DİKKAT! Pasaportunuz iptal edilmiş olabilir

YORUM | Av. NURULLAH ALBAYRAK

Ülkemizde hukuk alanında yaşanan problemlerin nedenlerinden birisi anayasa ve yasa gibi temel hukuk metinlerinde yazanların ne anlama geldiğinin okuyana göre farklılık göstermesidir. Diğeri ve daha kötüsü ise yöneticilerin kendi istedikleri anlama göre yasa metinlerinde ekleme ve değişiklikler yapmasıdır. 

Ne demek istediğimi son günlerin tartışma konusu olan Cumhurbaşkanının tekrar aday olup olmayacağı örneği üzerinden anlatmaya çalışayım. Konu tüm detaylarıyla Anayasada net olarak düzenlenmiş olmasına rağmen iktidar tarafı ‘Anayasa metni açık, Cumhurbaşkanımızın tekrar aday olmasında bir sorun yok’ demesine rağmen muhalefet tarafı da aynı netlik ve kararlılıkta ‘Anayasa maddesi açık, Cumhurbaşkanı meclis kararı olmadan yeniden aday olamaz’ diyor. Bu örnekte olduğu gibi aynı metne iki farklı anlam verilmesi daha doğrusu yazılan temel metinleri bile anlamak istediğimiz şekilde yorumladığımız için ülke hukuksal keşmekeşten kurtulamıyor.

Terör yasası nedeniyle yaşanan hukuksuzluklar da farklı sayılmaz. Terör yasası açık bir şekilde sadece cebir ve şiddet içeren eylemi olan kişilerin terör suçlusu olarak değerlendirileceğini düzenliyor olmasına rağmen iktidar yargısı aynı yasayı farklı anlamlandırıyor, cebir ve şiddet eylemi olmayan 2 milyonun üzerinde kişiye terör suçlusu isnadında bulunabiliyor. 

Sorun aslında yasa metinlerinde değil, sorun metni eğip bükerek farklı anlamlar çıkartarak uygulamaya çalışan kötü uygulayıcılarda yani sadece kendi menfaatini düşünen, üç kuruşluk çıkarı için herkesi harcayan, dünya yansa umrunda olmadığı gibi, kendi umru için dünyayı yakmaktan geri durmayan, berbat, rezil diyebileceğimiz kötü insanlarda. 

Yasaları kendi anladıkları şekilde yorumlayan, istediği anlama göre ekleme çıkartma yapan kurumların başında hiç şüphesiz İçişleri Bakanlığı geliyor. Bu yazıda sadece pasaport iptaliyle ilgili yaptıkları hukuksuzluk ve özellikle de bu durumun yurtdışında bulunan mağdurları nasıl etkilediğinden bahsedeceğim.

OHAL sürecinde 300 binin üzerinde kişinin pasaportları İçişleri Bakanlığı tarafından idari kararla iptal edilmişti. Anayasa Mahkemesi bu düzenlemenin Anayasaya aykırı olduğunu söyleyerek düzenlemeyi iptal etti. Mahkeme, yurtdışına çıkma özgürlüğünün ancak suç soruşturması ve kovuşturmasıyla sınırlandırılabileceğini bunun da ancak hakim kararıyla olacağını belirtti. 

İçişleri Bakanlığı, Anayasa Mahkemesinin bu kararından sonra idari kararla verilmiş pasaport iptallerinin kaldırılacağını açıkladı ve uygulamada da pasaport verilmeye başlandı. Ancak karşılaşılan bazı örneklerden yeniden idari iptallerin ve mahkeme kararı olmamasına rağmen pasaport vermeme işlemlerinin başladığı anlaşılıyor. Pasaport Kanunun 22. Maddesi gerekçe yapılarak muhtemelen daha önceden idari kararla pasaportları iptal edilen 300 binin üzerinde kişi içerisinden mahkeme kararıyla yurtdışı çıkış yasağı olmayan herkesin, tahmini olarak 100 bine yakın kişi, pasaportları idari kararla iptal edildi ya da pasaport verilmeme kararı alındı.

İçişleri Bakanlığı bu hukuksuzluğu nasıl izah edecek dersiniz? Tabii ki pasaport kanununun 22. Maddesinde yer alan milli güvenlik ifadesini göstererek, ‘Milli güvenlik gerekçesiyle bu kararı aldık’ diyeceklerdir. Bu gerekçenin hukuksuzluğuna bu aşamada girmeyip yurtdışında olanların bu işlemden nasıl etkileneceğini anlatmak istiyorum.

Yapılan bu işlemin yurtdışında bulunan ve seyahatlerinde Türk pasaportunu kullananlar için de ciddi anlamları olacaktır. İnterpol’ün yaptığı yeni bir düzenlemeyle birleştiğinde dikkat edilmesi gereken bir sorunla karşı karşıya olduğumuzu söyleyebilirim.

İnterpol, 15 Temmuz sonrasında Türkiye’nin pasaport iptaliyle ilgili veri girişini kısıtlamış ve sistemdeki tüm kayıtları da kaldırmıştı. Bu düzenleme sayesinde pasaportları iptal edilenler yurtdışında seyahat edebilmişlerdi. İnterpol’ün veri kısıtlaması kararı sonrasında Türkiye sadece kayıp ve çalıntı pasaportları sisteme girebiliyordu. Her ne kadar bu sistemi de kötüye kullanarak kayıp ve çalıntı olmamasına rağmen sisteme bazı veri girişi yapmış olsalar da dikkat çekeceği için fazla sayıda yapamamışlardı. Ancak, İnterpol sisteminde yapılan yeni bir değişiklikle artık iptal edilen pasaportlar da sisteme girilebilecek ve iptal edilen bir pasaportla seyahat edilmesi mümkün olmayacak. Yani İçişleri Bakanlığının iptal ettiği pasaportlar İnterpol sistemine kısıtlama olmadan artık girilebilecek. 

Bu bilgi nedeniyle yurtdışında bulunup da Türk pasaportuyla seyahat etmek isteyenler, seyahat etmeden önce nelerle karşılaşabileceklerini bir kere daha düşünmeli ve sonra hareket etmelidir. İptal edilmiş ve İnterpol’ün sistemine girilmiş bir pasaportla seyahat etmek istediğinizde pasaportunuza el konulacak, sisteme işleneceği için de Türkiye haberdar olacak ve bulunduğunuz ülkenin durumuna göre deport, iade ve yasadışı kaçırma gibi süreçler yaşanabilecektir.    

Seçim dönemine girildiği bu günlerde ‘seçim malzemesi’ olmamak için Türk pasaportuyla seyahat edeceklerin daha dikkatli olmaları gerekiyor…