32 milyar dolar nerede?

HABER | İLKER DOĞAN

Türkiye’deki Suriyeliler için harcandığı ileri sürülen paraya ilişkin tartışmalar yeniden alevlendi. AB Sayıştay Uzmanlarından Bettina Jakobsen’in hazırladığı raporda, AB’nin mülteciler için Türkiye’ye gönderdiği 1,1 milyar Euro’nun ‘nereye’ harcandığının belirsiz olduğu belirtiliyor. CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu ise iktidar temsilcilerinin Suriyeli mülteciler için 30 milyar dolardan fazla para harcandığı yönündeki iddialarının ‘yalan’ olduğunu söyledi. Suriyeli mülteciler için harcanan para gerçekten 32 milyar dolar mı? Eğer öyleyse ülkedeki mülteciler neden çöp toplayıp, fuhuş bataklığına saplanıyor, illegal suçlara bulaşıyor?

Avrupa Birliği’nin Türkiye’ye Suriyeli mülteciler için gönderdiği para yardımı ile ilgili rapor 13 Kasım salı günü kamuoyu ile paylaşıldı. Raporda göçmenler için Türkiye’ye gönderilen 1,1 milyar Euro’nun nereye harcandığına dair Türk makamlarından bilgi alınamadığı vurgulandı. Türkiye’nin söz konusu paradan faydalananların listesini vermeyi reddettiğini bunun da, yardımın doğru bir şekilde kullanılmadığı yolundaki şüpheleri artırdığı uyarısında bulunuldu. Raporu hazırlayan Bettina Jakobsen, “Yapılan yardımlardan kimlerin faydalandığını bilme hakkımız var. Avrupalı vergi mükellefleri bunu merak ediyor.” dedi. Jakobson, üç yıldır ilk defa talep ettiği belgelere ulaşamadığını aktardı.

CHP LİDERİ: İKTİDAR YALAN SÖYLÜYOR

Konu CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun da gündemindeydi. Partisinin son grup toplantısında Suriyeliler için 30 milyar dolardan fazla para harcandığı iddiasının doğru olmadığını söyledi. Kılıçdaroğlu, “35 milyar dolar harcadık diyorlar Suriyelilere, yalan. Onlar da sefalet içerisinde yaşıyor.” ifadelerini kullandı.

RAKAMLAR HAVADA UÇUŞUYOR

Türkiye’deki Suriyelilere ne kadar maddi yardım yapıldığı konusu tam bir muamma. Rakamlar havada uçuşuyor. Dönemin Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş, 4 Ocak 2015’te Suriyeliler için 4 yılda yapılan yardımların Türkiye’ye maliyetinin yaklaşık 5 milyar dolar olduğunu iddia etmişti. 18 Eylül 2015’de ise rakamı 7,6 milyar dolara yükseltti. Kurtulmuş’un hesabına göre Suriyeliler için sadece 8 ayda 2,6 milyar dolar harcanmıştı!

1 YILDA 5 MİLYAR DOLAR HARCAMA

Dönemin Maliye Bakanı Naci Ağbal, Mart 2016’da rakamın 10 milyar dolar civarında olduğunu savundu. Rakam 1 yılda 5 milyar dolardan 10 milyar dolara fırlamıştı. Ocak 2015’e kadar olan 4 yıllık süreçte harcanan para 5 milyar dolarken, sadece 1 yılda 5 milyar dolar harcanmıştı. Cumhurbaşkanı Erdoğan ise, 2016 yılının eylül ayındaki konuşmasında 12 milyar dolar rakamını telaffuz etti. 2005 yılında 5 milyar dolar olarak açıklanan rakamın bir buçuk yılda nasıl 12 milyar dolara çıktığı hiç bir zaman açıklanmadı.

