HABER-ANALİZ | SEMİH ARDIÇ
Dolar 4,20 TL’ye tırmanabilir!
ABD ile Türkiye arasında patlak veren vize krizi kısa vadede mutabakatla neticelenmeyecek. Piyasalarda krizi müteakip ilk 24 saatte yaşananlar yakın vadede olacakların provasıydı. Dolayısıyla ‘tehlike geçti’ demek için henüz çok erken.
Borsa İstanbul’da endeksin toparlanıyor gibi olması da dolar ve Euro’da kısmi gerileme de kalıcı bir toparlanmadan bahsetmek için kâfi değil. THY, Pegasus, Turkcell, Garanti ve Akbank gibi sektörlerinin lider kuruluşlarının krizi müteakip ilk işlem günü olan Pazartesi’nde kaybettiklerini telafi edemediği ortada iken Borsa İstanbul’un nasıl artıya geçtiğine akıl sır ermiyor. Sermaye girişi olmadığına göre tamamen algoritma oyunları ve belli merkezlerden yönlendirilen talimatlarla ‘toparlandık’ mesajı veriliyor.
YÜKSELİNCE SATIP DÜŞÜNCE DOLAR TOPLUYORLAR
Döviz cephesinde ilk hızlı tırmanışın akabinde böyle bir geri çekilme artık hiç yabancı gelmiyor. Düşük seviyeden dolar toplayanlar zirvede biraz satış yapıp kârın tadını çıkarıyor. Bu arada kur biraz gerilediği için yeniden döviz alabiliyor. Alıştıra alıştıra devalüasyonun pençesinde parası olan servetine servet katarken döviz borçlusu şirket ve şahıslar adeta can çekişiyor.
100 BİN DOLARI OLAN İKİ HAFTADA 32 BİN LİRA KAZANDI
Piyasanın ne kadar sert gerileyip bir o kadar hızlı yükseldiğine müşahhas misal vereyim: İki hafta evvel 100 bin dolar için 341 bin lira ödeyen biri dün itibarıyla bu doları 373 bin liradan bozdurabilirdi. 15 gün bile geçmeden 32 bin liralık kazanç. Vergisi yok, derdi, tasası yok. Hal böyle iken elinde parası olan niye fabrika açsın, işçi ile müfettişle uğraşsın?
Türkiye’de rant ekonomisi arsa, imar ve ihale rantlarından buraya meyletti. Bu sahalarda rant ne kadar fazla da olsa ekonomi durgunlaştığı ve hacim düştüğü için para piyasalarında kâh dövizden kâh Türk Lirası faizinden yüksek kazançlar temin edilebiliyor. Piyasa bu kadar kırılgan ve manipülasyona açık hale gelmişse kan kokusu tez yayılır. Uzak diyarlardan bile köpek balıkları hızla o bölgeye akın eder.
ABD MERKEZLİ FONLAR HENÜZ TAVIR ALMADI
ABD gibi bir devle bilek güreşine tutuşmuşsanız olacakları hesap edemezsiniz. Borsa’nın üçte biri hâlâ Amerikalı yatırımcıların elinde. Onlar şu ana dek tavırlarının ne olacağına dair herhangi bir renk vermedi. Seri olarak ‘sat’ talimatı verseler Borsa İstanbul 2001 krizini mumla arar.
Herkes için hesapta olmayan bir krizin ilk şokunu atlatmak kolay olmadı. İlk sarsıntıda kaybeden yine Türkiye oldu. Senelerce emek verilse elde edilemeyecek kadar yüksek tutarda para kaybedildi. Yumuşama emaresi de görülmüyor. İnatlaşma devam ediyor.
Bu yüzden yabancı büyük yatırımcılar hal-i hazırdaki sakin tavırlarını muhafaza ettirmeyecektir.
FRANSIZ FİNANS DEVİ: TÜRK LİRASI’NDAN UZAKLAŞIN
Yatırımcılar vize krizi devam ederken Türkiye ve Türk Lirası mevzuunda kısa ve orta vadede nasıl hareket edeceklerine biraz da muteber kuruluşların raporlarına bakarak karar verecek. Her zaman olduğu gibi akıl hocalarına danışacaklar. Karar vermek için müracaat edecekleri o raporlardan biri yayımlandı bile.
