ÖZEL HABER | İLKER DOĞAN
Süt sığırcılığı yapan çiftçiler zor günler geçiriyor. Bir çok üretici zarar ettiği gerekçesiyle süt ineklerini satmaya başladı. Zira yem maliyetleri son bir yılda yüzde 100’e yakın artarken, çiğ süt fiyatı ise 1 lira 30 kuruştan ortalama 1 lira 70 kuruşa ancak çıkabildi. Tr724’ün mikrofon tuttuğu üreticilere göre, inekler bu şekilde kesime gitmeye devam ederse, marketlerde sütün litre fiyatı çok kısa zamanda 7 lirayı görebilir.
Afyonkarahisarlı çiftçi Hasan A. yıllardır süt inekçiliği yapıyor. Bundan 3 yıl öncesine kadar 15 ineği varmış. Zarar ettiği için her yıl bir ineğini, bir ya da iki danasını sattığını anlatıyor. Şimdi 12 süt ineği var. Ancak bu baharda birini daha satacağını söylüyor: “Zarar ediyoruz. Yemin kilosu sütün kilosunu geçti. Ben nasıl para kazanacağım! Her yıl bir inek, bir iki dana satıyorum.”
YEM FİYATLARI ARTARKEN, SÜT YERİNDE SAYDI
Hasan A. bu konuda yalnız değil. Türkiye’de onun gibi binlerce çiftçi var. Hayvan pazarlarında satılan süt ineklerinin sayısı her geçen gün daha da artıyor. Zira yem fiyatları aldı başını gitti. 2017 Ocak ayında 40-45 lira olan (50 kg) yemin bugünkü fiyatı 80-90 lira arasında değişiyor. Yem fiyatlarının yüzde 100 artmasına karşılık çiğ süt fiyatları neredeyse yerinde sayıyor. 2017’de litresi 1,30-1,40 TL olan çiğ süt bugün 1.60-1.70 liradan kooperatiflere veriliyor. Yem fiyatları yüzde 100 artarken, çig sütten artış oranı sadece yüzde 25.
BİR İNEK GÜNLÜK 15 KİLO YEM TÜKETİYOR
Yem fiyatlarındaki artış önemli zira süt inekçiliğinde en büyük maliyet kalemi yem giderleri olarak gösteriliyor. Toplam maliyetin yüzde 65’ini oluşturuyor yem masrafları. Süt inekleri verimli olabilmesi için günlük canlı ağırlıklarının en az yüzde 2,5’i kadar yem tüketmek zorunda. Bu da ortalama 600 kilogram olan bir süt ineğinin günlük en az 15 kg yem tüketmesi anlamına geliyor. Kısaca bir ineğin sadece günlük kaba ve kesif yem maliyeti yaklaşık 30 lirayı buluyor.
KAZANÇ 32 LİRA, MALİYET 40!
Peki 30 liralık yem tüketen bir inek günlük kaç kilo süt veriyor? Haberimize konu olan Afyonkarahisarlı çiftçi, bir inekten ortalama 20 kilo süt aldığını anlatıyor. Ve aldığı sütün litresini 1 lira 60 kuruştan kooperatife veriyor. Bir inekten kazandığı para toplam 32 lira. Ancak o ineğin sadece yem masrafı yaklaşık 30 lirayı buluyor. Bunun içerisine veteriner, elektirik, su ve işçilik giderleri de eklendiğinde günlük 32 lira kazandıran bir ineğin toplam maliyet 40 liranın da üzerine çıkıyor.
ÇİĞ SÜT FİYATI ARTIRILMALI
Ulusal Süt Konseyi, geçtiğimiz yıl 27 Temmuz’da yapılan toplantısında soğutma bedeli dahil 1 litre çiğ sütün referans fiyatı 1 lira 53 kuruştan 1 lira 70 kuruşa çıkardı. Ancak yukarıda da görüldüğü gibi çiğ sütü 1,60 liradan alan kooperatifler var. Alınan kararlar yok sayılıyor. Çiğ sütün fiyatı acilen 2 hatta 2 lira 20 kuruşa çıkarılmazsa, binlerce süt ineği kesime gidecek. Bu ise süt üretiminin azalması, fiyatın yükselmesi ve dolayısıyla ithalatın artması anlamına geliyor.
Türkiye’de süt verimi düşük
Türkiye’de süt ineklerinin verimi düşük. Almanya’da yıllık inek başına verim 5,5 tondan fazla. İsveç’te ise 7 ton. Türkiye’de ise 3 ton civarı. Bunun en büyük sebebi de yem fiyatlarının çok yüksek olması. Zira süt verimini artırmak belli oranlarda kaba yem ve kesif yemi karıştırmanız gerekiyor. İdeal miktarda yem vermeye kalktığınızda yem masrafları da artıyor.
Süt üretim miktarı yüzde 4,9 azaldı
Ekonomik kriz nedeniyle önce tekstil harcamalarını düşüren vatandaşlar, artık boğazlarından da kısmaya başladı. TÜİK, ocak ayına ilişkin süt üretimine dair rakamları önceki gün açıkladı. Buna göre, ticari süt işletmelerince Ocak ayında 808 bin 222 ton inek sütü toplandı. İnek sütü miktarı Ocak ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 4,9 azaldı. Ocak ayında ticari süt işletmeleri tarafından içme sütü üretimi 146 bin 63 ton olarak gerçekleşti ve bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 18 azalış gösterdi. İnek peyniri üretimi 59 bin 175 ton ile bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 1,4 azaldı. Yoğurt üretimi 90 bin 368 ton ile bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 3,4 azaldı.
