Eylül: İstanbul polisi, inşaat işçileri tarafından düzenlenen bir eyleme müdahale ederek 15 kişiyi gözaltına aldı.
8 Eylül: Muğla’da bir ilçe kaymakamlığı, ilçede düzenlenmesi planlanan bir müzik festivalini yasakladı.
10 Eylül: İstanbul polisi, mahkûm yakınları tarafından düzenlenen bir gösteriye müdahale ederek sekiz kişiyi geçici olarak gözaltına aldı.
İFADE VE BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ
5 Eylül: Medyada ifşa edilen bazı mahkeme belgeleri, Türkiye dışında yaşayan 20 gazetecinin online bir derginin yayımlanmasına katkılarından dolayı Türk makamları tarafından fişlendiğini ortaya çıkardı.
6 Eylül: Bir İstanbul mahkemesi, 2015 yılında önde gelen bir iktidar partisi yetkilisinin liderliğinde hükümete muhalif bir gazetenin bürosunun basılması hadisesine ilişkin 108 habere erişim engeli getirdi.
6 Eylül: İstanbul savcıları, gazeteci Can Dündar hakkında Türk savcılarına ilişkin bir karikatürü sosyal medyada paylaşması nedeniyle soruşturma başlattı.
6 Eylül: İstanbul polisi, bir derginin bürosuna baskın düzenleyerek içeride bulunan üç kişiyi gözaltına aldı.
6 Eylül: İzmir’de bir mahkeme, devlet radyosu TRT’de yönetici konumuna atanan bir şahsın geçmişteki bazı sözlerine ilişkin yapılan üç habere erişim engeli getirdi.
7 Eylül: Gaziantep’te AKP hükümetine muhalif popüler bir Twitter hesabını yönettiği iddia edilen bir kişiye terörizm suçlamasıyla 12 yıl 6 ay hapis cezası verildi.
7 Eylül: Diyarbakır’da savcılar, Kürt siyasetçi Leyla Güven hakkında hazırladıkları iddianamede terör örgütü propagandası suçlamasıyla 43 yıla kadar hapis cezası talep etti. Güven halihazırda başka terörizm suçlamalarından aldığı mahkûmiyet nedeniyle cezaevinde tutuluyor.
7 Eylül: Van’da savcılar, ilde iki köylüye askerler tarafından işkence edildiği iddialarına ilişkin haberler nedeniyle medya yöneticileri Ferhat Çelik ve İdris Yayla hakkında iddianame hazırladı.
7 Eylül: Van’da savcıları, cumhurbaşkanının Van’a düzenlediği bir ziyaret kapsamında kiralanan araçlara ilişkin yaptığı bir haber nedeniyle gazeteci Oktay Candemir hakkında soruşturma başlattı.
8 Eylül: İstanbul’da, gazeteciler Sadiye Eser ve Sadık Topaloğlu’nu terörizm suçlamalarıyla 6 yıl 3 ay hapis cezasına mahkûm etti.
8 Eylül: Antalya’da mahkeme, Kasım 2016’dan bu yana cezaevinde tutulan Kürt siyasetçi Figen Yüksekdağ tarafından kaleme alınan bir şiir kitabının yayımlanmasını, dağıtımını ve satışını yasakladı.
9 Eylül: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), tutuklu Abdullah Öcalan’ın doğum gününü kutladığı için terör örgütü propagandası yapma suçundan mahkum edilen Kürt azınlık mensubu Fehime Ete’nin başvurusunda Türkiye’yi haksız buldu. AİHM kararında, Ete’nin mahkumiyetinin ifade özgürlüğü ihlali teşkil ettiğini belirtti.
9 Eylül: İstanbul’da, hükümete yakın iş adamı Serhat Albayrak hakkında Sedat Peker tarafından gündeme getirilen bazı iddialara ilişkin en az 9 habere erişim engeli getirdi.
9 Eylül: Ankara’da bir mahkeme, muhalif siyasetçi Canan Kaftancıoğlu’nu sosyal medyada hakaret ettiği gerekçesiyle İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’ya tazminat ödemeye mahkûm etti.
10 Eylül: Gaziantep polisi, sosyal medya paylaşımlarından dolayı bir kişiyi gözaltına aldı.
YARGI BAĞIMSIZLIĞI VE HUKUK DEVLETİ
6 Eylül: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Türkiye’de 2016 yılında yaşanan başarısız darbe girişiminin ardından 230 hakim ve savcının tutuklanmasının hukuksuz olduğuna karar verdi ve bu kapsamda başvuran her bir başvurucuya 5.000 euro tazminat ödenmesine hükmetti.
KÜRT AZINLIK
6 Eylül: Diyarbakır’daki cezaevinde tutuklu 16 Kürt gazeteci tarafından talep edilen üç hükümet karşıtı gazete kendilerine teslim edilmedi.
