Referandum uğruna dağıtılan paraların maliyeti yavaş yavaş çıkıyor. Bütçe ilk altı ayda 25,2 milyar lira açık verdi. Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) iktidarı aynı dönem için belirlediği rakamdan 8 milyar TL daha fazla açık verdi.
Bütçedeki bu sapmaya faiz haricindeki harcamalardan tasarruf edilmesi için tesis edilen ‘faiz dışı fazla’ (FDF) kalemi dâhil değil. Maliye Bakanı Naci Ağbal o kısmı geçiştirse de faiz dışı fazlada fazlalık yok, bilakis 12,5 milyar lira açık var. Esasında bütçe açığı 25,2 değil 37,7 milyar Türk Lirası.
ALTI AY, NEREDEYSE SENELİK AÇIĞA DENK
Hükûmet 2016’nın Aralık ayında Türkiye Büyük Millet Meclisi’nden onay alırken 2017’de bütçe açığının 45 milyar lira olacağını taahhüt etmişti. Senenin ilk yarısında gelir ve gider arasında giderler lehine açılan makas, hükûmetin TBMM’ye, dolayısıyla vatandaşa verdiği taahhüdü yerine getirmeyeceğini ispat etti.
Bütçedeki kara deliği olduğundan küçük göstermek için faiz dışı fazlaya yüklenmek tam bir müflis tüccar numarası. O tarafına kimse bakmaz nasıl olsa deyip kamuda israfın önünü açıyorlar. Makam arabası, bina saltanatı doludizgin.
Kamunun kullandığı resmî taşıt sayısı 100 bin 784’ten 106 bin 406’ya yükseldi. Kamu kurumları bu kadar taşıt olmasına rağmen sivil plakalı araba kiralıyor. Onların gideri ayrı kalemde gösteriliyor. Kiralık binalar için de bütçeden 700 milyon liraya yakın ödeme yapılıyor. Uçak, helikopter, tekne, araba ve bina derken devletin senelik kira faturası 1 milyar lirayı aşıyor.
TASARRUF ETMEDEN BORÇLAR NASIL AZALACAK?
Bütçedeki kara delik büyürken faiz dışı fazlanın ortadan kalkması borç ödemelerinde anaparanın azalmaması manasına geliyor. 1990’larda olduğu gibi sadece faiz ödeyerek günü kurtarma alışkanlığı nüksetti.
Oysa Kemal Derviş, 2001 krizinin müsebbibi olan yüksek borçluluğu azaltmak maksadıyla FDF kaidesini tesis etmişti. Zira Türkiye’nin kamuda israfa son vermekten başka çaresi kalmamıştı. Aksi halde ne giderler azalıyor ne de anapara ödemesi yapılabiliyordu.
Borç katlandıkça vatandaşın cebine gitmesi icap eden para faize gidiyordu. Seçim meydanlarında bol kepçeden vaatte bulunan siyasetçiler iş başına geçtiğinde Hazine’ye yükleniyor, borç yükünü artıyordu.
TASARRUF YOKSA BORÇ AZALMAZ
Derviş’in programını takip etmekle en isabetli kararı veren AKP son üç senede farklı bir yola girdi. FDF küçüldü, küçüldü. Nihayetinde bu sene o kalem buharlaştı. Türkiye 20 milyar lira civarında FDF sayesinde kamu borcunun millî gelire (GSYH) oranını yüzde 40’ın altına indirmişti. Şimdi ibre yukarı döndü.
AKP lideri, Reis-i Cumhur Recep Tayyip Erdoğan daha evvel birkaç defa “niye bu kadar FDF veriyoruz.” diyerek buradaki kaynağa göz diktiğini ima etmişti. Erdoğan’ın bir dediğini iki etmeyen hükûmet tasarruf edip FDF hedeflerini tutturmak yerine har vurup harman savurmayı tercih ediyor.
2017 bütçesinin altı aylık neticelerinden şu başlıklar çıkarılabilir:
–Hükûmet ve Saray, 16 Nisan referandumunu kazanmak için kamu harcamalarını artırdı.
–Erdoğan ve Başbakan Binali Yıldırım’ın kullandığı ‘gizli harcama giderleri (örtülü ödenek)’ 2 milyar lirayı yaklaşarak yeni bir rekor kırdı.
–Devlette israfın önü alınamıyor. Taşıttan binaya kadar kiraya ödenen paralar katlanıyor.
–TÜİK’in açıkladığı yüzde 5 büyümeye rağmen vergi gelirlerindeki artış giderleri karşılamadı.
–Enflasyon 2017’de yüzde 7,5 hedefinin semtine dahi varmayacak.
–İşsizlik yüzde 9’ indirilemeyecek, yüzde 10’un üzerinde inişli çıkışlı seyredecek.
–Bu sene borç anapara ödemesi yapılamayacak. Dolayısıyla 2018 ve müteakip senelerde bütçede faiz yükü azalmayacak.
–Her sene 50 milyar lira civarında devasa bir tutar faize gidiyor.
–Harcamalar kamunun yatırımdan ziyade tüketime odaklandığını gösteriyor.
–Ekonomi TÜİK’in ve hükûmetin güdümündeki medyanın tasvir ettiği tablodan fersah fersah uzak.
–Senenin yarısında bütçe hedeflerinden bu denli uzaklaşılması tek kelime ile iflastır.
–Herhangi bir şirkette aynı neticeler alınsaydı patronun ilk işi genel müdürü kovmak olurdu.
BAŞKANLIK SEÇİMİNE KADAR KARA DELİK!
Nasıl 2017’de bütçe disiplini referandum uğruna feda edildiyse 2018 ve 2019 senelerinde de hükûmetin tek derdi ‘başkanlık seçimi’ olacak.
Bütçede kara delik büyüyecek, SGK’nın zararı katlanacak, bu yüzden de Hazine piyasadan daha fazla borç isteyecek.
Bu da demek oluyor ki maalesef iş âlemi yüksek enflasyon, yüksek faiz ve yüksek kur baskısı altında kalmaya devam edecek. Vatandaşın satın alma gücü azalacak.
ARTIK KUZEY KORELİLERİ DAHA İYİ ANLIYORUM
Verilerin giderek eksiye dönmesinden daha vahim olanı kimsenin ‘eğriye eğri, doğruya doğru’ diyememesidir. Topyekûn bir hipnoz haliyle karşı karşıyayız. Erdoğan, dünyanın Türkiye’yi kıskandığını, gıpta ettiğini tekrar edip duruyor. Muhalifler için açık hapishaneye dönmüş bir memleketi kim, niye kıskansın?
Kuzey Koreliler’in kendilerini futbolda dünya şampiyonu zannettiklerine dâir rivayeti iletişim asrında afakî buluyordum.
Ekonomi bu kadar berbat halde iken bir asırdan fazla parlamenter sistemi tecrübe etmiş Türkiye’de milyonlarca kişi bin küsur odalı Saray’da mukim Erdoğan’ın propagandası ile amel ediyorsa komünist Kuzey Kore’de halk dünya birincisi olduklarına niye inanmasın!
Esasında tespitleriniz önemli. Ancak duygularınız tespit ve analizin önüne geçiyor . Tek bir hedefe kilitlenmişsiniz . Bu da yazılarınızın önünü tıkıyor ve çok daha bjrktif hale getiriyor . Daha sakin, daha ufku açık ve alternatifi fazla bakış açısı denemenizi tavsiye ederim .