HABER ANALİZ | HASAN CÜCÜK
Avrupa’nın önde gelen liglerinde birçok Afrikalı yıldız oyuncuyu görmek mümkün. George Weah, Samuel Eto’o, Didier Drogba şimdilerde Muhammed Salah, Sadio Mane ve Riyad Mahrez gibi Avrupa futboluna damga vuran oyuncular yetiştiren Afrika, konu teknik adam olduğunda sessizliğe büründü. Afrika ülkeleri, Dünya Kupası veya Afrika Uluslar Kupası’nda kenar yönetimini ‘beyaz adama’ teslim etti. Sahada Afrikalılar koştu, kenarda beyazlar yönetti. Kamerun’da devam eden 33. Afrika Uluslar Kupası’nda ilk kez kenar yönetiminde üstünlük yerlilere geçti. Yıllar sonra, Afrika ‘kendi evlatlarına’ güven duydu.
33. Afrika Uluslar Kupası’nı müzesine götürmek için kara kıtadan 24 takım Kamerun’un ev sahipliğinde kıyasıya mücadele ediyor. 9 Ocak’ta başlayan turnuvanın kazananını 7 Şubat’taki finalle belli olacak. Kenar yönetiminde tercihini kıta dışından gelen teknik adamlardan yana kullanan Afrika ülkeleri, bu kez farklı bir görüntü verdi. 24 ülkeden, 16’sının kenarında ‘yerli’ teknik adamlar bulunuyor. İki yıl önceki turnuvada, yerlilerin sayısı 10 olurken, üstünlük yabancı hocalarındı.
Afrika’dan Dünya Kupası’na 5 ülke katılıyor. 2018 Rusya ve 2014 Brezilya ev sahipliğinde düzenlenen dünya kupasına katılan 5 ülkeden sadece ikisinin kenar yönetiminde yerli hocalar var. Güney Afrika’nın ev sahipliğini yaptığı 2010 Dünya Kupası’nda yerli sadece bir isim vardı. Afrikalı teknik adamlar, yıllarca “öz yurdunda garip” muamelesi gördü. Dünya Kupası biletini almak bile, turnuvada kenar yönetiminde olacaklarını garanti etmedi. Örnek mi istiyorsunuz?
Nijeryalı Stephen Keshi, 2004’te çalıştırmaya başladığı Togo’yu tarihinde ilk kez 2006 Dünya Kupası’na taşıdığında adeta kahraman ilan edilmişti. Şubat 2006’da Mısır’ın ev sahibi olduğu Afrika Uluslar Kupası’nda Togo, gruptaki 3 maçını da kaybedince birkaç ay önce kahraman ilan edilen Keshi, Dünya Kupası’nın başlamasına 4 ay kala kovulmuş, koltuk Alman Otto Pfister’e teslim edilmişti.
Benzer durum Nijerya’yı 2010 Dünya Kupası’na taşıyan Shaibu Amodu’nun da başına gelmiş, kupanın başlamasına kısa süre kala takım İsveçli Lars Lagerback’e emanet edilmişti. Aynı Lagerback, İsveç’i dünya kupasına taşıyamadığı için kovulmuştu. Ülkesini kupaya taşıyamadı ama Avrupalı olmanın avantajıyla turnuvada boy gösterdi. Yine 2010 Dünya Kupası’nın başlamasına aylar kala Fildişi Sahilleri yerli hocasını gönderip, bir başka İsveçli teknik adam Svend Göran Eriksson’ı göreve getirdi.
Afrika’nın yetiştirdiği en iyi teknik adamlardan biri olan Nijeryalı Stephen Keshi, “Beyazlar sadece para kazanmak için Afrika’ya geliyor” demişti. Keshi, “Onların yapıp, bizim yapamadığımız ne var?” sorusunu sorup devam etmişti: “Aramızda hiç kalite farkı yok. Kesinlikle ırkçı değilim. Sadece durum tespiti yapıyorum.” Mali teknik direktörü Mohamed Magassouba, uluslararası turnuva bileti alan yerli teknik adamları endişelendiğini belirterek, “Yerliler olarak güçsüzüz. Federasyonlarımızın aldığı karar çok canımızı yakıyor,” deyip, durumu özetliyor.
Tanzanya Milli Takımını 3 yıl çalıştıran Danimarkalı Kim Poulsen, Afrikalıların yabancı teknik adamları tercih etmesinin kabile sistemine dayalı politik sebepleri olduğunu söylüyor. Poulsen’e göre, politik baskıdan bunalan futbol federasyonları çareyi yabancı teknik adamda buluyor.
Kamerun’un eski kalecisi Joseph Antonine Bell, bu sorunun yıllardır gündemde olduğuna dikkat çekerek, “Afrikalılar kötü bir sonuçta hemen kovulurken, daha çok ücretin ödendiği Avrupalılara daha fazla tahammül gösteriliyor. Gelen teknik adamlar da Avrupa’da iş bulamayanlardan oluşuyor” diyor. Güney Afrikalı ünlü yorumcu Emeka Enyadike, teknik adamların karşılaştığı ilk sorunun “Avrupa’da takım çalıştırdın mı?” olduğunu söylüyor.
Uzun bir aradan sonra Afrika ülkeleri, yerli hocalardan yana karar kıldı. Ancak henüz Avrupa’da teknik adamlık yapan Afrikalı görmek mümkün değil. Yakın bir zamanda da zor gözüküyor. Afrikalı teknik adamların makus talihini yine kendileri değiştirecek. 2022 Dünya Kupası’nda yerli hocanın çalıştırdığı bir Afrika ülkesi dikkat çeken başarıya ulaşırsa, Avrupa yolu açılmış olur.
33. Afrika Uluslar Kupası’nın yerli hocaları
Cezayir – Djamel Belmadi
Burkina Faso – Kamou Malo
Yeşil Burun Adaları- Pedro Letao
Komorlar – Amir Abdou
Etiyopya – Wubetu Abate
Gine – Kaba Diawara
Gine-Bissau – Baciro Konde
Malawi – Meke Mwase
Mali – Mohamed Magassouba
Nijerya – Augustine Egavoen
Senegal – Aliou Cissé
Sierra Leone – John Keister
Sudan – Burhan Tiya
Tunus – Mondher Kebaier
Zimbabve – Norman Lapeza
Ekvator Ginesi – Rodolfo Bodipo