7 Eylül: Diyarbakır’da savcılar, Kürt siyasetçi Leyla Güven hakkında hazırladıkları iddianamede terör örgütü propagandası suçlamasıyla 43 yıla kadar hapis cezası talep etti. Güven halihazırda başka terörizm suçlamalarından aldığı mahkûmiyet nedeniyle cezaevinde tutuluyor.
8 Eylül: İstanbul’da gazeteciler Sadiye Eser ve Sadık Topaloğlu’nu terörizm suçlamalarıyla 6 yıl 3 ay hapis cezasına mahkûm edildi.
9 Eylül: Demans teşhisi konmasına rağmen cezaevinde tutulan Kürt siyasetçi Aysel Tuğluk’un, durumunun kötüleşmesi nedeniyle hastaneye kaldırıldığı duyuruldu.
9 Eylül: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Abdullah Öcalan’ın doğum gününü kutladığı için terör örgütü propagandası yapma suçundan mahkûm edilen Kürt azınlık mensubu Fehime Ete’nin başvurusunda Türkiye’yi haksız buldu. AİHM kararında, Ete’nin mahkumiyetinin ifade özgürlüğü ihlali teşkil ettiğini belirtti.
11 Eylül: Kastamonu’da Kürt işçilere yönelik bir ırkçı saldırıda bir kişi öldü, bir kişi yaralandı. Olayla bağlantılı olarak bir kişinin gözaltına alındığı ve tutuklandığı duyuruldu.
DİĞER AZINLIKLAR
8 Eylül: Malatya’da bir kilise, tehdit almasının ardından savcılar nezdinde suç duyurusunda bulundu. Kiliseye polis koruması temin edildiği ve şikayetle bağlantılı olarak bir kişinin geçici olarak gözaltına alındığı duyuruldu.
CEZAEVİ KOŞULLARI
6 Eylül: Diyarbakır’daki cezaevinde tutuklu 16 Kürt gazeteci tarafından talep edilen üç hükümet karşıtı gazete kendilerine teslim edilmedi.
8 Eylül: Medyada yer alan habere göre Muğla Cezaevi’nde Ali Haydar Ildız adlı bir mahkûmun beş aydır tek kişilik bir hücrede tutulduğu duyuruldu.
9 Eylül: Gaziantep Cezaevi’nde Şemsettin Kargılı isimli bir hasta mahkûmun tedavisini yaptırmadı.
9 Eylül: Samsun’da cezaevi yönetimi 15 mahkûmu koğuşlarından çıkararak tek kişilik hücrelere yerleştirdi. Cezaevi görevlileri ayrıca mahkumların bazı kişisel eşyalarına el koydu.
MÜLTECİLER VE GÖÇMENLER
5 Eylül: Hatay’da Faris Muhammed Al-Ali isimli 17 yaşındaki Suriyeli bir genç bıçaklanarak öldürüldü. Olayın bir nefret suçu olduğu düşünülüyor.
10 Eylül: Gülen Hareketi’yle bağlantılı olduğu suçlanan ve yedi aylık hamile olan Eda Nur Akkaya isimli bir kadının Yunanistan sınırında geri itilmesinin ardından Türkiye tarafında tutuklandığı duyuruldu. Türkiye’nin ceza infaz yasaları, hamile kadınların suçlu bulundukları takdirde dahi cezalarının ertelenmesini öngörüyor.
11 Eylül: Yunus Emre Ayyıldız isimli 27 yaşındaki bir kişinin Türkiye’den kaçmaya çalışırken Yunan askerleri tarafından geri itildiği, bu sırada Meriç nehrine düştüğü ve ortadan kaybolduğu duyuruldu.
İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE
5 Eylül: Tutuklu gazeteci Ziya Ataman, cezaevinde çıplak arama uygulamasına maruz bırakıldığını duyurdu.
5 Eylül: Eskişehir Cezaevi’nde gardiyanlar Şiyar Yıldırım adlı bir mahkûmu çıplak aramaya maruz bıraktı ve uygulamaya tepki gösterdiği için sözlü olarak tehdit etti.
6 Eylül: Medyadaki haberlere göre Kocaeli Cezaevi’nde mahkumların sistematik olarak kötü muameleye maruz kaldığı duyuruldu.
9 Eylül: Afyon’daki cezaevi yönetimi Lütfi Koç isimli bir mahkûma, daha önce yaşanmış bir işkence hadisesine ilişkin şikayetini geri çekmesi karşılığında iyi hal puanı vermeyi teklif etti.
KADIN HAKLARI
7 Eylül: Bianet tarafından yayımlanan aylık cinsiyet bazlı şiddet raporuna göre Ağustos ayında 31 kadın erkekler tarafından öldürüldü, 79 kadın da şiddete uğradı.
9 Eylül: Eşini tehdit ettiği için tutuklanan Metin Ar isimli bir kişi, serbest bırakılmasının ardından eşini bıçaklayarak öldürdü.
