Fonda para çok, işsize yok!
HABER İNCELEME | İLKER DOĞAN
Kendi isteği dışında işsiz kalanlara belirli bir süre gelir desteği sağlamak amacıyla 1999 yılında oluşturulan İşsizlik Sigortası, iktidarın ‘yandaş işadamlarını ve kamu bankalarını’ beslediği fona dönüştü. İşsiz kalan zor durumdaki insanlara ödenmesi gereken paralar, ‘teşvik ve destek’ adı altında patronlara aktarılıyor. Fondan 2018 ve 2019’un ilk 9 ayında işverenlere aktarılan toplam para 25 milyar liradan fazla. Aynı zaman diliminde işçiye ödenen para ise resmi rakamlara göre yaklaşık 10.8 milyar TL. AKP rejimi, söz konusu fonla sadece ‘yandaş’ patronları desteklemekle kalmıyor; sadece geçtiğimiz yıl 3 kamu bankasına aktarılan para 11 milyar lira! Fonun toplam varlığı 130,2 milyarı buldu ancak işçiye faydası yok denecek kadar az!
İşsizlik Sigortası Kanunu, 8 Eylül 1999 tarihinde Resmi Gazetede yayınlandı. Fonun kuruluş amacı sigortalılara işsiz kalmaları halinde belirli bir süre maddi destekte bulunmaktı. 2 yıl önce 116,7 milyar lira olan toplam varlığı bugün 130,2 milyarı buldu. Söz konusu rakam iktidarın da iştahını kabarttı. Ve işsizleri desteklemek için kurulan fon, AKP iktidarının elinde, yandaş işverenleri ve kamu bankalarını ‘besleme’ aracına dönüşüverdi.
FONUN SADECE 3’TE BİRİ İŞSİZE!
Özellikle ekonomik krizin hissedilebilir şekilde arttığı 2009 ve sonrasında fonun giderleri çeşitlendirildi. 2008 yılında yapılan değişiklikle kanundaki ‘sigortalılara işsiz kalmaları halinde’ ibaresi çıkarıldı. Fon işsizlik ödeneğinden daha çok, hazineye, aktif işgücü programlarına, işverenlere yönelik teşvik ve destek uygulamalarına aktarılmaya başlandı. Fondan yapılan ödemelerin sadece üçte birlik kısmı işçi için kullanılıyor bugün. Kalan üçte ikilik kısım vergi, işverenlere teşvik, destek adı altında yandaş işverenler ve hazineye aktarılıyor.
KAMU BANKALARI BİLE FONLANDI!
AKP iktidarı ‘işverenleri’ fonlamakla yetinmedi; geçtiğimiz yıl sesiz sedasız 3 kamu bankasına da ‘İşsizlik Fonu’ndan para aktardığı ortaya çıktı. Aktarılan para 11 milyar TL olarak açıklandı. Tepkiler üzerine açıklama yapan Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, “Geçen sene de (2017) birtakım kaydırmalar yapılmıştı. Burada herhangi bir risk, tehlike söz konusu değil.” demişti.
PATRONLAR 8 VERDİ, 13 ALDI!
Çıkış amacı ‘işçiyi desteklemek’ olan fon özellikle son 10 yıldır AKP iktidarı ve patronlar için can simidi oldu. Resmi rakamlara göre 2018 yılında işçiye yapılan toplam ödeme 4,8 milyar lira olarak kayıtlara geçti. Ancak aynı yıl işverene 12,5 milyar fon aktarıldı. 2019’da da durum değişmedi. Yine resmi rakamlara göre ilk 9 ayda işsizlere aktarılan para 6 milyar 2 milyon TL. İşsizlik Fonu’na yüzde 2 prim ödeyen işverenler yılın ilk 9 ayında devlete yaklaşık 8 milyar lira civarında ödeme yaptı. Aynı dönemde patronlara aktarılan fon miktarı ise 13 milyarın üzerinde! İşsizlere aktarılan paranın iki katından daha fazla!
2 İŞSİZDEN BİRİ MAAŞ ALABİLİYOR
İŞKUR’un verilerine göre bu yılın ilk 4 ayında 716 bin 535 kişi işsizlik ödeneği almak için başvuruda bulundu. Ancak, işsiz kalmadan önceki çalışma günü yetersizliği, prim gün sayısı azlığı, tazminatsız fesih gibi nedenlerle bu kişilerin sadece 374 bin 298’i ödeme almaya hak kazandı. Toplam varlığı 130,2 milyarı bulan fon, iki işsizden birinin maaş başvurusunu reddetti!
KAYITLI İŞSİZLERİN YÜZDE 13’Ü MAAŞ ALABİLDİ!
TÜİK’in verilerine göre Ağustos ayında işsizlik oranı yüzde 14’e yükseldi. İşsiz sayısı ise 4 milyon 650 bine ulaştı. Peki 2019 yılı eylül ayına göre maaş ödenen ‘işsiz’ sayısı ne kadar; 627 bin 828. Başka bir ifadeyle kayıtlı 100 işçiden ancak 13’ü işsizlik maaşı alabildi. Bu kişilere yapılan toplam ödeme miktarı ise 660 milyon 473 milyon lira. Kişi başı ortalama 1.051 lira.
Her işsize maaş yok!
İşsizlik maaşını almanın belli şartları var. İktidar söz konusu ödemeyi yapmamak için elinden geleni yapıyor. Öncelikle işçinin kendi isteği ile ya da kusurları dışında işsiz kalması gerekiyor. Ayrıca son 120 gün içinde kesintisiz prim ödeyerek sürekli çalışmış olmak zorunda. Son 3 yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak bir diğer şart. İşsizlik maaşının tutarı kişiden kişiye farklılıklar gösteriyor. 2019 yılında en düşük işsizlik maaşı 1.016 liraya en yüksek işsizlik maaşı da 2.031 liraya yükseldi. Söz konusu ödeme 10 ay yapılıyor.
4 MİLYON 877 BİN BAŞVURU REDDEDİLDİ!
İŞKUR’un verilerine göre Mart 2002 tarihinden 30 Eylül 2019 tarihine kadar işsizlik ödeneğine 12 milyon 332 bin 808 kişi başvurdu. Bunlardan 7.455.299 kişi ödenek almaya hak kazandı. Bu kapsamda hak eden kişilere toplam 29.3 milyar lira ödeme yapıldı.