Fransız Societe Generale’in (SocGen) iki analisti, ‘TL’den uzaklaşın’ tavsiyesinde bulundu. Analistler Jason Daw ve Olivier Korber imzalı raporda geçen senenin son üç ayında ABD Doları’nın TL karşısında yüzde 20’den fazla kıymet kazandığına dikkat çekildi. Benzer bir ihtimalin bu sene de olabileceği vurgulandı.
SocGen raporunda Türkiye hakkında şu tespitler var:
-Diplomatik gerginlik arttı,
-Reel faizler önemli ölçüde azaldı,
-Kredi teşviklerinin etkisi kayboldu,
-Erken seçim riski yükseldi,
-Merkez Bankası’nın kredibilitesi baskı altına alındı,
-Yerli yatırımcı döviz almaya (bankalardaki döviz hesapları 169 milyar dolara yükseldi) devam ediyor.
DOLAR/TL YÜZDE 20 ARTABİLİR
SocGen analistleri yukarıdaki tespitleri müteakip TL’de kısa pozisyon alınmasını tavsiye etti: “TL’de 3 aylık ima edilen volatilite (dalgalanma) 12,5’te 16-20 bölgesine yükselebilir.” Bu cümleyle dolar/TL paritesinin 5 Aralık 2017’ye kadar yüzde 20 artabileceğini ima ediyor. Bugünkü kur esas alınsa dolar üç ay içinde 4,20 TL seviyelerine kadar yükselecek demektir.
‘TL SAT, RUS RUBLESİ AL’
SocGen bir başka raporunda Türk Lirası’na karşı Rus rublesini tavsiye etti. Phoenix Kalen imzalı raporda ABD ile diplomatik tansiyonun giderek yükseldiğine dikkat çekilmiş, krizin Türk Lirası’nda kırılganlığı artırdığı ifade edilmişti.
Rapora göre Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) sözcülerinin erken seçimin gündemde olmadığına dair açıklamalarına rağmen, erken seçim riskinin arttı ve Reis-i Cumhur Recep Tayyip Erdoğan büyüme rakamları daha fazla gerilemeden seçimlere gitmek istiyor.
Benzer raporlar birbirini takip edecek ve bu raporların Türkiye’den sermaye göçünü hızlandırmaktan başka bir neticesi olmayacak. Dünya Gazetesi’nden Alaattin Aktaş’ın şu tespitleri hafife alınmamalı: “Şu gerçeği de kabul etmek durumundayız. Dünyanın herhangi bir ülkesinde ABD’nin Türkiye’ye getirdiği yasak mı daha önemli bir haberdir ve daha çok ilgi görür, yoksa Türkiye’nin buna karşılık vermesi mi?
Türkiye, ABD’nin vize başvurusu kabul etmediği bir ülke sınıfına, şu ya da bu nedenle girmiş durumdadır ve bu durum Türkiye’nin risk priminin artması demektir.
Bundan sonra bize borç verecekler bir yerine üç kez, beş kez düşünecek ve daha yüksek faiz isteyeceklerdir; Türkiye’de doğrudan yatırıma niyetlenenler ise belki de bu kararlarını askıya alacaklardır.
Vize sorununun yol açacağı en büyük sıkıntı da budur zaten. Bir yangın yerinin adeta göbeğinde bulunmaktan dolayı büyük sıkıntı çeken Türkiye’ye bakış daha da olumsuza dönecektir.”
TAMAMEN PİLOTAJ HATASI
Ezcümle uçak ikazları kale almayan pilotun marifeti ile büyük bir türbülansa girdi. Pilot uçağın kanatlarının sarsılmasına, gaz maskelerinin otomatik açılmasına ve diğer tehlike ikazlarına aldırmayacak kadar gözünü karartmış.
Günlük piyasalar, Türkiye uçağının türbülansta yaşadığı tehlikeyi fark etmekte geç kalabilir.
Siz siz olun, her veriyi takip edin. Amma velakin sadece ekranlardaki rakamlara bakarak karar vermeyin.
Zira Türkiye’nin krizi tamamen pilotaj hatasından mütevellit bir krizdir.
