ÖZEL HABER | İLKER DOĞAN
Türkiye’de marketlerdeki çiğ sütün fiyatı 1 yılda yüzde 50 arttı. Geçtiğimiz yıl bu zamanlar 10 TL olan 3 litrelik çiğ süt bugün 15 liradan satılıyor. 5 litrelik sütün fiyatı ise 15 liradan 20 TL’ye çıktı. Çiftçiden litresi ortalama 2 liradan alınan süt, tüketiciye gelene kadar 5 lirayı buluyor. Parayı girdi fiyatları katlanan çiftçiler değil, büyük kooperatifler ve tüccarlar kazanıyor. Bu arada hazır süt fiyatları da son 1 ayda sessiz sedasız iki kez ‘güncellendi.’
Türkiye’de kağıt üzerinde süt fiyatlarını Ulusal Süt Konseyi (USK) belirliyor. Konsey, soğutulmuş çiğ süt tavsiye fiyatını 1 Mayıs 2019’dan itibaren 1,70 TL’den 2 liraya çıkardı. 30 kuruşluk bir zam tavsiyesi kararı aldı ancak asıl piyasa fiyatını belirleyecek olanlar büyük kooperatifler ve tüccarlar. Üretim maliyeti 1 lira 90 kuruşu bulan sütünü, kooperatife 1 lira 70 kuruştan vermek zorunda kalan çiftçiler var. Zira ineğini sağmak ve sağdığı sütü bir an önce elinden çıkarmak zorunda. Zarar ediyor ve zara ettiği için de süt ineklerini kesime gönderiyor.
ÇİFTÇİ ZARAR EDİYOR, İNEKLER KESİME
Süt ineklerinin kesime gitmesi süt üretimini de azalttı. TÜİK’in verilerine şubat ayında toplanan inek sütü miktarı bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 7,8 azaldı. Arzdaki azalma doğal olarak fiyatların da yükselmesine neden oldu. Çiğ süt fiyatı bir yılda yüzde 50’ye varan oranlarda arttı. Geçtiğimiz yıl 10 liradan satılan 3 litrelik çiğ süt, 15 liraya tırmandı. 5 litrelik sütün fiyatı ise 15 liradan 20-22 liraya yükseldi.
HAZIR SÜT FİYATLARI DA ARTTI
Artış sadece çiğ sütte yaşanmadı. Hazır sütlerin de fiyatları katlandı. Geçtiğimiz yıl marketlerde satılan en ucuz süt 2 lira 29 kuruşta raflarda alıcısını bekliyordu. Bugün aynı sütün fiyatı 3 lira 25 kuruş. Markasına göre 5,5 liraya satılan hazır sütler de var.
PARAYI ARACILAR KAZANIYOR
Tüketici sütü 5 liradan içmek zorunda. Ancak çiftçiden çıkışı 1 lira 70 kuruşla 2 lira arasında değişiyor. Süt, sağıldıktan sonra son tüketiciye gelene kadar yüzde 150 zamlanıyor! Çiftçi zarar ediyor. Çiftçiyle son tüketici arasındaki zincirin en karlı halkası ise kooperatiflerle, üreticiden sütü alarak tüketiciye ulaştıran tüccarlar oluyor. Tüccarlar, çiftlikten ortalama 2 liradan aldıkları sütü toptan 3,5-4 liradan satıyor. O sütün litre fiyatı eve girinceye kadar 5 lirayı buluyor.
