HABER ANALİZ | MUHSİN AHMET KARABAY
“Dış güçler”, yeni yılı da bu topluma zehir ederek başladı. Elektrikten doğalgaza, akaryakıttan yol ve köprülere kadar benim tespit edebildiğim 25 kalemde zam yapıldı. Hem de ne zamlar… Yüzde 25 ila yüzde 127 oranında.
Yeni yılın yeni zamları için 2021’in son dakikaları beklendi. Zamların nelere yapıldığına ve oranlarına bakmadan önce en çok akla takılan soruya cevap vermek gerekiyor sanırım. Niçin geçen yıl yapılmadı da bu kadar yüksek zamlar için yeni yıl beklendi?
Eğer Aralık ayında bu zamlar yapılmış olsaydı, TÜİK’in özel fiyatlandırmalarla belirlediği Tüketici Fiyat Endeksi’nde (TÜFE) bile 2021 enflasyonu yüzde 40’ı bulacaktı. Eğer bu rakamlar görülürse o zaman da memur ve emekli maaşlarına verilecek enflasyon farkı yüzde 30’larda olacaktı.
2022 yılı asgari ücretine yapılan yüzde 40,7’lik zamdan sonra 17 Aralık tarihli “Maharet işveren kesesinden asgari ücret dağıtmada değil emekli zammında” yazısında iktidarın emekli ve memur maaşlarında asgari ücret artışındaki kadar cömert olmayacağının gerekçelerini anlatmıştım.
Zira birisi patronların kesesinden, öbürü hükümetin kullandığı bütçeden ödeniyor. İktidar, şimdi memur ve emekliye vermek istemediği yüksek zammın altyapısını hazırlıyor. Bunun için de 2021 TÜFE rakamlarını dizginlemeye çalışıyor.
TOPLANACAK 1,4 TRİLYONLUK VERGİ VAR
Zamların yeni yıla ertelenmesinin altında yatan neden bu. Peki bu zamlara neden gerek duyuldu?
Bu zamların yağmur gibi daha günün ilk dakikalarından itibaren yürürlüğe girmesinin altında yatan üç temel sebep var:
– Devlet mekanizmasının devleştirilerek daha çok paraya ihtiyaç duyar hale gelmesi,
– Artarak devam eden faiz ödemeleri,
– Dövizdeki artışın bütçeye yüklediği dolar endeksli ödemeler.
Bu yıl hükümet 1,4 trilyon TL vergi toplamayı planlıyor. Bunun 780 milyar TL’lik kısmı ÖTV ve KDV denilen dolaylı vergilerden. 2022 Yılı Bütçesinde bunların nasıl toplanacağına ilişkin ayrıntılar var.
Önümüzdeki aylarda yaşayacağımız zamlar bunlardan ibaret değil. Elektrik, doğalgaz ve akaryakıt temel girdiler hükmünde. Bunlar girdi fiyatları yükselen üreticiler eliyle yakın gelecekte yeniden zam olup binlerce kalemde bize dönecek.
Elektriğe 150 kilovatsaat altındaki tüketim için yüzde 52, daha yukarı tüketimler için yüzde 127 zam yapıldı. Doğalgaza konutlarda yüzde 25, sanayi tüketiminde zam yüzde 50 oldu. Bilindiği gibi akaryakıta zam artık haftalık yapılıyor. Durun hemen kızmayın. Bu kez iki gün üst üste yapıldı. Bundan sonra periyot biraz daha seyrekleşecek.
Birinci ve ikinci Boğaz köprülerinde tek taraflı uygulanan ücretlendirme artık iki taraflı alınacak. Zaten buna ilişkin köprülerde altyapı çalışmaları tamamlanmıştı. Tek taraflı geçiş bundan sonra 8,25 TL olacak.
Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) daha önce yüzde 25 artırılmıştı. 4-10 yıllık pasaport bedelindeki artış ise yüzde 36 olmuştu. Uzun süreli pasaport almak isteyen 1,008 TL yerine artık 1,478 TL ödeyecek.
