HABER-ANALİZ | SEMİH ARDIÇ
Sayıştay, İşsizlik Fonu hesaplarında 552 milyon liralık bir açık yakalamış. Amma velakin hükûmetin nakit ihtiyacını karşılamak için ikide bir kapısını çaldığı fondaki kayıplar 552 milyon lira ila mahdut değil. Elbette kamuya emanet edilen 1 kuruşun da 1 milyon liranın da mesuliyeti aynıdır ve failleri çıkıp paraların nereye harcandığının hesabını vermesi elzemdir.
Sayıştay’ın son tespiti hayli yankı uyandırdı. Oysa Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP), 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na rağmen fonu bahsi geçen tutarların kat be kat fevkinde harcamalar için kullanmaya devam ediyor. Muhalefet ise bu kadar alenî yağmayı vatandaşa aktarmaktan aciz.
İŞSİZLİK FONU MART 2002’DEN BERİ FAAL
Türkiye’de İşsizlik Fonu, Mart 2002’den beri faal. Kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalan, son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış ve 3 sene içinde en az 600 gün süreyle İşsizlik Sigortası primi ödemiş olanlar fona müracaat edebiliyor. Müracaatlar işsizliğin ilk 30 gününde İŞKUR’a yapılıyor. Fonun gelirleri yüzde 2 işveren, yüzde 1 işçi ve yüzde 1 devlet payından teşekkül ediyor. 2017’de en yüksek işsizlik maaşı 1.421, en düşük 710 TL. 600 gün prim ödeyene 6 ay, 900 güne 8 ay, 1.080 güne 10 ay işsizlik maaşı ödeniyor.
151 MİLYAR LİRA’NIN 14,5 MİLYARI İŞSİZE
Fonda 151 milyar lira birikti. 5,7 milyon kişiye toplam 14,5 milyar lira işsizlik maaşı ödendi. Giderlerden sonra kalan tutar 103,2 milyar TL. İşsizlere verilen tutarı 15 milyar liraya yuvarlayalım. Kasada 136 milyar lira kalması lazım. 32,8 milyar liralık açık var? Bu paralar nerede? Buharlaşmadığına göre bir yerlerde mi kullanıldı?
Maalesef icraatın içinden diye halka anlatılan bazı yatırımların kaynağı İşsizlik Fonu’ndan temin edildi. Kanuna ‘fon gelirleri işsizler haricinde hiç bir maksat için kullanılamaz’ hükmü dercedilmesine rağmen GAP İdaresi’ne 11,5 milyar lira aktarıldı. Hükûmet ‘ödünç alındı’ dese de şu ana dek 11,5 milyar lira fona iade edilmedi.
DİĞER GİDERLER, YANİ İŞSİZİN PARASINDAN HARCANANLAR
Yağmaya kılıf da bütçede ‘diğer giderler’ kalemi oldu. Bu isim altında GAP’a giden para haricinde fonun 4 milyar 181 milyon lirası da kayıp. ‘Diğer gider’ demek, kendi başına bütçeleştirmeye lüzum görülmeyen, çok küçük harcamlardır. 4,2 milyar gibi bir harcamayı bütçede bu şekilde göstermenin harcamayı milletin gözünün önünden kaçırmaktan başka bir maksadı olamaz. Hasıl-ı kelam Yüksek Planlama Kurulu (YPK) kararları ile kanun ihlal ediliyor ve çeşitli yatırımları karşılamak için fondan para transfer ediliyor.
2008’den beri İşsizlik Fonu’nun nema gelirleri de bütçeye aktarılıyor. Bu yolla 17 milyar lira bütçe için kullanıldı. Hükûmet için bedava finansman, ne âlâ! Sayıştay ile Danıştay etkisiz hale getirildi. Fonda biriken işçi parasının, hazine bonosu ve devlet tahvili olarak bütçe açıklarını kapatmada ve her türlü harcamada kullanılması ‘yeni normal’ haline geldi.
İŞÇİNİN PARASI İLE PATRONA TEŞVİK
İşverenin ödemekle mükellef olduğu sigorta primi 2008’de 5 puan düşürüldü. Aradaki fark da yine İşsizlik Fonu’ndan karşılanıyor. Patronun yükünü hafifletmek için çalışanın alın terine göz dikmek! 2009’da İŞKUR genelgesi ile 2008 prim gelirlerinin yüzde 30’una ‘aktif işgücü programları’ için el konulmaya başlandı.
2015 genelgesi oranı yüzde 50’ye çıkardı. Böylece 2015 sonunda fonun 4 milyar 376 milyon lirasına el kondu. İş başı eğitim parası da aynı metotla temin ediliyor. Sadece 2017 senesinde işsizin parasından işverenlere aktarılacak para 12 milyar lira.
BÜTÇE AÇIĞI İLAN EDİLEN RAKAMDAN FAZLA
Eski Maliye Bakanlarından Zekeriya Temizel’in “bütçe açığı 25 milyar lira, borç 52 milyar lira. 25’i borca gittiğine göre kalan tutar nereye gidecek?” beyanlarının tedai ettirdiği esrarengiz işler münhasıran masaya yatırılmalı. Bunların teferruatına girmeden muradım hükûmetin bütçe gibi kullandığı İşsizlik Fonu’na temas etmekti.
Temizel’in diğer 27 milyar TL’ye dair endişelerine geçmeden 25 milyar liralık açığın hakikatte daha fazla olduğunu ifade etmeye çalıştım. İşsizlik Fonu’ndan aktarılan paralar artık fonun ana harcama kalemi haline döndü. Yatırımlar ve Reis-i Cumhur Recep Tayyip Erdoğan’ın diğer örtülü (zımnî) harcamaları bu şekilde fonlanıyor.
27 MİLYAR LİRANIN İZİNİ SÜRMEK
Kanun, nizam ve anayasa tanımayan bir hükûmetin bütçede her kuruşun hesabını vermesini beklemek artık hüsnü niyete hürmetsizlik olur. Elde avuçta ne varsa sıfırladılar. Kâfi gelmeyince işsizler için toplanan paraları bile harcıyorlar…
İran, Katar, Suriye, Libya, Erdoğan, Reza Zarrab, Kaddafi, Putin… Devletler, liderler, figüranlar ve perde arkasındaki esas oğlanlar… Türkiye’yi zor durumda bırakan işlemlerin bütçeye kadar uzanacağına kimse ihtimal vermezdi. Gelinen noktada maalesef devletin de suça bulaştırıldığı müşahede ediliyor…
CHP İzmir Milletvekili Zekeriya Temizel’in 27 milyar liralık suâli biraz da bu isimlerin etrafında şekilleniyor. Yarın nasip olursa bu suâlin izini süreceğim…
