AMERİKA GÜNLÜĞÜ | ADEM YAVUZ ARSLAN
Başlık biraz karışık mı geldi?
Aslında mevzu o kadar karmaşık değil. Son günlerde ABD’de iki gündem var; birisi Başkan Trump’ın kendisi. Diğeri de ‘Cadılar Bayramı’. Cadılar Bayramı’nın sembolü de kabak. Bildiğiniz bal kabağı.
Dolayısıyla sokağın gündeminde Trump ve kabak var.
Başkan Trump’ın azli tartışmaları, Amerika’nın Suriye’den çekilmesi ve Türkiye’nin sınır ötesi operasyonu ABD başkentinde tansiyonu fena halde yükseltti.
Özellikle Başkan Trump’ın yargıya müdahale girişimlerine dair sızan detaylar Amerika’da bir nevi ‘devlet krizi’ yaşandığını gösteriyor. Ama 300 küsür milyonluk Amerika’nın tamamının da politik gündemin peşine takılıp gittiğini sanmayın.
Milyonlarca Amerikalı- kelimenin tam anlamıyla 7’den 70’e- Hallowen (Cadılar Bayramı)na hazırlanıyor. Bu haftasonundan başlayarak 31 Ekim akşamına kadar olan süre de Cadılar Bayramı kutlanıyor. Yetişkinler için haftasonu, çocuklar için ise önümüzdeki Çarşamba akşamı büyük gün.
Peki nedir bu Hallowen – Cadılar Bayramı- ve milyonlarca insan neden korkunç kostümler giyerek sokaklara çıkıyor ?
9 MİLYAR DOLARLIK BİR FESTİVAL
Halloween’in kökeni Keltlere dayanıyor ve 2 bin yılı aşkın bir geçmişi olduğu var sayılıyor. 1 Kasım’da kutlanan Azizler Günü’nde önceki geceye denk geliyor ve anlamı “ Tüm Azizler Günü- All Hallows Eve” demek. 19.yüzyılda Amerika’ya göç eden İrlandalılar bu geleneği de taşımışlar. Pagan geleneği olsa da sonraları Hıristiyan geleneği haline gelmiş. Bugün ise dini boyutundan sıyrılarak dev bir festival ve sadece Amerika’da milyarlarca dolarlık bir ekonomiye dönüşmüş durumda.
Yetişkinlerin çılgın kostümlerle eğlenirken çocuklar hayranı oldukları süper kahramanlar gibi giyinerek kapı kapı dolaşıp şeker topluyorlar. Bir nevi ‘şeker ve çikolota bayramı’.
Herşeyi paraya ve eğlenceye çevirme konusunda çok mahir olan Amerikalılar Hallowen olayını da dini kimliğinden çıkartıp ülkenin en büyük festivallerinden biri haline getirmiş durumda. Öyle ki Cadılar Bayramı’nın bu yılki cirosu 9 milyar doları aşıyor.
İstatistiklere göre Amerikalılar geçen yıl Cadılar Bayramı’nda 9 milyar 100 milyon dolar para harcamış. Bu rakamın bu yıl yine 9 milyar dolar civarında olması bekleniyor. Kişi başı kostüm-şeker harcamasının ise 87 dolar olacağı hesaplanmış. CNN’in projeksiyonuna göre bu yıl 172 milyon Amerikalı Cadılar Bayramı’nı kutlayacak. Amerikanın nüfusunun yaklaşık 330 milyon olduğunu ve Müslümanlarla Yahudilerin (genellikle) Cadılar Bayramını kutlamadığını düşünürseniz ortalama Amerikalı için Hallowen’in ne anlama geldiğini daha iyi görebilirsiniz.
