HABER İNCELEME | YUSUF DERELİ
Pandemi başladığı günlerde kolisi 12-13 TL’ye satılan yumurtanın fiyatı özellikle son 6 ayda katlandı. Bugün itibariyle marka ve büyüklüğüne göre değişmekle birlikte 30’luk bir koli yumurtanın fiyatı 45-50 TL arasında değişiyor. Sektör temsilcilerinin açıklamalarına göre fiyat tüketici açısından gayet makul. Zira 1 adet yumurtanın üretim maliyeti 1 lira 20 kuruş civarında.
Hükümet yumurta fiyatlarının düşmesini istiyorsa, enerji ve yem başta olmak üzere üretim maliyetlerini düşürmek ve üreticiye doğrudan destek vermek zorunda. 50 TL’ye çıkan fiyatların ‘artırılan’ denetimlerle hissedilebilir oranlarda inmesi mümkün değil.
Son dakika haberlerine göre Ticaret Bakanlığı, KDV indirimi öncesi fiyatların artırıldığı iddiasıyla ilgili yumurta işletmelerine müfettiş gönderdi. Bakanlıktan yapılan açıklamada toptan perakende ayrımı kaldırılarak tüm gıda teslimlerinde KDV’nin yüzde 8’den yüzde 1’e indirildiği hatırlatıldı.
“Söz konusu düzenlemenin hemen öncesinde bazı firmalarca yumurta satış fiyatlarında artışa gidilerek KDV indiriminin vatandaşlara olumlu etkisini ortadan kaldırmak maksadıyla kötü niyetli eylemlerde bulunulduğuna ilişkin şikâyetler kamuoyuna yansımıştır.” denilen açıklamada, bu iddianın; üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler nezdinde incelenmesi ve varsa kötü niyetli uygulamaların tespit edilerek cezalandırılması amacıyla müfettiş görevlendirildiği kaydedildi.
YUMURTA FİYATLARI İKİ YILDA 4’E KATLANDI
Yumurta, tıpkı ayçiçek yağı gibi son dönemde fiyatı en çok artan gıda ürünlerinden. Tam iki yıl önce 30’luk kolisi 12-13 liradan satılan yumurtanın fiyatı bugün 45-50 lira arasında değişiyor. Çok değil, 6 ay önce aynı yumurta 25-30 liradan satılıyordu.
Sektör temsilcilerinin açıklamalarına göre söz konusu artışın temel nedeni başta yem olmak üzere üretim maliyetlerinin katlanması. Özellikle enerji ve işletme maliyetlerindeki fahiş artışa dikkat çekiliyor.
1 ADET YUMURTANIN ÜRETİM MALİYETİ 1,2 TL
1 adet yumurtanın maliyeti 1 lira 20 kuruş civarında. Üreticinin yumurtadan para kazanması için tanesini bugünün fiyatlarıyla en azından 1,5 liradan satması gerekiyor. Dolayısıyla 1 koli yumurtanın 50 lira olması tüketici açısından gayet makul. Gezen tavuk yumurtalarında ise maliyet daha da artıyor.
YEM FİYATLARI 1 YILDA YÜZDE 100 ARTTI
Somut örnek verelim.
Bir yıl önce 140-150 liradan satılan 50 kiloluk bir çuval yemin bugünkü fiyatı 290-300 lira arasında değişiyor. 100 civarı gezen tavuk 1 ayda ortalama 4 çuval yem yiyor. Tavukların sadece yem masrafı 1.200 lira. Bunun üzerine elektrik, ilaç, işçilik, ulaşım vs. gibi maliyetleri de eklediğinizde maliyet artırıyor. 100 gezen tavuktan günlük alınan yumurta sayısı ise 60-65 civarı. Bu da ayda 2 bin civarı yumurta ediyor.
DENETİMLER FİYATLARI DÜŞÜREMEZ
Yapılacak denetimlerle fiyatların aşağı çekilmesi mümkün değil. Yapılması gereken şey üretim maliyetlerinin düşürülmesi. Bunun için de devletin üreticilere yem desteği veya doğrudan destek sağlanması zorunluluk. Aksi halde yumurta fiyatlarının düşmesi mümkün değil.
YILLIK YUMURTA ÜRETİM MİKTARI 19 MİLYAR ADET
Türkiye genelinde, 2020 yılında toplam 1.2 milyar tavuk kesildi ve toplam 19 milyar 788 milyon adet yumurta üretildi. 2021’de söz konusu rakam 19 milyar 297 bin olarak açıklandı. Kişi başına yıllık yumurta üretim miktarı 230 adet. Bu yıl rakamın daha az olacağına kesin gözüyle bakılıyor zira artan üretim maliyetleri nedeniyle tavuklar kesiliyor.
TAVUKLAR KESİME GİDİYOR
TÜİK’in verilerine göre 2020 yılı ocak ayında kesilen tavuk sayısı 102 milyon 837 bin. Bir yıl sonra aynı dönemde ise rakam 96 milyon 185 bine geriliyor. 2022 yılın ocak ayına ilişkin verileri henüz bilmiyoruz. Ancak 2021 yılı Aralık ayında kesilen tavuk sayısı bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 15 artarak 115 milyon 739 bine çıkmış.
Ocak ayında da benzer bir tablo ortaya çıkması bekleniyor. Zira yem ve enerji fiyatlarındaki artış nedeniyle para kazanamayan üreticiler, çareyi tavukları kesmekte buluyor.
2020 yılında toplam kesilen tavuk sayısı 1 milyar 200 milyon. Geçtiğimiz yıl ise 1 milyar 243 milyon tavuk kesilmiş.
