Her yaşta ortaya çıkabilen çölyak hastalığı çocuklarda; büyüme geriliği, boy kısalığı, iştahsızlık, uykusuzluk hatta aşırı mızmızlık gibi durumlarla kendini belli edebiliyor. Her 150 çocuktan birinde görülen çölyak hastalığının etkilerinden kurtulmak için glutenli gıdalardan uzak durmak gerekiyor. Çocuk Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Ayşe Selimoğlu, Çölyak’ın buğday, arpa ve çavdarda bulunan gluten isimli maddenin tetiklediği, genetik yatkınlığı olan bireylerde gelişen ve başta ince bağırsak olmak üzere birçok organı etkileyebilen bir hastalık olduğunu söylüyor. Selimoğlu, ’’Özellikle çocuklarda yapılan tarama çalışmalarında ishal, büyüme geriliği, gaz ve karın şişliği, tekrarlayan karın ağrıları, halsizlik ve iştahsızlık, kilo kaybı veya kilo alamama, boy kısalığı, kemik erimesi, ergenlik gecikmesi, tedaviye dirençli kansızlık, yaygın diş çürükleri, saç dökülmesi ve deri döküntüleri, tedaviye dirençli kabızlık, karaciğer testlerinde bozukluk, aşırı mızmızlık ve uyku bozuklukları çölyak hastalığının belirtisi olabilir.’’ diyor.
Çölyak hastalığının bazen yavaş yavaş gelişen belirtilerle bazen de ani bulgularla ortaya çıkabildiğine işaret eden Prof. Dr. Ayşe Selimoğlu, şu önemli bilgileri veriyor: Tip 1 diyabet ve tiroit hastalıklarına sessiz Çölyak hastalığı eşlik ediyor olabilir. Çölyak hastalığı kuşkusu varsa ilk olarak kan testleri ile tarama yapılır. Bu testlerde hastalık lehine bir bulgu saptanırsa kesin tanı için endoskopik muayene ve onikiparmak bağırsağından alınan örneklerde patolojik inceleme gereklidir. Çölyak hastalığı tanısı alan bireylerin yakınlarında da hastalık görülebildiğinden birinci derece yakınların taramadan geçmelidir.
Çölyak hastalığının tek tedavisi, hastalığa neden olan glutenin beslenme düzeninden çıkartılmalıdır. Buğday, çavdar ve arpa içermeyen gıdalar tüketilmelidir. Giderek ulaşılması daha kolaylaşan glutensiz ürünler diyet uyumunu ve dolayısı ile tedaviyi kolaylaştırmaktadır. Marketten alınan her gıdanın etiketinin dikkatlice okunması gizli gluten kaynaklarından kaçınmayı sağlayacaktır. Az miktarda glutenle beslenme asla çözüm sağlamaz, mutlak bir kaçınma gereklidir. Çocukların tüketmemesi gereken gıdalar öğretmenleri ve bakıcıları ile paylaşılmalıdır. Hastalığın kendisi için ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Ancak hastalık nedeni ile oluşan besinsel eksikliklerin yerine konması için vitamin ve eser element takviyesi gerekebilir.
Tedavi edilmeyen çölyak, ciddi hastalıklara yol açabilir
Glutensiz diyete tam uyulması halinde hastalık tamamen düzelir. Tedavi edilmezse belirti ve bulgular ağırlaşarak devam eder. Çocuklukta olmasa bile ileri yaşamda erken kemik erimesi yaşanabilir, üreme fonksiyonunda sorunlar olabilir. Diyete uymayan hastalarda başta bağırsak kanseri olmak üzere kanser riski ve ölüm oranları yükselir. Bu riskler tesadüfen saptanan sessiz Çölyak hastalığı için de geçerlidir; bu çocuklar da diyet tedavisi almalıdır.
Anne sütü koruyucu olabilir
Çölyak hastalığını önleyecek kesin bir yöntem bilinmese de ilk 6 ay tek başına anne sütü ve anne sütü alırken 6. ayda başlanan az miktarda gluten de içeren sağlıklı tamamlayıcı beslenme pratiklerinin koruyucu olduğuna dair veriler bulunmaktadır.