Zorunlu Trafik Sigortası rakamları da 1 Şubat’tan geçerli olmak üzere taban rakamları yüzde 20’den başlayacak oranlarda artırıldı.
ERDOĞAN’IN YENİ YIL MESAJINDA SÖYLEDİKLERİYLE YAPILANLAR…
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, zam sağanağından birkaç saat önce yayınladığı yeni yıl mesajında ekonomide başlattıkları tarihi dönüşümden söz etmişti. Türk ekonomisinin uzun süre maruz kaldığı saldırılara hazırlıklı olduklarını söylemiş ve iktidar olarak gerekli önlemleri aldıklarını dile getirmişti. Erdoğan, “Döviz kurunda yaşanan dalgalanmayı aldığımız tedbirle ortadan kaldırdık” demişti.
Erdoğan bu konuşmasından daha bir gün bile geçmeden dış güçlerin harekete geçip bu kadar çok zammı yaptıracaklarını nereden bilebilirdi. Eğer bilseydi, AK Partili vekil Hüsniye Erdoğan’ın dediği gibi topu göğsünde yumuşatıp halka öyle yansıtırdı.
Erdoğan bu kez en saf AK Partilileri bile inandırmakta zorlanacağı bir adım attı. Topu göğsünde yumuşatma yerine sertleştirerek vatandaşların kurtaramayacağı şekilde 90’a vurdu.
Sabah gazetesinin gözde Ankara Temsilcisi Okan Müderrisoğlu’nun dediği gibi ekonomide artık “devletin seyirci değil, oyun kurucu olduğu bir dönem” yaşıyoruz.
Sahi şimdi, “Dolar düştü fiyatları niçin indirmiyorsunuz?” diye büyük marketleri günah keçisi gibi gösterme imkanı da olmayacak artık. Denetime hazırlanan zabıta ile amiri arasındaki diyaloğu anlatan fıkra gibi:
– Müdürüm fiyat denetimi için bugün hangi markete gidiyoruz?
– Evladım ne marketi hedef büyüttük artık hedef.
– Nasıl?
– Sen şimdi elektrik şirketlerinin, doğalgazcıların adresini bul. Bunlara birkaç da akaryakıt istasyonu ekle; onları basacağız.
– Ama müdürüm, bu zamları kim yaptı?
– Uzatma!
BU GÜNLERİ “HİÇ O YILLARDAKİ GİBİ FAKİRLEŞMEDİK” DİYE HATIRLAYACAĞIZ
Kamu eliyle yapılan zamların piyasalara yansıması ile çok daha hızlı fakirleşmiş olacağız. Üstelik döviz fiyatlarındaki dizginlenmiş görüntünün kırıldığını yaşayıp göreceğiz. Gelecekte, bugünleri “Hiç o yıllardaki kadar fakirleştiğimiz dönem olmamıştı” diye hatırlayacağız.
Asgari ücrete yapılan zammın dar gelirliye etkisi Şubat ayı sonunda bitmiş olacak.
Şurası bir gerçek. 2022 yılı, ekonomik açıdan 2021 yılını aratacak. Dar ve sabit gelirliler, geride bırakılan yılı mumla arayacak. Bu konuda iyimser olanların büyük yanılgı içinde olduklarını anlamaları çok uzun sürmeyecek.
Türk Lirası, bugün itibariyle 1 yıl içinde toplam yüzde 44 değer kaybetmiş oldu. Bu kayıp, 2001 yılından bu yana yaşanan en büyük düşüş.
Ocak ayında “negatif enflasyon” beklentisi içinde olan bazı ekonomistler vardı. Sanırım bu kelimeyi yakın vadede bir daha ağızlarına almazlar.
O halde şu halay çeken arkadaşlar vardı, onları tekrar piste alalım.
Sahi bir de çiftçinin mazot sorununu 2019’dan itibaren kökten çözecek bir yerli ve milli elektrikli traktör vardı. Hatırlayan var mı?
O halde yetmez ama evet. Halaya devam. Sahi, bu zamları niçin gece yaptılar ki? Gecenin o saatini beklemeye gerek yoktu. Birileri gündüz de uyuyor zaten.
