HABER-YORUM | SEMİH ARDIÇ
İstanbul’da seçimlerin yenilenmeyeceği şuradan belli: Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) lideri Recep Tayyip Erdoğan her gün yeni bir zam paketi açıyor.
Seçimden evvel tehir edilen zamlar için Saray’da hazırlıklar son sürat. Acilen para lazım! Maaşları ödemek için Hazine yakında tahvil ihraç ederse hiç şaşırmam.
EVVELA ÇADIRLAR KALKTI
31 Mart Mahallî İdareler Genel Seçimi’nin hemen akabinde zararına sebze satılan tanzim satış çadırları kaldırıldı. Güya çadırlar hazirana kadar açık kalacaktı. Ateş pahası bakliyat bile satılacaktı.
Tanzimin sadece İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne maliyeti 4,5 milyon TL. Tarım Kredi Kooperatifleri’nin zararı daha fazla.
Ankara Büyükşehir ve diğer şehirlerdeki fatura alt alta yazıldığında göstermelik ucuzluğun astarından pahalıya geldiği ayan beyan anlaşılacaktır.
ZAM TORBASININ AĞZI AÇILDI
Hükûmet oy kaybına uğramamak için enflasyonu seçime kadar suni bir şekilde düşmüş gibi göstermek maksadıyla kurduğu o çadırları kaldırmakla iktifa etmedi.
Seçimden evvel belirttiğim gibi zam torbasının ağzı açıldı.
Avrasya Tüneli geçiş ücreti, ekmek, toptan elektrik, akaryakıt ve Ramazan pidesi gibi kalemlere zam yapıldı. 1 Mayıs’tan itibaren de cep telefonları ile tütün mamûllerine zam geldi.
ÖTV ARTIŞININ DEVAMI GELECEK
Cumhurbaşkanı kararnamesiyle cep telefonlarındaki Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) oranında değişikliğe gidildi.
ÖTV matrahı 640 TL’den fazla olan telefonlarda yüzde 25 olan ÖTV, yüzde 40’a çıktı. ÖTV matrahı 1.500 TL ve üzeri cep telefonlarında ise ÖTV yüzde 50’ye yükseltildi.
Şu ana kadar vergisiz fiyatı 700 lira olan en ucuz telefonun perakende fiyatı 1.094 TL’den 1.226 TL’ye çıkacak. En ucuz telefonda bile 131 liralık zam!
Akıllı telefonların fiyatı ise vergi artışı sebebiyle 938 TL ila 2 bin 189 TL arasında değişen tutarlarda artacak.
SİGARAYA YİNE ZAM
Sigaradan alınan asgari maktu vergi ocak ayında sigara başına 0,28 TL’den sıfıra indirilmişti. Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararnamesi ile sigara başına asgari maktu vergi 0,2679 TL olarak belirlendi.
Buna göre en ucuz sigaradan alınan ÖTV tutarı 5,36 liradan az olamayacak. Dolayısıyla sigara fiyatları da zamlanacak.
İki gün evvel Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Murat Çetinkaya 2019 senesinin 2’nci enflasyon raporunu açıklamıştı.
BU ZAMLARLA O HEDEFLER NE MÜMKÜN!
O raporda sene sonu tüketici fiyatları (TÜFE) tahmini yüzde 14,17 idi. Ocakta ilan edilen oranla aynı. Ocaktan bu yana TL, dolara mukabil yüzde 17 eridi.
Petrol fiyatları bütün dünyada yükselişte. Son üç ayda varil başına fiyatlar yüzde 10’dan fazla arttı. Enerjide dışa bağımlı bir ekonomi için yeni zamlar kapıda demektir.
Türkiye’de senelik gıda enflasyonu yüzde 30. Bir de hükûmetin bütçede para kalmayınca sarıldığı ve dahi sarılacağı zamlar var ki bunların tesiri birkaç aylık dönemde hem üretici fiyatlarına (ÜFE) hem de TÜFE’ye aksedecek.
MALİYET ENFLASYONU
ÜFE’nin TÜFE’den yüzde 10 puana yakın yukarıda olduğu dikkate alındığında maliyet enflasyonunun gecikmeli tesirleri de hesaba dahil değil.
Talep yerlerde sürünürken enflasyonda kırılan rekorlar TL’nin mütemadiyen erimesi ile had safhaya çıkan kur geçişkenliği ile izah edilebilir.
Üretmeyen, samana ve soğana kadar ithal eden bir ekonomi için şaşırtıcı bir çöküş değil.
Ahval-i umumî bu kadar berbat iken TCMB’nin sene sonu enflasyonunu değiştirmemesi izaha muhtaçtır.
Ya kimsenin bilmediği zengin bir petrol kaynağı keşfettiler ya da “Biz artık işi deliliğe vurduk.” diyorlar.
Sadece kur artışı enflasyonu yüzde 2 puan yukarı çıkaracak. Ufuktaki artışlar hariç tabiî.
ELEKTRİK TARİFESİ DE ARTACAK
Petrol fiyatları ile doların aynı anda tırmanması üç ayda bir tespit edilen elektrik tarifesine temmuz-ağustos-eylül aylarını ihtiva eden dönemde zam gelme ihtimalini de artırdı.
Elektriğe zam gelmezse akaryakıtta olduğu gibi vergi gelirlerinden taviz verilecektir. Onun da bir maliyeti var elbette.
“Eşel mobil sistem” denilen ve akaryakıt mamûllerinde zam ya da indirim tutarını ÖTV’den mahsup etme manasına gelen mevcut uygulama 11 milyar TL vergi kaybına sebebiyet verdi.
Paranız bol, bütçeniz fazla veren bir bütçe ise gülüp geçebilirsiniz. Mamafih bütçe açığı 100 milyar TL’ye göz kırpmışsa böyle bir lüksünüz olamaz.
KRİZİ ÇIKARAN HÜKÛMET, BEDELİNİ ÖDEYEN VATANDAŞ
Zamlar maalesef devam edecek. AKP keşke zamlarla kapatılacak kadar küçük bir deliği yamamaya kalksaydı.
Borçlar yığılmış, havuzun dibi delik. Para birikmiyor. Hazine Bakanı Berat Albayrak “tasarruf” diye sağlık ve eğitim tahsisatında tenkisata gidiyor.
Saray’ın lüks harcamalarına dokunamayınca yine vatandaşın cebindekine göz dikiliyor. Vatandaş eğitim hakkından ve sağlık hizmetlerinden feragat etmesi manasına gelen müdahalelere maruz kalıyor.
Krizi çıkaran hükûmet, bedelini vergi mükelleflerine ödetiyor.
Hazine üç aylık dönemde 49,3 milyar lira borç alacak. Faizlerdeki artış dikkate alındığı yeni alınacak borçlar yüzünden müteakip aylarda bütçeden faize daha fazla para tahsis edilecek.
İşsizliği azaltacak yatırımları unutun. AKP faiz lobilerini ihya etmeye devam edecek.
