YORUM | M. NEDİM HAZAR
Aslında AHaber gibi iktidar yandaşı televizyon kanallarına bakarsanız, Türkiye dünyanın en gelişmiş, demokrasisi en ileri, özgürlükler konusunda her ülkeye nal toplatan, basın özgürlüğünde ‘ohooo’, ekonomisi şahlanmış, teknolojisi patlamış, güllük gülistanlık bir ülke…
Yediğimiz önümüzde yemediğimiz yok zaten!
Vatandaşlar mutlu mesut, tüm dünyanın operasyon üzerine operasyon çektiği güzeller güzeli ülkemizin iktidarı ise tüm uluslararası “Dıjj güşler” oyununu durmaksızın alt ediyor.
Gerçek böyle değil elbette…
The Economist Dergisi’nin 2006 yılından beri her yıl yayınladığı demokrasi endeksi diye bir şey var. Gerçi bizimkiler her şeyin yerli ve millisini yaptıkları için demokrasinin ve endeksin de yerli ve millisini yapacaklardır yakında eminim.
Dergi, 167 ülkede demokrasinin durumunu sınıyor ve beş genel kategoride odaklanan demokrasinin bir indeksle bunu ölçmeyi deniyor. Kategori başlıkları şunlar:
- Seçim süreci ve çoğulculuk
- Sivil özgürlükler
- Devlet fonksiyonları
- Politik katılım
- Politik kültür
Geçtiğimiz yıl yayınlanan Demokrasi Endeksi’nde dramatik bir düşüş kaydederek, ismini duyduğumuzda dudak büktüğümüz pek çok geri kalmış ülkenin gerisine düşmüştük. Elbette iktidar medyası bu tür haberleri ya görmezden geliyor ya da bir takım şer şebekelerinin başımıza ördüğü çorap olarak gösteriyor.
Kuzey Kore’nin açık ara liderlik ettiği listede bu sene Çin, Uygur Türklerine uyguladığı asimilasyon politikalarından ötürü epey geriledi. Gerçi bizim Çinperver ergenkonculara, sözgelimi Perinçek’e bakarsanız bunlar “köy enstitüleri” gibi güzel kamplarmış ve Uygur Türkleri bu kamplarda oldukça mutlu ve mesut yaşıyormuş ama elbette gerçek öyle değil.
Türkiye’nin son iki yıldır “melez demokrasi” (yani diktatörlükle, otoriterlik arası sekerat gibi bir yer) kategorisinde yer aldığı sıralamada 8 ila 10 puan alan ülkeler ‘tam demokrasi’, 6 ila 8 puan arasındaki ülkeler ‘kusurlu demokrasi’, 4 ila 6 puan arasındakiler ‘hibrid demokrasi’ ve 0 ile 2 puan alanlar ise ‘otoriter rejimle’ yönetilen ülkeler olarak değerlendirildi. 110. sıradaki Türkiye 4,09 puanla ‘hibrid demokrasi’ (melez demokrasi) ile yönetilen ülkeler içinde yer aldı. Türkiye, geçen yıl da 110. sırada yer almıştı.
Değişiklik şu; Türkiye’nin demokrasi puanı ise 4,37’den 4,09’a geriledi.
Ülkelere 10 üzerinden puanların verilen araştırmaya göre, Norveç (9,87), İzlanda (9,58), İsveç (9,39), Yeni Zelanda (9,26) ve Finlandiya (9,25) ilk beş sıra içinde yer aldı. Son 5 sırada ise Çad (1,61), Suriye (1,43), Orta Afrika Cumhuriyeti (1,32), Demokratik Kongo Cumhuriyeti (1,13) ve Kuzey Kore (1,08) yer aldı.
Renklendirilmiş tablo şöyle:
Bu senekini ayrıntılı incelemek isteyenler ise şuradan bakabilir.
Çarpıcı olan rakamlardan biri ise Türkiye’nin “Sivil haklar” konusunda 2 puanın da altına düşmeye başlayıp, neredeyse en dibi görmesi.
Seçimler ve Çoğulculuk konusunda özellikle iptal edilen İstanbul seçimleri dolayısıyla endekse aşağılara iniyor sürekli. 5’in altına düşmüşüz.
Keza iktidar sıkıntısı konusunda da durum fifty/fifty… Yani dünyada kimse, iktidarın tam olarak meşru olduğundan emin değil.
Avrupa’da en çok gerileyen İtalya olurken, İtalya geçen yıla göre 12 basamak birden gerileyerek Avrupa’da demokratik değerler anlamında en çok kan kaybeden ülke oldu. İtalya’yı Türkiye 10 basamak Rusya ise 9 basamak gerileyerek takip etti. Rusya’nın demokrasi performansı The Economist’e göre Afganistan’dan bile daha kötü oldu. Taliban daha berbat bir Putin iktidarı anlayacağınız.
Avrupa, 2006’dan bu yana en sert düşüş yaşayan bölge olsa da 49 ülke ve doğu ile batı olmak üzere iki bölgeye ayrılan kıta da 14 “tam demokratik” devlet bulunduğu aktarıldı.
En demokratik ilk üç ülke sırasıyla Norveç, İzlanda, İsveç olurken sondan ilk üçte ise Kuzey Kore, Suriye ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti sıralandı.
İktidar ve havuzcuların ne kadar önemsediğini bilmiyorum ama bu gidişle, Kuzey Kore ile liste komşusu olmamız çok uzun sürmeyecek gibi.
BU YAZIYI YOUTUBE’TA İZLEYEBİLİRSİNİZ ⤵️