YER KABAK GÖK CADI
Halloween istatistikleri çok ilginç. Çocukların hangi kostümleri aldığından hangi tür çikolataların ne kadar tüketildiğe kadar çılgın detaylar var. Deştikçe Halloween olayının sıradan bir mesele olmadığını, Amerikan kültürünün genlerine işlemiş olduğunu görüyorsunuz. Hatta ‘korku’ üzerine bina edilen bu bayram ‘korkutma’ işini o kadar abartmış ki ‘Cadılar Bayramı Fobisi-Samhainophobia’ oluşmuş. Ekim ayının ikinci yarısından kasım başına kadar ülkenin her yerinde Halloween teması var. Beyaz Saray’da bile.
Beyaz Saray’ın avlusuna platform kuruluyor, dekorasyonlar ekleniyor ve başkan kostüm giyen çocuklara çikolota dağıtıyor. Amerikan başkanlarının ilginç kostümlü çocuklarla şakalaşmaları medyanın ilgisini çekiyor.
Bu arada Amerikalıların en sevdiğim yanlarından birisi kendileriyle dalga geçebilmeleri.
Öyle ki Amerikan başkanıyla dalga geçmek, devlet sistemini tiye almak çok yaygın.
Mesela son iki yıldır en çok tercih edilen Halloween kostümü Trump’ı korkunç bir balkabağına benzeten maske. Trumpla ilgili yapılan Cadılar Bayramı espirilerinin haddi hesabı yok. Amerikalılar başkanlarını bal kabağı şeklinde resmedip espiriler yapabiliyor. Türkiye’de böyle bir şeyi bırakın yapmayı ima etseniz bile hapsi boylarsınız.
Halloween’in sembolü İrlanda ve İskoçya’da turpmuş ama ABD’de balkabağı daha çok yetiştiği için zamanla turpun yerini balkabağı almış. Marketlerin dışında bizim kurban pazarları gibi kabak pazarları var. ‘Kabak seçmek’ ciddi bir iş. Hatta Kanada Başbakanı Justin Trudeau kabak seçerken bir fotoğrafını paylaşıp bu işi ne kadar ciddiye aldığını anlattı.
Balkabaklarının içi oyuluyor, korkunç yüzler çizilip içine mum yakılıyor. Bu kabaklar evlerin önüne konuyor. Böylece kötü ruhların korkutulacağı varsayılıyor.
Dediğim gibi herşeyi paraya çevirme konusunda Amerikalılar çok başarılı. Kabakları sadece oymuyorlar, envai çeşit yemeklerini yapıyorlar. Tasarımda sınır yok. Kabaklar kostümlerin ve süslemelerin vazgeçilmezi. Tabi pagan kültürün etkisiyle çok sayıda iskelet, zombi ve cadı var. Hatta Amerikalılar evcil hayvanları için bile kostüm sipariş ediyorlar.
Denebilir ki bugünlerde Amerika’da yer kabak gök cadı.
Peki kilise ne diyor bu işe ? Aslında kiliseyi takan yok. Kelt geleneği bir ara Hıristiyanların bayramına dönüşmüş ama 1900’lerin ikinci yarısından itibaren tamamen festivale evrilmiş.Kilise olayın ticari bir festivale dönüşmesine tepki koysa da bir süre sonra geleneğin gücüne yenilmiş. Bugün artık Hallowen’in dini boyutunu tartışan yok gibi.
Sonuç itibariyle; Hallowen’in kökleri Pagan geleneklere dayansada popüler kültürün yıkıcı etkisiyle küresel çapta bir festivale dönüşmüş halde. Amerika’da ise çılgınlık boyutunda. Kostümler, süslemeler,aktiviteler bir yere kadar ancak benim ilgimi en çok Halloween-Siyaset ilişkisi çekiyor. Düşünsenize ülkenin başkanını kabağa benzetebiliyorsunuz. Başkanın fotoğrafını korkunç kostümlere ekliyorsunuz. Medya organları başkanı milleti korkutan bir surette çizebiliyor.
Velhasıl; Amerikalılar eğlenmesini de para kazanmasını da hicvetmesini de biliyor.