3 AYDA 30 MİLYAR DOLARA FIRLADI

AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Öznur Çalık, 23 Mart 2017’de yaptığı açıklamada, “Şu ana kadar gerçekleştirdiğimiz çalışmalar 25 milyar dolara ulaştı.” dedi. Çalık, STK’ların yardımlarını da rakama dahil ediyor olmalıydı. Ancak sadece 3 ay sonra, 23 Haziran’da konuşan Erdoğan, “Devlet olarak bize hicret eden kardeşlerimize 30 milyar dolar harcama yaptık.” ifadelerini kullandı. Güncel kurla 165 milyar TL. Eski parayla 165 Katrilyon!

Rakamların havada uçuşması üzerine CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu, geçtiğimiz yıl 27 Kasım’da konuyu gündemine aldı ve söz konusu paranın nereye harcandığını sordu. Kılıçdaroğlu, “30 milyar dolar! Bu para nereye harcandı, şu ana kadar öğrenmiş değiliz. Bakkal bile defter tutarken gelirini giderini yazar. Kimse bilmiyor. Dağıtsanız tüm Suriyeliler abad olacak. Ama açlıktan ölen Suriyeli var.” dedi. Kemal Kılıçdaroğlu’nun sorusuna Erdoğan bir hafta sonra, “Sen kimsin ki bunu sana ispatlayacağız.” şeklinde cevap verdi.

AKDAĞ: DOĞRUDAN VERMEDİK, YOL YAPTIK!

O dönemde başbakan yardımcısı olan Recep Akdağ’ın Kılıçdaroğlu’na cevabı da gündem olmuştu. Aslında Akdağ, söz konusu rakamın doğru olmadığını itiraf ediyordu açıklamasında: “Biz o parayı özel olarak Suriyelilere ayırdık demiyoruz. Genel bütçeden memurlara, öğretmene, doktora maaş veriliyor. Onlar da insanlara hizmet ediyorlar. Doğrudan doğruya götürüp Suriyelilere bunu vermiyoruz. Yol yapıyoruz. Onlar da o yolun üzerinden geçiyorlar.”

Recep Akdağ, bu yılın nisan ayında yaptığı açıklamada rakamı 31 milyor Euro olarak açıkladı. Bu rakam o günkü dolar kuru üzerinden hesaplandığında 37,5 milyar Dolara denk geliyor. Erdoğan ise Akdağdan 5 ay sonra 32 milyar dolar harcadıklarını duyurdu. Anlaşılan o ki, iktidar temsilcilerinin de bu konuda kafası epey karışık!

‘Dağıtıldığı düşünülen’ para: 11 milyar 649 milyon 434 bin lira!

Dönemin başbakan yardımcısı olan Recep Akdağ, geçtiğimiz yılın sonunda Kemal Kılıçdaroğlu’nun konuyu gündeme getirmesi üzerine 6 Aralık 2017’de bir basın toplantısı düzenledi. Ve suriyelilere yönelik yardım miktarını kalem kalem açıkladı! Buna göre, Suriyeliler için harcanan para 30 milyar 285 milyon 573 bin dolardı.  Ancak listede yer alan bir ‘harcama’ kalemi dikkat çekiciydi. Söz konusu listede, ‘vatandaşın yardım olarak dağıttığını düşünelen’ paranın 11 milyar 649 milyon 434 bin lira olduğu belirtiliyordu. Dağıtıldığı düşünülen para, ‘kuruşu kuruşuna’ harcanan kalemler arasında gösterilmişti. Akdağ’ın açıklaması haber yapılırken yandaş medya bu kalemi es geçmeyi tercih etti.

Suriyeli sayısı 3 milyon 552 bin

Türkiye’ye ilk mülteci akışı 29 Nisan 2011’de 300 kadar Suriyeli’nin Türkiye’ye sığınma talebine bulunmasıyla başladı. Aradan geçen yedi yılda sayı milyonlara ulaştı. İçişleri Bakanlığı’nın rakamlarına göre Türkiye’deki kayıtlı Suriyeli sığınmacı sayısı 3 milyon 552 bin.  29 Ağustos 2018 itibariyle kayıtlı Suriyelilerden sadece 196 bin 728’i kamplarda kalıyor. Geriye kalanlar ise kamp dışında hayatını sürdürüyor.