Karın ağrısı ve şişkinlik sandığınız kadar masum olmayabilir. Bu durum ince bağırsakta besin maddelerinin sindiriminin ve emiliminin bozulmasına yol açan Çölyak’ın belirtisi olabilir. Buğday, arpa, çavdar gibi tahıllarda bulunan ’gluten’ proteinine karşı vücudun hassasiyet göstermesi olarak tanımlanan bu hastalık, söz konusu gıdalarla beslenen kişilerin ince bağırsaklarında immunolojik reaksiyonlar sonucu iltihaplanma oluşturur. Oluşan hasar sonrasında da hastalık belirtileri ortaya çıkıyor.
Cerrahi girişimler, hamilelik, doğum yapma, bazı viral enfeksiyonlar ve şiddetli ruhi sıkıntılar hastalığın ortaya çıkmasına sebep olabiliyor. Her yaşta ortaya çıkabilen rahatsızlık, özellikle 8-12 aylık bebeklerde ve 30-40 yaş aralığında daha sık görülüyor.
Nasıl belirti veriyor?
Genetik geçişlerin etkisine dikkat çeken uzmanlar, çocuklarda ve erişkinlerde ortaya çıkan belirtilerin farklı olduğuna işaret ediyor. Uzmanlara göre, Çölyak, çocuklarda, gelişme ve büyüme geriliği hastalığın erken bulgusu olabilir. Karın ağrısı, bulantı, kusma, ishal, huysuzluk, uyuklama, davranış bozuklukları görülebilir. Bulguların ortaya çıkması ve şiddetlenmesi yıllar sürebilir. Özellikle yağlı gıdaların alınmasından sonra belirginleşen ishal, karında gaz ve rahatsızlık hissi, karın ağrıları, iştahı iyi olduğu halde kilo alamama, kilo kaybı, çabuk yorulma, yorgunluk ve eklem ağrıları, depresyon, erişkin yaşta ortaya çıkan çölyak hastalığın başlıca bulgularıdır.
Ne yapmalı?
Erken dönemde teşhis edilmediğinde çölyak hastalığı ciddi problemlere yol açabiliyor. Yakınmaları olan veya ailesinde çölyak hastalığı öyküsü olanların vakit kaybetmeden gastroenteroloji uzmanına başvurmaları gerekiyor. Çölyak hastalığında tedavinin temelini glutensiz diyetin sıkı bir şekilde uygulanması oluşturuyor. Bu amaçla gluten içeren tahıl ürünleri (buğday, arpa ve çavdar) kullanılarak yapılan gıda maddelerinin kesinlikle yenmemeli.. Pirinç, mısır, patates ve soya unundan yapılmış ürünler yenilebilir. Meyve, sebze, yumurta ve et ürünlerinin yenmesinde sakınca yok. Bu hastalarda laktoz eksikliği de (laktoz intoleransı) olabildiğinden başlangıçta süt ve sütlü gıdaların alınmaması öneriliyor. Piyasada satılmakta olan ve gluten içermediği sanılan birçok üründe (salata sosları, hazır pudingler vb.) gluten bulunabiliyor. Sıkı diyet uygulayan bir çölyak hastasının günün birinde glutenle tekrar karşılaşması ciddi tablolara yol açabileceğinden bu durum özellikle önemli. Şikayetlerin tamamıyla ortadan kalkmasına rağmen bağırsak mukozasının tamam olarak iyileşmesi bazen 2 yıl kadar sürebilse de bağırsak mukozasındaki iyileşme genellikle 3-6 ay içinde gerçekleşiyor. Tedavi edilmeyen vakalarda uzun dönemde (20-30 yıl) ince bağırsak adenokanseri ve lenfoma çıkabilir. Bu hastalarda sıkı diyet ile kansere dönüşüm engellenebiliyor.
